Böyük Britaniyanın baş nazirlərinin siyahısı

Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığının Baş naziri, nominal olaraq dövlət başçısı Britaniya monarxı tərəfindən təyin edilən hökumət başçısıdır və bir çox icraedici funksiyaları icra edir^[1].

Böyük Britaniyanın Baş naziri
Prime Minister of the United Kingdom
Hakimiyyət gerbi
Vəzifədədir Kir Starmer 5 Iyul 2024 ci ildən
Müraciət forması	Hörmətli
Rəsmi iqamətgahı	Dauninq-strit, 10
Vəzifənin təsis tarixi	4 aprel 1721
Vəzifədə birinci	Robert Uolpol
Rəsmi saytı	number10.gov.uk
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Böyük Britaniyanın Baş nazirləri: Robert Uolpol, Vilyam Pitt (kiçik), Benjamin Dizraeli, Henri Kampbell-Bannerman

XVIII əsrdə meydana gələn Nazirlər kabinetindən ibarət olan hakimiyyətin başçısı "Baş nazir" (bəzən "Birinci nazir") adlanırdı; bu günə qədər də Baş nazir həmişə nazirliklərdən birinin yerini tutmuşdur (adətən xəzinənin birinci lordu).

Müasir tarixçilər adətən hesab edirlər ki, ilk baş nazir 1721-ci ildən 1742-ci ilə qədər iyirmi il müddətində Böyük Britaniya hakimiyyətinin başında durmuş ser Robert Uolpol olmuşdur. Marqaret Tetçer Böyük Britaniyanın Baş naziri vəzifəsini tutmuş ilk qadın olmuşdur. Öz vəzifəsində ölən son baş nazirlər Henri Con Templ və vikon Palmersto olmuşdur (1865-ci il). Yeganə qətlə yetirilmiş baş nazir Spenser Persival olmuşdur (1812-ci ildə).

Baş nazir ənənəvi olaraq Londondakı Dauninq-strit, 10 ünvanındakı — Böyük Britaniya kralı II Georq tərəfindən ilk baş nazir Robert Uolpola şəxsən hədiyyə edilmiş evdə yaşayır. Uolpol ona hədiyyə edilmiş evdən şəxsi evi kimi deyil, 1735-ci ildən Birinci lorların rəsmi iqamətgahı kimi məskunlaşdırdı. Birinci lordların əksəriyyəti Dauninq strit, 10 evində yaşasa da, onların bir qismi öz şəxsi evlərində yaşamışdılar. Onlar əsasən Londonun mərkəzində böyük evlərə sahib olan aristokratlar olmuşdur. Harold Makmillan və Con Meycor kimi bəzi baş nazirlər Dauninq strit, 10 evində təmir və bərpa işləri gedən zaman Admiraltey evində yaşamışlar. Dauninq strit, 11 evinə bitişik ikinci xəzinə lordların (həmçinin xəzinə kansleri, faktiki olaraq maliyyə naziri) iqamətgahı yerləşir. Dauninq strit, 12 evində Baş "qamçı"nın (Whip) iqamətgahı yerləşir.

