Hampi

Hampi (канн. ಹಂಪೆ) - Hindistanın qədim karnataka ştatında yerləşir. Keçmiş Vicayanaqar imperiyasının paytaxtı Vicayanaqara ətrafında yerləşir^{[2][2][2][2][2][2][2][2][2][2][2]}. Hampidə çoxlu sayda abidələr var. Qədim Hampi Vicayanaqaranın mərkəzində yerləşir, ancaq hal-hazırda bura bərbad vəziyyətdədir. Bu ərazilər UNESCO-nun tarixi abidələr siyahısına daxildir. İndi bura induistlərin əsas mədəb yerlədir^[3].

Hamar
15°20′04″ şm. e. 76°27′43″ ş. u.HGYO
Ölkə	Hindistan
Şəhər	Viciyanaqar
Aidiyyatı	Viciyanaqar İmperiyası
Sahəsi	4.187,24 ha[1] 19.453,62 ha
Vəziyyəti	bərbad
Rəsmi sayt	asi.nic.in/hampi/
Hindistan
Region	Asiya
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Etimologiyası

Hampi sözü "pampa" sözündən götürülüb, qədim vaxtlarda Tunqabxadra çayı belə adlanırdı. Bu çayın sahilində yerləşən Vicayanaqara şəhəri salınmışdır. Kannada dilində hampi "pampa" deməkdir. Uzun illər ərzində buradakı əhali yaşayış məntəqəsini Vicayaqara və Virupakşapura adlandırırdı.

Tarixi

Hampi assosasiyası tarixi yer olan Kişkindxadır. İlk insanlar burada I əsrdə məskunlaşmağa başlamışdır. 1336-1565-ci illərdə Vicayanaqarada imperiyasının şəhəri Vacayanaqaranın paytaxtının yerində salınmışdır. Bu ərazinin paytaxt seçilməsində əsas məqsəd onun bir tərəfinin Tunqabxadr çayı ilə, digər üç tərəfinin isə təpələrlə əhatə olunmasıdır.

Bu ərazi çoxlu memarlıq və tarixi abidələrlə zəngindir. İslam dövrü ərzində bu abidələr dağıdılmış, bəziləri isə hələ də qalmaqdadır^[4][5][6]

Qədim tikili Hampi

Vicayanaqar imperiyası dövründə Hampi tikilməyə başlamışdır. Qeyri-adi texnologiyadan istifadə edərək bu abidə tikilmişdir. Kömürdən alınan bu məhsulları istənilən formaya gətirmək mümkün idi.

Coğrafiyası

Hampi Tunqabxadra çayı sahilində, Mərkəzi Karnatakanın şərq hissəsində yerləşir. Hampi həmçinin Andro Pradeş ilə həmsərhəddir. O, Banqaloradan 353 km, Bicapura şəhərindən 254 km və Bellaridən isə 74 km aralıda yerləşir. Buradan örtülü Hosapet (Hospet) dəmir yolu keçir. Dəmir yolunun uzunluğu 13 km və ya 8,1 ml-dir. Qış fəsli ərzində Hampi ilə Goa, Sekunderabad və Banqalora arasındakı yolların buz bağlaması ilə əlaqədar avtobus işləmədiyi üçün buraya əhali dəmir yolu vasitəsilə gəlirlər. Bununla yanaşı cənub istiqamətdə Badami və Ayholearekoloji getmək üçün uzunluğu 140 km vəə ya 87 mi olan avtomobil yoluda mövcuddur.

Hampinin 13 km yaxınlığında Xospet - Taluki admistrasiyanın mərkəzi yerləşir. Əsas dili kannada və teluqudur. Əsas gəlirləri kənd təsərrüfatı və turizmdir. Hər il noyabr ayında Vicayanaqarda festival keçirilir. Region dəmir filizi və marqan ilə zəngindir. 2000-ci illərdə dəmir filizini dünya bazarına çıxarılmağa başladı. Bu tarixi abidə olan Hampinin ekologiyası üçün pis olduğundan istehsal dayandırıldır^[7][8].

Görməli yerləri

• Acyutaraya məbədi
• Akka Tanqi Qudda
• Aneqondi
• Andjeyanadri məbədi
• Akveduki və kanalları
• Kamalapre arxeoloji muzeyi
• Badava-linqa
• Çar tərəzisi
• Yeraltı məbəd
• Tunqabxadra
• Uddan-Virabxadra məbədi
• Narasimxi heykəli
• Virupakşa məbədi
• Vittala məbədi
• Eduru - başavanna
• Yentrodxaraka Andjaneya məbədi
• Virupapurq

Qaleriya

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Xarici keçid

• Hampi Museum Arxivləşdirilib 2014-06-25 at the Wayback Machine, Archaeological Survey of India
• Group of Monuments at Hampi, UNESCO World Heritage List
• Vijayanagara Research Project, Penn Museum
• Fields of Victory: Vijayanagara Arxivləşdirilib 2015-09-21 at the Wayback Machine, Kathleen Morrison, UC Berkeley

Ədəbiyyat

• T.S. Satyan, Hampi: The fabled capital of the Vijayanagara Empire, (Directorate of Archaeology and Museums), Govt. of Karnataka, 1995
• J.M. Fritz et al, New Light on Hampi: Recent Research at Vijayanagara, (Performing Arts Mumbai, 2001) ISBN 81-85026-53-X
• A.N. Longhurst, Hampi Ruins Described and Illustrated, (Laurier Books Ltd., 1998) ISBN 81-206-0159-9
• The Ruins of Hampi:Travel Guide ISBN 81-7525-766

İstinadlar

1. Ümumdünya irsi.
2.  Anila Verghese 2002, pp. 1–18
3. Group of Monuments at Hampi Arxivləşdirilib 2015-05-13 at the Wayback Machine. World Heritage. Проверено 20 декабря 2006.  28 марта 2012 года.
4. James Lochtefeld 2002, pp. 503-505.
5. David Kinsley 1988, pp. 46-52, 42-44.
6. Fritz & Michell 2016, pp. 14-15.
7. Fritz & Michell 2016, pp. 154-155.
8.  Anila Verghese 2002, pp. 85-87.