Pyer de Kuberten

Pyer de Frédi, Baron de Kuberten (fr. Pierre Fredy de Coubertin, 1 yanvar 1863^[1][2][…], VII arondisman^[3] – 2 sentyabr 1937^[4][1][…], Cenevrə^[4]) — Fransız maarifçi, tarixçi və Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin banisidir. O, müasir Olimpiya Oyunlarının atası sayılır. Fransada zadəgan ailəsində anadan olub və o, geniş əhatəli məsələlər xüsusilə də, maarif və tarix sahəsində təhsil alaraq, akademik olub.

Pyer de Kuberten
fr. Pierre Fredy de Coubertin
Doğum tarixi	1 yanvar 1863(1863-01-01)[1][2][…]
Doğum yeri	VII arondisman, Paris, Paris, İl de Frans, Fransa metropoliyası, Fransa[3]
Vəfat tarixi	2 sentyabr 1937(1937-09-02)[4][1][…] (74 yaşında)
Vəfat yeri	Cenevrə, Cenevrə kantonu, İsveçrə[4]
Dəfn yeri	Bua-de-Vo qəbiristanlığı
Milliyyəti	Fransız
Fəaliyyəti	Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin 2-ci prezidenti
Fəaliyyət illəri	1896 - 1925
Üzvlüyü	Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Pyer de Frédi 1 yanvar 1863-cü ildə Parisdə zadəgan ailəsində anadan olub. O, Şarl Lui de Fredi və Aqata-Qabriel de Mirvillin dördüncü uşağı idi. Onun atası Şarl de Fredi Kuberten rəssam idi. Kuberti Parisdə Yezuit Kollecində təhsil almışdı. O, 1880-ci ildə ədəbiyyat üzrə bakalavr dərəcəsi alıb.^[5]

Şarl Lui de Fredi tərəfindən çəkilmiş rəsm. Rəsm əsərində atası Kuberteni (sağda) bacısı ilə təsvir edib (1869).

O, Böyük Britaniya və Amerikanın bir sıra kollec və universitetlərinə gedərək, öz təhsilni təkmilləşdirmək qərarına gəlmişdi. Kubertin idmana böyük əhəmiyyət verirdi və gənclərin həyatının mühüm tərkib hissəsi kimi idmanı şəxsiyyətin ahəngdar inkişafı şərtlərindən biri qəbul edirdi. Kubertin həmçinin, Fransada Racing Métro 92 və Stade Français reqbi komandaları arasında birinci final matçının hakimi olmuşdu.^[6]

Olimpiya oyunları

Əsas məqalə: Olimpiya Oyunları

Kuberten idmanın populyarlaşdırılması məqsədi ilə beynəlxalq yarışların keçirilməsi ideyası üzərində çox düşünmüşdü. Cəmiyyətin antik Olimpiya oyunlarına artan marağını görən Kuberten, Olimpiya oyunlarının bərpası layihəsini işləyib hazırladı və 25 noyabr 1892-ci ildə dünya şöhrətli Paris universitetində Olimpizmin Bərpası məruzəsi ilə çıxış etdi.^[7]

1894-ci il iyunun 23-də Kubertenin səylərini uğurla nəticələnmişdir. Sarbonnada keçirilən konqresdə tarixi qərar qəbul edilmişdir. Bu ildə Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi təşkil edilmiş və Kuberten baş katib vəzifəsini tutmuşdur. Konqresdə hər dörd ildən bir Oyunları keçirmək qərara alınmışdır. Müzakirələrdən sonra konqres müasir dövrün Birinci Olimpiya oyunlarının keçirilməsi barədə qərar qəbul edir və qədim Olimpiya Oyunlarına əsaslanaraq, ilk Olimpiya Oyunlarının Afinada keçirilməsi təklif olunur. Yeni yaranan Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin ilk prezidenti isə Demetrius Vikelas seçilir.

Oyunlar 1896-ci ilin yayında baş tutur və bu böyük uğur kimi qiymətləndirilir. Oyunlar başa çatdıqdan sonar Kuberten BOK-un yeni prezidenti seçilir. Növbəti illərdə Olimpiya hərəkatı ciddi çətinliklərlə üzləşməli oldu. 1900-cü il Paris və 1904-cü il Sent Luis Yay Olimpiya oyunları onlarla eyni vaxtda keçirilən Ümumdünya sərgisindən az diqqət cəlb edib. Vəziyyət 1906-cı ildə dəyişib, beləki, bu ildə Olimpiya Oyunlarının 10-cu ilinin şərəfinə xüsusi Olimpiya oyunları təşkil edilib və bu Olimpiya oyunları tarixində ən böyük idman hadisəsi olub.

