İsmayıl Şıxlı

İsmayıl Qəhrəman oğlu Şıxlı (22 mart 1919, İkinci Şıxlı, Gəncə quberniyası – 26 iyul 1995, Bakı) — Azərbaycanlı nasir, ədəbiyyatşünas, publisist, yazıçı, pedaqoq, ssenarist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü (1949), Azərbaycan SSR xalq yazıçısı (1984), Azərbaycan SSR komsomolu mükafatı laureatı (1976), filologiya elmləri namizədi (1954), Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı (1986, 1990), Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının sədri (1986–1987), Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Ağsaqqallar Şurasının sədri (1991), M.F.Axundov adına ədəbi mükafat laureatı (1991).

İsmayıl Şıxlı
Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı İdarə Heyətinin birinci katibi
23 may 1986 – 18 iyun 1987
Əvvəlki	Mirzə İbrahimov
Sonrakı	Anar
Şəxsi məlumatlar
Doğum adı	İsmayıl Qəhrəman oğlu Şıxlinski
Doğum tarixi	22 mart 1919(1919-03-22)
Doğum yeri	İkinci Şıxlı, Qazax qəzası, Gəncə quberniyası, AXC
Vəfat tarixi	26 iyul 1995(1995-07-26) (76 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan
Dəfn yeri	Fəxri Xiyaban
Partiya	Azərbaycan Xalq Cəbhəsi
Təhsili	Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutu (–1941), Qazax Müəllimlər Seminariyası
Fəaliyyəti	yazıçı, şair, pedaqoq
Uşaqları	Elçin Şıxlı, Fərrux Şıxlinski
Hərbi xidmət
Döyüşlər	Böyük Vətən müharibəsi
Elmi fəaliyyəti
Elmi dərəcəsi	filologiya elmləri doktoru
Təltifləri	1984

Həyatı

İsmayıl Şıxlı 1919-cu il martın 22-də^[1] Qazax qəzasının İkinci Şıxlı kəndində müəllim ailəsində anadan olmuşdur. 1928-ci ildə Qazax qəzasının Kosalar kənd orta məktəbinə daxil olmuşdur. Orta məktəbi bitirdikdən sonra 1934–1936-cı illərdə Qazax Pedaqoji Texnikumunda oxumuşdur. Texnikumda təhsil alarkən 1935-ci ildə Lenin komsomolu sıralarına daxil olmuşdur. Qazax Pedaqoji Texnikomunu bitirdikdən sonra 1936–1937-ci illərdə Kosalar kənd orta məktəbində müəllimlik etmişdir. Daha sonra 1937-ci ildə V.İ.Lenin adına Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun dil və ədəbiyyat fakültəsində oxumuş və 1941-ci ildə ali təhsilini bitirmişdir.

İkinci dünya müharibəsi dövründə sovet ordusu tərkibində ön cəbhələrdə (Şimali Qafqaz, Krım, III Belorusiya cəbhəsi və Şərqi Prussiya istiqamətində döyüşən orduda sıravi əsgər) olmuşdur. Tərxis edildikdən sonra altı ay Kosalar kənd məktəbində tədris hissə müdiri işləmişdir (1946). Azərbaycan Pedaqoji İnstitunun filologiya fakültəsində aspirant (1946–1949), müəllim, baş müəllim olmuş, xarici ölkələr ədəbiyyatı kafedrasının müdiri, bir müddət Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının katibi (1965–1968) kimi çalışmısdır. "Azərbaycan" jurnalında baş redaktor (1976–1978), Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının birinci katibi (1981–1987), SSRİ Yazıçılar İttifaqının katibi (1981–1987) olmuşdur. 1986-cı ildə Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının sədri seçilmişdir. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Ağsaqqallar Şurasının sədri seçilmişdir (1991).

Ədəbi yaradıcılığı

İlk mətbuat əsəri "Quşlar" şeiri 1938-ci ildə "Ədəbiyyat" qəzetində dərc olunmuşdur. Ədəbi yaradıcılığa 1947-ci ildə "İnqilab və mədəniyyət" jurnalında çap etdirdiyi "Həkimin nağılı" hekayəsi ilə başlamışdır. Bundan sonra dövri mətbuatda müntəzəm çıxış etmişdir. Əsərləri keçmiş SSRİ və xarici ölkə xalqlarının dillərinə tərcümə olunmuşdur.