Baş nazirlərin siyahısı

Partiya

  Viqlər

  Torilər   Mühafizəkarlar   Pilçilər   Liberallar

  Leyboristlər

#	Portret	Adı	Səlahiyyətin başlanması	Səlahiyyətin başa çatması	İstinadlar
1		Robert Uolpol (1742-ci ildən qraf Orford) (1676–1745)	4 aprel 1721	11 fevral 1742	[2][3]
2		Spenser Kompton (1673–1743)	16 fevral 1742	2 iyul 1743	[4]
3		Henri Pelham (1694–1754)	27 avqust 1743	6 mart 1754	[5][6][7]
4		Tomas Palem Holls (birinci dəfə) (1693–1768)	16 mart 1754	16 noyabr 1756	[8][9]
5		Vilyam Kavendiş (1720–1764)	16 noyabr 1756	25 iyun 1757	[10]
6		Tomas Palem Holls (ikinci dəfə) (1693–1768)	2 iyul 1757	26 may 1762	[4][11]
7		Con Stüart (1713–1792)	26 may 1762	16 aprel 1763	[12]
8		Corc Qrenvil (1712–1770)	16 aprel 1763	13 iyul 1765	[13]
9		Çarlz Uotson-Uentuort (birinci dəfə) (1730–1782)	13 iyul 1765	30 iyul 1766	[14]
10		Vilyam Pitt (böyük) (1708–1778)	30 iyul 1766	14 oktyabr 1768	[15]
11		Oqastes Fitsroy (1735–1811)	14 oktyabr 1768	28 yanvar 1770	[16]
12		Frederik Nort (1732–1792)	28 yanvar 1770	22 mart 1782	[17]
13		Çarlz Uotson-Uentuort (ikinci dəfə) (1730–1782)	27 mart 1782	1 iyul 1782	[4]
14		Vilyam Petti (1737–1805)	4 iyul 1782	2 aprel 1783	[4]
15		Vilyam Kavendiş-Bentink (birinci dəfə) (1738–1809)	2 aprel 1783	19 dekabr 1783	[4]
16		Vilyam Petti (kiçik) (birinci dəfə) (1759–1806)	19 dekabr 1783	14 mart 1801	[18]
17		Henri Eddinqton (1757–1844)	17 mart 1801	10 may 1804	[4]
18		Vilyam Pitt (kiçik) (ikinci dəfə) (1759–1806)	10 may 1804	23 yanvar 1806	[4]
19		Vilyam Qrenvil (1759–1834)	11 fevral 1806	31 mart 1807	[4]
20		Vilyam Kavendiş Bentinq (ikinci dəfə) (1738–1809)	31 mart 1807	4 noyabr 1809	[4]
21		Spenser Persival (1762–1812)	4 oktyabr 1809	11 may 1812	[19]
22		Robert Liverpul (1770–1828)	8 iyun 1812	9 aprel 1827	[20]
23		Corc Kenninq (1770–1827)	10 aprel 1827	8 avqust 1827	[4]
24		Frederik Con Robinson (1782–1859)	31 avqust 1827	21 yanvar 1828	[4]
25		Artur Uelsli Vellinqton (birinci dəfə) (1769–1852)	22 yanvar 1828	16 noyabr 1830	[4]
26		Çarlz Qrey (1764–1845)	22 noyabr 1830	9 iyul 1834	[21]
27		Vilyam Lem (1779–1848)	16 iyul 1834	14 noyabr 1834	[22]
28		Artur Uelsli Vellinqton (ikinci dəfə) (1769–1852)	14 noyabr 1834	10 dekabr 1834	[23]
29		Robert Pil (birinci dəfə) (1788–1850)	10 dekabr 1834	8 aprel 1835	[24][25]
30		Vilyam Lem (ikinci dəfə) (1779–1848)	18 aprel 1835	30 avqust 1841	[26]
31		Robert Pil (ikinci dəfə) (1788–1850)	30 avqust 1841	29 iyul 1846	[27]
32		Con Rassel (birinci dəfə) (1792–1878)	30 iyun 1846	21 fevral 1852	[28]
33		Edvard Smit-Stenli (birinci dəfə) (1799–1869)	23 fevral 1852	17 dekabr 1852	[29]
34		Corc Hamilton-Qordon (1784–1860)	19 dekabr 1852	30 yanvar 1855	[30]
35		Henri Templ (birinci dəfə) (1784–1865)[31]	6 fevral 1855	19 fevral 1858	[31]
36		Edvard Smit-Stenli (ikinci dəfə) (1799–1869)	20 fevral 1858	11 iyun 1859	[32]
37		Henri Templ (ikinci dəfə) (1784–1865)[33]	12 iyun 1859	18 oktyabr 1865	[33]
38		Con Rassel (ikinci dəfə) (1792–1878)	29 oktyabr 1865	26 iyun 1866	[34]