1912-ci il Stokholm Oyunlarında Pyer de Kubertin yeni idman növünü – müasir beşnövçülüyü Olimpiya Oyunlarının proqramına daxil edib.^[8]

1912-ci ildən 1948-ci ilədək, Kubertenin təşəbbüsü ilə Olimpiya oyunlarında incəsənət Müsabiqələri də keçirilib.^[9] 1912-ci ildə ədəbiyyat sahəsi üzrə qızıl mükafatın sahipi Kuberten olub.^[10] Bu mükafat ona Ode to Sport şeirinə görə 1912-ci il Olimpiyadasında təqdim olunub.

1916-ci ildə, Birinci dünya müharibəsinin qızğın çağında, Kuberten Fransa ordusunun tərkibində cəbhəyə yollanır. Buna görə prezidentlik postu müvəqqəti olaraq, komitə üzvlərindən biri olan isveçrəli Qodfrua de Bloneyə tapşırılır. Müharibə qurtardıqdan bir il sonra, 1919-ci ildə Kuberten Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinə yenidən başçılıq etməyə başlayır. Kuberteni 1925-ci ildə Anri de Baye-Latur əvəz edir. Pyer de Kuberten 1937-ci ildə vəfat edir və Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin iqamətgahının yerləşdiyi Lozanna şəhərinin Bua-de-Vo qəbiristanlığında dəfn edilir.

Əsərləri

Aşağıdakılar Pyer de Kubertenin kitablarının siyahısıdır. Bunlardan başqa, o, jurnal və qəzetlər üçün də çoxsaylı məqalələr yazırdı.^[11]

• Une Campagne de 21 ans.. Paris: Librairie de l'Éducation Physique. 1908.
• La Chronique de France (7 vols.). Auxerre and Paris: Lanier. 1900—1906.
• L'Éducation anglaise en France. Paris: Hachette. 1889.
• L'Éducation en Angleterre. Paris: Hachette. 1888.
• Essais de psychologie sportive. Lausanne: Payot. 1913.
• L'Évolution française sous la Troisième République. Paris: Hachette. 1896.
• France Since 1814. New York: Macmillan. 1900.
• La Gymnastique utilitaire. Paris: Alcan. 1905.
• Histoire universelle (4 vols.). Aix-en-Provence: Société de l’histoire universelle. 1919.
• Mémoires olympiques. Lausanne: Bureau international de pédagogie sportive. 1931.
• Notes sur l'éducation publique. Paris: Hachette. 1901.
• Pages d’histoire contemporaine. Paris: Plon. 1908.
• Pédagogie sportive. Paris: Crés. 1922.
• Le Respect Mutuel. Paris: Alean. 1915.
• Souvenirs d’Amérique et de Grèce. Paris: Hachette. 1897.
• Universités transatlantiques. Paris: Hachette. 1890.

İstinadlar

1. Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
2. MacAloon J. J. Pierre, baron de Coubertin // Encyclopædia Britannica (ing.).
3. doğum haqqında şəhadətnamə.
4. Кубертен Пьер де // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
5. "Pierre de Coubertin" (PDF). 2015-04-23 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 22 iyun, 2014.
6. "4th edition of Trophée de Coubertin: Racing Metro 92 against Stade Toulousain". 2021-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 iyun, 2014. A tribute trophy.
7. "Pierre de Coubertin". 2012-07-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 iyun, 2014. Revival of the Games.
8. "Modern Pentathlon at the 1912 Stockholm Summer Games". 2012-05-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 iyun, 2014.
9. "Olympic Art Competitions". 2015-06-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 iyun, 2014.
10. "Art Competition 1912". 2008-04-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 iyun, 2014.
11. "BIBLIOGRAPHY OF COUBERTIN'S WRITINGS" (PDF). 2011-07-06 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 iyun, 2014.

Xarici keçidlər

• Beynəlxalq Pyer De Kuberten Komitəsi (ing.)
• Pyer de Kubertenin tərcümeyi halı (rus.)