Həzaralar (fars. هزاره) — Əfqanıstan əhalisinin 18%[2]-9%-ni təşkil edən, farsdilli Türk-Monqol xalq.[3] Əfqanıstan İslam Respublikasında kompakt halda, az sayda Pakistanda, İranda, Tacikistanda və digər ölkələrdə yaşayırlar. Sayları təxminən 2,913 milyon[4] nəfərdən – 5,828 milyon[5] nəfərə qədərdir.
Dinləri islam, məzhəbləri islam dininin şiə məzhəbidir. Həzaraların azlığı Sünni dininə etiqad edir.[1] dari dilində danışırlar. Kabil-Herat-Həzaracat bölgələrində yaşayırlar. Qismən Qəndəhar, Nəngərhar və Bədəxşan bölgələrində də yayılmışlar.
Tayfaları
- Şeyxəli
- Tirələri: əlicam, kəriməli, qara, dövlətbəy, türkmən, parsa, mənsur, şadiuşağı, aşxoca, pəncqavl
- Besut
- Tirələri: çoban, abdal, pəhləvan, dövlətbay, qənbərəli, xaliqdad, poladi, mart, paxlun, dehqan, dehmərdəqan, sekpa, demarda, dərbəli, dərviş
- Dayzəngi
- Dayzeynət
- Daykundi
- Tirələri: dövlətbəy, rövşənbəy, heydərbəy, qauş, barat
- Qavi
- Caquri
- Dayçoban
- Daymirdad
- Çura
- Uruzqan
- Poladi
- Daya
- Zavali
- Mirodina
- Sultanəhməd
| Azərbaycanca adı | Həzaraca adı | Tayfa quruluşu | Kökəni |
|---|---|---|---|
| Alçin | Elcigin? | ||
| Attarvala | |||
| Baça Qulam | |||
| Bəxrin | Baarin | ||
| Barlas | Barlaslar | ||
| Baymaut | Bayatlar (monqollar) | ||
| Besut | بهسود | Besud | |
| Bolağiçi | Buryatlar | ||
| Borcigay[6] | Borucigin | ||
| Çilciut | Salciud? | ||
| Dahla | |||
| Day-Berkə | Berh (bərk)[7]; Berhe:in Middle Mongol language; (Berke-khagan of Golden Horde) | ||
| Day Çoban | دای چوپان | Uruzgani | Çobanilər sülaləsi |
| Day Xitay | Uruzgani | Xitaylar | |
| Daykundi | دای کندی | ||
| Day Mirək | دای میرک | ||
| Day Mirdad | دای میرداد | ||
| Dayzəngi | دای زنگی | Zəngilər | |
| Dayzinyət | |||
| Dala Pas Kindi | داله | ||
| Qurlat | |||
| Cağori [8] | جاغوری | ||
| Calair | Cəlayır eli | ||
| Cəmşidi | جمشیدی | ||
| Ciid | Uciid? | ||
| Cirğai | |||
| Kerait | Kereitlər | ||
| Xalaut | |||
| Kalugi | |||
| Kirigu | Daizangi | (Monqol dilindən?): Xar Xiruge — Çingiz Xanın oyrat generalı[9] | |
| Merket | Merkitlər | ||
| Maska | مسکه | ||
| Məhəmmad Xacə | محمد خواجه | ||
| Navi | بابه | ||
| Nayman | Naymanlar | ||
| Nekpay | نیک پای | ||
| Nikudari | نیکوداری | Neguder | |
| Ongut | Onqutlar | ||
| Poladha | پولادا | ||
| Paşi | پشی | ||
| Qələndər | قلندر | ||
| Qarabaği | قرباغی | Əfşarlar dövründə Qarabağdan indiki Əfqanıstana köçürülmüş əhalinin nəticələri | |
| Qara Baator | قره باتور | Monqolca: Xar Baatar (qara bahadur) | |
| Qarluk | Uruzgani | Qarluqlar | |
| Qarqin | قرقین | Xarçin | |
| Qatağan | قطغن | Xataqin | |
| Qazak | Qazaxlar | ||
| Qipçak | Qıpçaqlar | ||
| Qirğiz | Qırğızlar | ||
| Qul Bars | Qul: monqol/türk sözü; | ||
| Şebərtu | |||
| Şeyx Əli | |||
| Şibərgi | |||
| Şirdağ | |||
| Təməki | تمکی | ||
| Tənuli | |||
| Tatar | Tatarlar (orta əsr monqol tayfa birliyi) | ||
| Təyməni Həzara | |||
| Teleu | Telelər | ||
| Tulay Xaan Həzara | Tului | ||
| Tumay | |||
| Türkməni Həzara | Türkmənlər, Oğuz türkləri | ||
| Uruzgani | اروزگانی | ||
| Uyğur | Uyğurlar | ||
| Uyşun | Usunlar / Vusunlar, uuşin (monqol tayfası), uysın (qazax tayfası) | ||
| Uyrat | Oyratlar | ||
| Voqi | اوقی | ||
| Yamud | Yamaat (monqol tayfası), yomut (türkmən tayfası) |
İstinadlar
Xarici keçidlər
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
