Məhəmməd mirzə (Ağqoyunlu)

Əbül Mükərrəm Sultan Məhəmməd və ya Sultan Məhəmməd — Uzun Həsənin nəvəsi, Yusif Mirzənin oğlu, Əlvənd Mirzənin qardaşı.

Sultan Məhəmməd
Məhəmməd Bayandur Yusif Oğlu
Sultan Məhəmməd dövrünə aid sikkə
Ağqoyunlu dövlətinin VII Sultanı (Yəzddə)
1498 – 1499
Əvvəlki	Gödək Əhməd
Sonrakı	Sultan Murad
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	?
Doğum yeri	Təbriz, Ağqoyunlu dövləti
Vəfat tarixi	1500
Vəfat yeri	Kerman, Ağqoyunlu dövləti
Atası	Yusif Mirzə

Sultan Məhəmməd 1497-1500-ci illərdə Kerman və Fars əyalətlərində Ağqoyunlu hökmdarı kimi hakimiyyətdə olmuşdur. Tam adı Əbül Mükərrəm Məhəmməd Bayandur ibn Yusifdir.

Hakimiyyəti

Ağqoyunlu ailəsində doğulan Məhəmməd Uzun Həsənin oğul nəvəsi, Yusif Mirzənin birinci oğlu idi. Məhəmmədin doğumu və həyatının ilk dövrü barədə olan məlumatlar çox azdır. Məlumdur ki, o, 1497-ci ildə qohumlarının və imperiyanın yuxarı təbəqəsinin bir hissəsi ilə birlikdə özünü sultan elan etmiş qohumu Gödək Əhmədə qarşı üsyan başlatmışdır. Gödək Əhməd İsfahan döyüşündə məğlub edildikdən sonra isə Məhəmməd müttəfiqi olan qardaşı Əlvənd Mirzə ilə imperiyanı bölüşdürmüşdür. Bu döyüşdə Məhəmmədin qalib gəlməsində Eybə Sultanın da onu dəstəkləməsi və Gödək Əhmədin ordusundakı əmirlərin ona xəyanəti mühüm rol oynamışdı. Məhəmməd Fars, Sistan, Yəzd və Kermanda hakimiyyəti öz əlinə alarkən, yerdə qalan ərazilər də Əlvəndə verilmişdir.^[1]

Lakin qardaşlar arasında da tezliklə münaqişə başlayır. 1498-ci ildə Məhəmməd Əlvəndə qarşı müharibəyə başlayır. Lakin məğlub olduğuna görə İsfahana qaçmağa məcbur edilir. 1499-cu ildə isə Məhəmməd Kermanda məskunlaşır. Lakin burada da qısa müddət sonra bir başqa qohumu Murad ibn Yaqub ilə münaqişəyə daxil olur. 1500-cü ildə o, Murad tərəfindən məğlub edilir və ölür.^{[2] [3]}

Mənbə

• Khvandamir, غیاث الدین خواندمیر, کتاب تاریخ حبیب السیر, 1380
• Anonim, جها‌نگشا‌ی خا‌قا‌ن‌ (تا‌ریخ‌ شا‌ه‌ اسما‌عیل‌) [Cahangoşaye Xaqan (Tarix-e Şah Esmail)], مدیر مرکز مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان, 1364
• Həsən bəy Rumlu. Əhsənüt-təvarix. Kastamonu: Uzanlar. Namiq Musalı, Oqtay Əfəndiyev. 2017. 661.

İstinadlar

1. Rumlu, 2017. səh. 16
2. Anonim, 1364. səh. 169
3. Khvandamir, 1380. səh. 222-225

Xarici keçidlər

Məhəmməd mirzə (Ağqoyunlu) Bayandur tayfası Ağqoyunlu sülaləsi Doğum: (ehtimal ki)1464 Vəfat: 1500
Hakimiyyət titulları
Sələfləri  Gödək Əhməd	Ağqoyunlular dövləti(آق‌قویونلو‎) sultanı (Yəzddə) 1498-1499	Xələfləri  Sultan Murad Bayandur