David (Trabzon imperatoru)

David Komnenos (yun. Βασίλειος Μέγας Κομνηνός) (1408, Trabzon – 1 noyabr 1463, İstanbul) — sonuncu Trabzon imperatoru.^[2] 2013-cü ilin iyulunda David Komnenos övladları və qardaşı oğlu Aleksey Komnenosla birlikdə Şərqi Ortodoks Kilsəsi tərəfindən müqəddəs elan olundu.

David
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	1408
Doğum yeri	Trabzon, Trapezund imperiyası
Vəfat tarixi	1 noyabr 1463
Vəfat yeri	İstanbul, Osmanlı imperiyası
Atası	IV Aleksey (Trabzon imperatoru)[1]
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Atası Trabzon imperatoru IV Aleksey, anası isə onun xanımı Teodora Kantakuzindir. Atasının vəfatının ardından 1429-cu ildə böyük qardaşı IV İohann taxta çıxdı. Onun səltənətində aktiv siyasi fəaliyyətini davam etdirən David Komnenos Osmanlılara qarşı Ağqoyunlularla yaxın münasibətlər qurdu və qardaşı qızı Despinanın Ağqoyunlu sultanı Uzun Həsənlə evləndirilməsində vasitəçilik etdi.

Qardaşının vəfatından sonra taxt onun 6 yaşlı oğlu Alekseyə qaldı. Ancaq davam edən siyasi gərginlik səbəbilə imperiyanın idarəsində bir uşağın qalması qəbul edilmədi. Bir neçə günlük hakimiyyətin ardından V Aleksey taxtdan endirildi və David Komnenos taxta çıxdı. Taxta çıxar-çıxmaz Osmanlılar əleyhinə yeni bir səlib yürüşünü təşkil etmək üçün Burqundiya hersoqu Filipp, Roma papası II Piy, eləcə də Anadolu bəyliklərindən Candaroğulları və Qaramanoğullarıyla yazışmalar apardı.

Ancaq onun bu fəaliyyəti Osmanlı sultanı Fateh Sultan Mehmed tərəfindən izlənilirdi. 1461-ci ilin baharında səfərə çıxan Fateh Sultan Mehmed Sinopun fəth edilməsindən sonra donanmayla Trabzon qalasını mühasirəyə aldı. Aparılan danışıqların sonunda David Komnenos, övladları və qardaşı oğlu Aleksey Komnenosla birlikdə təslim oldu. Beləcə Trabzon imperiyası süqut etdi (15 avqust 1461).

Əsir tutulan David Komnenos və ailəsi Ədirnəyə aparıldı. Burada müəyyən məbləğdə təqaüd alan David Komnenosun çox keçmədən Ağqoyunlu sultanı Uzun Həsənlə yazışmalar apardığı aşkarlandı və Osmanlı sultanına xəyanətlə təqsirləndirildi. Nəticədə 1463-cü ilin martında həbs olundu və 1 noyabr günü İstanbulda özü, 3 oğlu və qardaşı oğlu Aleksey Komnenos edam edildi. Sadəcə kiçik oğlu Qriqori qundaqda körpə olduğu üçün bağışlandı və sünnət edilərək Osmanlı himayəsində müsəlmanlaşdırıldı. Buna baxmyaraq bir neçə il sonra Gürcüstana qaçırıldı.

Ailəsi

Xanımları

• Qotlu Mariya — Manqup knyazının qızıdır. Övladı olmamışdır.
• Eleni Kantakuzin — Bizans imperatoru Metyu Kantakuzinin nəvəsidir.

Övladları

• Vasiley Komnenos (ö. 1 noyabr 1463)
• Manuel Komnenos (ö. 1 noyabr 1463)
• … Komnenos (ö. 1 noyabr 1463)
• Anna Komnini (d. 1447 — ö. 1463-dən sonra) — 1463-cü ildə Zağanos Paşayla evləndirilsə də, İslamı qəbul etmədiyi üçün qısa zaman sonra boşandı.
• Qriqori Komnenos (d. 1460 — ö. 1463-dən sonra)
• … Komnini

Mənbə

• Claude Cahen, Pre-Ottoman Turkey: A General Survey of the Material and Spiritual Culture and History c. 1071–1330, 1968
• George Finlay, The History of Greece and the Empire of Trebizond, (1204–1461) (Edinburgh: William Blackwood, 1877)
• Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8

İstinadlar

1. Lundy D. R. David Comnenos, Emperor of Trebizond // The Peerage (ing.).
2. Jackson Williams, Kelsey (2007). "A Genealogy of the Grand Komnenoi of Trebizond". Foundations: The Journal of the Foundation for Mediaeval Genealogy.