39		Edvard Smit-Stenli (üçüncü dəfə) (1799–1869)	28 iyun 1866	25 fevral 1868	[35]
40		Benjamin Dizraeli (birinci dəfə) (1804–1881)	27 fevral 1868	1 dekabr 1868	[36]
41		Vilyam Qladston (birinci dəfə) (1809–1898)	3 dekabr 1868	17 fevral 1874	[37]
42		Benjamin Dizraeli (birinci dəfə) (1804–1881)	20 fevral 1874	21 aprel 1880	[38]
43		Vilyam Qladston (birinci dəfə) (1809–1898)	23 aprel 1880	9 iyun 1885	[39]
44		Robert Solsberi (birinci dəfə) (1830–1903)	23 iyun 1885	28 yanvar 1886	[40]
45		Vilyam Qladston (üçüncü dəfə) (1809–1898)	1 fevral 1886	20 iyul 1886	[41]
46		Robert Solsberi (birinci dəfə) (1830–1903)	25 iyul 1886	11 avqust 1892	[42]
47		Vilyam Qladston (dördüncü dəfə) (1809–1898)	15 avqust 1892	2 mart 1894	[43]
48		Primrouz Arçibald (1847–1929)	5 mart 1894	22 iyun 1895	[44]
49		Robert Solsberi (birinci dəfə) (1830–1903)	25 iyun 1895	11 iyul 1902	[45]
50		Artur Balfur (1848–1930)	11 iyul 1902	5 dekabr 1905	[4]
51		Henri Kampbell-Bannerman (1836–1908)	5 dekabr 1905	3 aprel 1908	[4]
52		Herbert Henri Aksvit (1852–1928)	5 aprel 1908	5 dekabr 1916	[4]
53		Devid Lloyd Corc (1863–1945)	6 dekabr 1916	19 oktyabr 1922	[46]
54		Endryu Bonar Lou (1858–1923)	23 oktyabr 1922	20 may 1923	[47]
55		Stenli Bolduin (birinci dəfə) (1867–1947)	23 may 1923	16 yanvar 1924	[48]
56		Ramsey Makdonald (birinci dəfə) (1866–1937)	22 yanvar 1924	4 noyabr 1924	[49]
57		Stenli Bolduin (ikinci dəfə) (1867–1947)	4 noyabr 1924	5 iyun 1929	[50]
58		Ramsey Makdonald (ikinci dəfə) (1866–1937)	5 iyun 1929	7 iyun 1935	[51]
59		Stenli Bolduin (üçüncü dəfə) (1867–1947)	7 iyun 1935	28 may 1937	[52]
60		Nevill Çemberlen (1869–1940)	28 may 1937	10 may 1940	[4]
61		Vinston Çörçill (birinci dəfə) (1874–1965)	10 may 1940	27 iyul 1945	[53][54]
62		Klement Ettli (1883–1967)	27 iyul 1945	26 oktyabr 1951	[55]
63		Vinston Çörçill (ikinci dəfə) (1874–1965)	26 oktyabr 1951	7 aprel 1955	[56]
64		Entoni İden (1897–1977)	7 aprel 1955	9 yanvar 1957	[57]
65		Harold Makmillan (1894–1986)	11 yanvar 1957	19 oktyabr 1963	[58]
66		Aleksandr Duqlas Hyum (1903–1995)	19 oktyabr 1963	16 oktyabr 1964	[59]
67		Harold Vilson (birinci dəfə) (1916–1995)	16 oktyabr 1964	19 iyun 1970	[60]
68		Edvard Hit (1916–2005)	19 iyun 1970	4 mart 1974	[61]
69		Harold Vilson (birinci dəfə) (1916–1995)	4 mart 1974	5 aprel 1976	[62]
70		Ceyms Kallaqan (1912–2005)	5 aprel 1976	4 may 1979	[63][64]
71		Marqaret Tetçer (1925–2013)	4 may 1979	28 noyabr 1990	[65][66]
72		Con Meycor (d.  1943)	28 noyabr 1990	2 may 1997	[67][68]
73		Toni Bleyr (d.  1953)	2 may 1997	27 iyun 2007	[69][70]
74		Qordon Braun (d.  1951)	27 iyun 2007	11 may 2010	[71]
75		Devid Kemeron (d.  1966)	11 may 2010	13 iyul 2016	[72]
76		Tereza Mey (d.  1956)	13 iyul 2016	24 iyul 2019	[73]
77		Boris Conson (d.  1964)	24 iyul 2019	6 sentyabr 2022	[74]
78		Liz Trass (d.  1975)	6 sentyabr 2022	25 oktyabr 2022	[75]
79		Rişi Sunak (d.  1980)	25 oktyabr 2022	5 iyul 2024	[76]
80		Kir Starmer (d.  1962)	5 iyul 2024	Vəzifədədir	[77]