İctimai-siyasi fəaliyyəti

İctimai işlərdə fəal çalışmışdır. Bakı zəhmətkeş deputatları Sovetinin deputatı (1967–1969, 1983), Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı (1986–1995), Azərbaycan KP Bakı şəhər komitəsinin (1968–1970), Azərbaycan KP MK-nın (1986–1990), Azərbaycan Həmkarlar Şurası rəyasət heyətinin, SSRİ Yazıçılar İttifaqı idarə heyətinin üzvü seçilmişdir. 26 noyabr 1991-ci ildə təşkil edilən Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Milli Şurasının tərkibinə daxil edilmişdir.^[2] Xidmətlərinə görə "Qızıl Ulduz" (1945), "Şərəf nişanı" (1971), "Qırmızı əmək bayrağı" (1979), II dərəcəli "Böyük Vətən müharibəsi" (1985) ordenləri və medallarla təltif edilmişdir. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri Fərmanını (1973) və Azərbaycan Respublikasının "Şöhrət" ordenini almışdır (04.07.1994).^[3]

Vəfatı

1995-ci il iyulun 26-da Bakıda vəfat etmiş, Fəxri xiyabanda dəfn olunmuşdur.

Xatirəsi

1997-ci ildə İsmayıl Şıxlının anadan olmasının 80 illiyinə Ziya Şıxlinski tərəfindən çəkilmiş "Azanfilm" istehsalı Ayrılan yollar adlı qısametrajlı sənədli film həsr olunmuşdur.

28 yanvar 2019-cu ildə Azərbaycan prezidenti İsmayıl Şıxlının 100 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında sərəncam imzalamışdır.^[4]

Əsərləri

Yetər Aslanova. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1949, 36 səh. Kerç sularında (hekayələr). Bakı: Azərnəşr, 1950, 139 səh. Dağlar səslənir. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1951, 128 səh. Daşkəsən (oçerk). Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1953, 44 səh. Ayrılan yollar. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1957, 260 səh. Dəli Kür (roman). Bakı: Gənclik, 1968, 448 səh. XVIII əsr xarici ədəbiyyat tarixi. Bakı: 1970, 150 səh. (şərikli) Seçilmiş əsərlər (iki cilddə). I c. Bakı: Azərnəşr, 1971, 365 səh. Cəbhə yolları. Bakı: Gənclik, 1985, 188 səh.

Seçilmiş əsərlər (iki cilddə). II c. Bakı: Azərnəşr, 1971, 444 səh. XX əsr xarici ədəbiyyat tarixi. Bakı: Maarif, 1974, 256 səh. Mənim rəqibim. Bakı: Gənclik, 1975, 192 səh. Dəli Kür (roman). Bakı: Gənclik, 1977, 408 səh. Xatirəyə dönmüş illər. Bakı: Yazıçı, 1980, 368 səh. Dəli Kür (roman). Bakı: Yazıçı, 1982, 436 səh. Dəli Kür (roman). Bakı: Yazıçı, 1983, 436 səh. Məni itirməyin. Bakı: Gənclik, 1984, 364 səh.

Seçilmiş əsərləri (iki cilddə) I c. Bakı: Azərnəşr, 1986, 480 səh. Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). II c. Bakı: Azərnəşr, 1986, 477 səh. Daim axtarışda (məqalələr, publisist çıxışlar). Bakı: Yazıçı, 1988, 358 səh. Namərd gülləsi (hekayələr). Bakı: Yazıçı, 1991, 230 səh. Ölüləri qəbiristanda basdırın (nəsr, ədəbi tənqid, publisistika).Bakı: Gənclik, 1992, 270 səh. Ölən dünyam (roman). Bakı: Azərnəşr, 1995,150 səh.

Tərcümələri

(türkcə və ruscadan)

1. XIX əsr xarici ədəbiyyat tarixi. Bakı: Maarif, 1964, 654 səh.
2. Mopassan Gi De. Hekayələr və novellalar. Bakı: Yazıçı, 1980, 182 səh. (şərikli).
3. Əziz Nesin. Futbol kralı. Bakı: Gənclik, 1988, 333 səh. (şərikli).

İstinadlar

1. "Səda — Novruzda dünyaya gələn görkəmli şəxsiyyətlər (22.03.2016)". 2022-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-22.
2. "Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Milli Şurasının təşkil edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 26 noyabr 1991-ci il tarixli, 276-XP nömrəli Qərarı. e-qanun.az Arxivləşdirilib 2022-04-01 at the Wayback Machine  (az.)
3. İ.Q.Şıxlılnskinin (İsmayıl Şıxlının) "Şöhrət" ordеni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 4 iyul 1994-cü il tarixli Fərmanı Arxivləşdirilib 2010-12-05 at the Wayback Machine — anl.az saytı
4. President.Az. "İsmayıl Şıxlının 100 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı" (az.). President.az. 28.01.2019. 2021-10-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-28.

Xarici keçidlər

• Dəli Kür. İsmayıl Şıxlı

Həmçinin bax