Elektron hökumət və ya e-hökumət — bir ölkədə və ya regionda vətəndaşlara və digər şəxslərə dövlət xidmətləri göstərmək üçün kompüterlər və internet kimi texnoloji kommunikasiya cihazlarından istifadə edilməsi. Elektron hökumət vətəndaşların hökumətə[1] birbaşa və daha rahat çıxışı, hökumətin vətəndaşlara birbaşa xidmətlərinin göstərilməsi üçün yeni imkanlar təklif edir.[2]
Bu termin vətəndaşlar ilə onların hökuməti (C2G), hökumətlər ilə digər dövlət qurumları (G2G), hökumət ilə vətəndaşlar arasında (G2C), hökumət ilə işçilər arasında (G2E) və hökumətlə özəl sektor (G2B) arasında rəqəmsal qarşılıqlı əlaqələrdən ibarətdir. Elektron hökumətin çatdırılması modelləri bu kateqoriyalara bölünə bilər:[3] Bu qarşılıqlı əlaqələr vətəndaşların hökumətin bütün səviyyələri (şəhər, ştat/vilayət, milli və beynəlxalq) ilə ünsiyyət qurmasından, vətəndaşların informasiya və kommunikasiya texnologiyalarından (İKT; kompüterlər və veb-saytlar kimi) istifadə etməklə idarəetməyə cəlb edilməsini asanlaşdırmaqdan və biznes prosesinin yenidən qurulmasından (BPR) ibarətdir. Brebem və Qut 2017-ci ildə Şimali Amerikada e-hökumət alətlərinin üçüncü tərəf dizaynerlərindən mütərəqqi dəyərləri, hər yerdə iştirakı, geolokasiya və ictimaiyyətin maarifləndirilməsini əhatə edən texnologiyalarına qurduqları istifadəçi qarşılıqlı əlaqəsi idealları haqqında müsahibə götürmüşdülər.[4]
Digər təriflər texnologiyanın obyekt olduğu, e-hökuməti sadəcə vasitəçi və ya alət kimi müəyyən etdiyi, diqqəti dövlət idarəçiliyi məsələlərində xüsusi dəyişikliklərə yönəltdiyi fikrindən kənara çıxır. Hökumətin daxili transformasiyası mütəxəssis texnoloq Mauro D. Riosun əsasını qoyduğu tərifdir. O, "Elektron hökumətin tərifi axtarışında" adlı məqaləsində qeyd etmişdir: "Rəqəmsal hökumət ictimai işlərin təşkili və idarə olunmasının yeni üsuludur. Bu, idarəetmədə və təşkilat sxeminin strukturunda müsbət transformasiya proseslərini başlatmış və bu transformasiyaların asanlaşdırıcısı kimi informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqi və davamlı mənimsənilməsi yolu ilə, göstərilən prosedurlara və xidmətlərə əlavə dəyər qatmışdır."[5]
Elektron hökumət e-hökumət, internet idarəçiliyi, rəqəmsal hökumət, onlayn hökumət, əlaqəli hökumət kimi də tanınır.[6] 2014-cü ildən İƏİT hələ də rəqəmsal hökumət terminindən istifadə edir. Təşkilat İctimai İdarəetmə Komitəsinin Elektron Hökumət üzrə Şəbəkəsi üçün orada hazırlanmış tövsiyədə onu elektron hökumətdən fərqləndirir.[7] Bir sıra hökumətlər rəqəmsal hökumət terminini böyük verilənlər, avtomatlaşdırma və ya proqnozlaşdırıcı analitika kimi müasir texnologiyanı əhatə edən geniş xidmətlər üçün istifadə etməyə başlamışdır.[8]
E-hökumət strategiyaları və ya rəqəmsal hökumət Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən 2006-cı ildə "Vətəndaşlara hökumət məlumatlarını və xidmətlərini çatdırmaq üçün internet və ümumdünya internetdən istifadə" kimi müəyyən edilmişdir.[9] Elektron hökumət mahiyyətcə "Dövlət sektorunda xidmətlərin göstərilməsinin səmərəliliyini və effektivliyini təkmilləşdirmək və/və ya artırmaq üçün informasiya texnologiyalarından, informasiya və kommunikasiya texnologiyaları və digər internet əsaslı telekommunikasiya texnologiyalarından istifadə edilməsi" olaraq tərif edilmişdir.[3] Elektron hökumət milli və ictimai inkişafında maraqlı olan tərəflərin geniş şəkildə töhfəsini təşviq edir və təkmilləşdirir, həmçinin idarəetmə prosesini dərinləşdirir.[10]
Elektron hökumət sistemlərində dövlət əməliyyatları veb-əsaslı xidmətlər tərəfindən dəstəklənir. O, hökumətlə vətəndaşlar arasında ünsiyyəti asanlaşdırmaq üçün informasiya texnologiyalarından, xüsusən də internetdən istifadəni nəzərdə tutur.[11]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