İstinadlar

1. Blick, Andrew. At Power's Elbow: Aides to the Prime Minister from Robert Walpole to David Cameron / Andrew Blick, George Jones. — London : Biteback Publishing, 2013. — ISBN 978-1-849-54572-3.
2. Kreike, edited by Emmanuel. Corrupt histories. Rochester (N.Y.): University of Rochester Press. 2004. xii & 167. ISBN 1-58046-173-5. (#accessdate_missing_url) ([[:Category:|link]])[[Category:]]
3. Winton, Calhoun. John Gay and the London theatre. Lexington, Ky.: Univ. Press of Kentucky. 1993. 132–133. ISBN 0-8131-1832-8.
4. "PMs through history". The Daily Telegraph. London: Telegraph Media Group. 21 September 2007. 1 March 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 October 2008.
5. Byrn, edited by John D. Naval courts martial, 1793–1815. Farnham, Surrey, England: Ashgate for the Navy Records Society. 2009. xviii. ISBN 978-0-7546-6781-0. ([[:Category:|link]])[[Category:]]
6. H.S.Q, Henriques,. The Jews and the English law. Clark, N.J.: Lawbook Exchange. 2006. 241–5. ISBN 1-58477-645-5.
7. Chaurasia, Radhey Shyam. History of modern India : 1707 A.D. upto [sic] 2000 A.D. New Delhi: Atlantic. 2002. 21–25. ISBN 81-269-0085-7.
8. Kulisheck, P.J. The Duke of Newcastle, 1693–1768, and Henry Pelham, 1694–1754 : a bibliography. Westport, Conn.: Greenwood Press. 1997. 207–8. ISBN 0-313-29501-8.
9. Marston, Daniel. The Seven Years' War. London: Osprey. 2001. 11 and 26. ISBN 1-84176-191-5.
10. Thal, edited by Herbert Van. The Prime Ministers : from Sir Robert Walpole to Edward Heath. New York: Stein and Day. 1975. 93–102. ISBN 0812817389. ([[:Category:|link]])[[Category:]]
11. Hibbert, Christopher. George III: A Personal History. New York: Basic books. 2000. 27. ISBN 978-0465027248.
12. Thomas, 2002. səh. 66–94.
13. Thomas, 2002. səh. 95–124.
14. Thomas, 2002. səh. 125–147.
15. Thomas, 2002. səh. 148–196.
16. Thomas, 2002. səh. 197–218.
17. Clarke, 1993. səh. 278–279.
18. Clarke, 1993. səh. 281.
19. Priestley, 2002. səh. 62.
20. Priestley, 2002. səh. 65.
21. Clarke, 1993. səh. 293–294.
22. Black, 2006. səh. 180.
23. Anderson, 1856. səh. 442–443.
24. Black, 2006. səh. 180–181.
25. Clarke, 1993. səh. 294.
26. Longford, 1998. səh. 63.
27. Longford, 1998. səh. 156–157.
28. Longford, 1998. səh. 156–187.
29. Longford, 1998. səh. 228–231.
30. Longford, 1998. səh. 232.
31. Longford, 1998. səh. 246.
32. Longford, 1998. səh. 281.
33. Longford, 1998. səh. 282.
34. Longford, 1998. səh. 346.
35. Longford, 1998. səh. 351.
36. Longford, 1998. səh. 353.
37. Longford, 1998. səh. 357.
38. Longford, 1998. səh. 396.
39. Longford, 1998. səh. 433.
40. Hunt, William. The Political History of England. Longmans, Green and co. 1907. səh. 505.
41. Longford, 1998. səh. 484.
42. Longford, 1998. səh. 492–493.
43. Longford, 1998. səh. 518–519.
44. Longford, 1998. səh. 527–528.
45. Longford, 1998. səh. 533–534. Longford (1998).
46. Rose, 1983. səh. 196–198.
47. Rose, 1983. səh. 265.
48. Rose, 1983. səh. 272.
49. Rose, 1983. səh. 326.
50. Rose, 1983. səh. 337.
51. Rose, 1983. səh. 361.
52. Rose, 1983. səh. 398.
53. Hennessy, 2001. səh. 179.
54. Hennessy, 2001. səh. 158.
55. Hennessy, 2001. səh. 147.
56. Hennessy, 2001. səh. 178.
57. Hennessy, 2001. səh. 207.
58. Hennessy, 2001. səh. 248.
59. Hennessy, 2001. səh. 272.
60. Hennessy, 2001. səh. 286.
61. Hennessy, 2001. səh. 331.
62. Hennessy, 2001. səh. 357.
63. Hennessy, 2001. səh. 376.
64. "Lord Callaghan of Cardiff". The Times. London: Times Newspapers Ltd. 28 марта 2005. 1 June 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 October 2008.
65. Ballantyne, Aileen. "Crowd's long cold wait for lady of the hour". The Guardian. London: Guardian and Manchester Evening News Ltd. 5 мая 1979. 1 March 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 October 2008.
66. Hennessy, 2001. səh. 397.
67. "'John Major? Who's he?' asks Thatcher". The Independent. UK: Newspaper Publishing PLC. 6 августа 1995. 1 March 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 October 2008.
68. Hennessy, 2001. səh. 437.
69. "The Blair Years: 1997–2007". The Daily Telegraph. London: Telegraph Media Group. 28 июня 2007. 2009-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 октября 2008.
70. Hennessy, 2001. səh. 476.
71. Summers, Deborah. "Brown declared prime minister". The Guardian. London: Guardian News & Media. 27 июня 2007. 6 October 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 October 2008.
72. "BBC News – David Cameron is UK's new prime minister". news.bbc.co.uk. BBC. 12 мая 2010. 2016-04-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 мая 2010.
73. "Theresa May to succeed Cameron as UK PM on Wednesday". BBC. 11 July 2016. 11 July 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 July 2016.
74. "Boris Johnson overhauls cabinet on first day as PM". BBC. 25 July 2019. 15 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 July 2019.
75. Wingate, Sophie. "Liz Truss to become UK's third female prime minister". independent.co.uk. Independent. 5 September 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 October 2022.
76. Nevett, Joshua. "Rishi Sunak warns of difficult decisions ahead in first speech as PM". bbc.com. 25 October 2022. 25 October 2022 tarixində arxivləşdirilib.
77. "Keir Starmer promises 'stability and moderation' in first speech as PM". 2024-07-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-08-25.

