Hambuziya

Hambuziya (lat. Gambusia) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin çəkidişkimilər dəstəsinin poeciliidae fəsiləsinə aid heyvan cinsi. Kiçik ölçülərə malik olan Şimali, Mərkəzi və Cənubi Amerika ərazilırinddə təbii şəkildə yayılmışdır. Növlərinin böyük qismi şirin sularda yaşayır. Bəziləri isə azduzlu və ya şor sularda yayılmışdır.

Hambuziya
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Sinifüstü: Sümüklü balıqlar Sinif: Şüaüzgəclilər Ranqsız: Actinopteri Yarımsinif: Neopterygii İnfrasinif: Sümüklü balıqlar Ranqsız: Acanthomorpha Dəstəüstü: Acanthopterygii Klad: Percomorpha Ranqsız: Ovalentaria Dəstə: Çəkidişkimilər Yarımdəstə: Cyprinodontoidei Fəsiləüstü: Poecilioidea Fəsilə: Poeciliidae Yarımfəsilə: Poeciliinae Triba: Gambusiini Cins: Hambuziya
Beynəlxalq elmi adı
Gambusia Felipe Poey, 1854[1]
Şəkil axtarışı ITIS   165877 NCBI   33527

Bu balıqlar Malyariya ağcaqanadının və digər infeksion xəstəliklərin sürfə və puplarını məhv etdiyindən bir sıra regionlarda (Avropa, Avstraliya, Çin, Yaponiya, Havay adaları və Filippin adaları, Mərkəzi Asiya, Cənubi Qafqaz) iqlimləşdirilmişdir.

Cinsə daxil olan bəzi növlər akvarium çəraitində belə saxlanıla bilir. İstisevər balıqlar olsalarda temperaturun 5 °C qədər enən ərazilərində belə yaşaya bilirlər. Onların hətta 0 °C temperaturu olan sularda yaşaması belə qeydə alınmışdır.

Akvarium çəraitində digər balıqlarla birgə saxlanılması məsləhət görülmür. Çünki, digər balıqların kürü və balalarını yeyirlər. Hətta öz növlərrinə aid cavan balıqları belə yemələri müşahidə edilir.

Əsas düşmənləri:ördəklər və digər yırtıcı quşlar, Su tısbağaları, yırtıcı balıqlar.

Alderedə Hambuziya balığına qoyulmuş abidə

Növləri

Cinsə ümumilikdə 45 növ daxildir^[2]:

• Gambusia affinis (Baird & Girard, 1853) — Adi hambuziya
• Gambusia alvarezi Hubbs & Springer, 1957
• Gambusia amistadensis Peden, 1973
• Gambusia atrora Rosen & Bailey, 1963
• Gambusia aurata Miller & Minckley, 1970
• Gambusia beebei Myers, 1935
• Gambusia bucheri Rivas, 1944
• Gambusia caymanensis Regan, 1913
• Gambusia clarkhubbsi Garrett & Edwards, 2003
• Gambusia dominicensis Regan, 1913
• Gambusia echeagarayi (Alvarez, 1952)
• Gambusia eurystoma Miller, 1975
• Gambusia gaigei Hubbs, 1929
• Gambusia geiseri Hubbs & Hubbs in Hubbs & Springer, 1957
• Gambusia georgei Hubbs & Peden, 1969
• Gambusia heterochir Hubbs, 1957
• Gambusia hispaniolae Fink, 1971
• Gambusia holbrooki (Girard, 1859)
• Gambusia hurtadoi Hubbs & Springer, 1957
• Gambusia krumholzi Minckley, 1963
• Gambusia lemaitrei Fowler, 1950
• Gambusia longispinis Minckley, 1962
• Gambusia luma Rosen & Bailey, 1963
• Gambusia manni Hubbs, 1927
• Gambusia marshi Minckley & Craddock in Minckley, 1962
• Gambusia melapleura (Gosse, 1851)
• Gambusia monticola Rivas, 1971
• Gambusia myersi Ahl, 1925
• Gambusia nicaraguensis Günther, 1866
• Gambusia nobilis (Baird & Girard, 1853)
• Gambusia panuco Hubbs, 1926
• Gambusia pseudopunctata Rivas, 1969
• Gambusia punctata Poey, 1854 — Kuba hambuziyası
• Gambusia puncticulata Poey, 1854
• Gambusia rachowi (Regan, 1914)
• Gambusia regani Hubbs, 1926
• Gambusia rhizophorae Rivas, 1969
• Gambusia senilis Girard, 1859
• Gambusia sexradiata Hubbs, 1936
• Gambusia speciosa Girard, 1859
• Gambusia vittata Hubbs, 1926
• Gambusia wrayi Regan, 1913
• Gambusia xanthosoma Greenfield, 1983
• Gambusia yucatana Regan, 1914

Əhəmiyyəti

Malyariya ağcaqanadının sürfə və puplarını məhv etdiyindən Soçi şəhərinin Adler rayonunda, Korsika və İsraildə hambuziya balığıına abidə qoyulmuşdur

İstinadlar

1. Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2004.
2. Froese, Rainer, Daniel Pauly, eds. (2012). Gambusia cinsinə aid növ FishBase saytında. August 2012 version.

Həmçinin bax