Ədəbiyyat

Əsas

• Anderson, John. A History of Edinburgh from the Earliest Period to the Completion of the Half Century 1850: With Brief Notices of Eminent Or Remarkable Individuals. A. Fullarton & co. 1856. ISBN 978-1-85285-581-9. İstifadə tarixi: 21 October 2008.
• Black, Jeremy. The Hanoverians: The History of a Dynasty. Continuum International Publishing Group. 2006. ISBN 1-85285-581-9. OCLC 70765876.
• Clarke, John. Fraser, Antonia (redaktor). The Lives Of The Kings And Queens Of England. London: Weidenfeld and Nicolson. 1993 [1975]. ISBN 0-297-83238-7. OCLC 257417674.
• Hennessy, Peter. The Prime Minister; The Office And Its Holders Since 1945. Penguin Group. 2001 [2000]. ISBN 0-14-028393-5. OCLC 47063414.
• Longford, Elizabeth. Victoria R.I. London: Weidenfeld and Nicolson. 1998 [1964]. ISBN 0-297-84142-4. OCLC 41510024.
• Marriott, J. A. R. English Political Institutions. Oxford University Press, Oxford. 1925.
• Priestley, J. B. The Prince of Pleasure and his Regency 1811–20. Penguin Group. 2002 [1969]. ISBN 0-14-139106-5. OCLC 59475591.
• Rose, Kenneth. King George V. London: Weidenfeld and Nicolson. 1983. ISBN 0-297-78245-2. OCLC 9909629.
• Thomas, Peter David Garner. George III: King and Politicians, 1760–1770. Manchester University Press. 2002. ISBN 978-0-7190-6429-6. OCLC 50191954.

Əlavə

• Bogdanor, Vernon, redaktorFrom New Jerusalem to New Labour: British Prime Ministers from Attlee to Blair. Palgrave Macmillan (20 October 2016 tarixində nəşr olunub). 2010. ISBN 978-0-230-29700-5.
• Browne, J. Houston. Lives of the Prime Ministers of England: From the Restoration to the Present Time. 1. London: Thomas Cautley Newby. 1858.
• Davidson, Jonathan. Downing Street Blues: A History of Depression and Other Mental Afflictions in British Prime Ministers. McFarland & Company. 2010. ISBN 978-0-7864-5793-9.
• Grube, Dennis. Prime Ministers and Rhetorical Governance. Palgrave Macmillan. 2013. ISBN 978-1-137-31836-7.
• King, Anthony Stephen, redaktorThe British Prime Minister (2nd). Duke University Press. 1985. ISBN 978-0-8223-0635-1.
• Leonard, Dick. Nineteenth Century Premiers: Pitt to Rosebery. Palgrave Macmillan. 2008. ISBN 978-0-230-22725-5.
• Parker, Robert J. British Prime Ministers (2nd). Amberley Publishing. 2013. ISBN 978-1-4456-1021-4.
• Quinault, Roland. British Prime Ministers and Democracy: From Disraeli to Blair. Bloomsbury Publishing. 2011. ISBN 978-1-4411-1105-0.

Xarici keçidlər

• "Past Prime Ministers". Gov.uk. UK Government. 25 August 2008 tarixində arxivləşdirilib. (ing.)
• "Prime Ministers and Politics Timeline". History. BBC. 27 May 2011 tarixində arxivləşdirilib. (ing.)