Salyan

Salyan — Azərbaycan Respublikasında şəhər, Salyan rayonunun inzibati mərkəzi. 1915-ci ildə şəhər statusu almışdır.^[2]

Bu məqalə Salyan şəhəri haqqındadır. Salyan rayonu üçün Salyan rayonu səhifəsinə baxın.

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Salyan (dəqiqləşdirmə).

Şəhər
Salyan
39°35′48″ şm. e. 48°59′01″ ş. u.
Ölkə	Azərbaycan
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü	−19 m
Saat qurşağı	UTC+04:00
Əhalisi
Əhalisi	30.396 nəf. (1989)[1]
Xəritəni göstər/gizlə Salyan
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Etimologiyası

Tarixən monqollar Salyan şəhərini monqol dilində "Dalan-Navur" adlandırmışdır.^[3]

Tarixi

Salyan şəhəri əsrlərlə Şirvanşahlar dövlətinin tərkibində olmuşdur. Bakı hakimliyinə aid olan bu şəhər dövrünün əsas şəhərlərindən idi. Burada gəmiqayırma emalatxansı vardı. Şəhərə gəmi ilə gəlinir və burada balıq yetişdirilirdi.

Salyan Quba xanlığından asılı idi və Nadir şah tərəfindən geri alınmışdı. XVIII əsrin ortalarında Salyan İbrahim Rudbari tərəfindən ələ keçirildi. Onun hökmranlığından narazı qalan salyanlılar kömək üçün Quba xanlığına üz tutdular və 1757-ci ildə Fətəli xanın komandanlığı altında olan qoşunlar Salyanı tutdular, İbrahim Rudbarini qovdular və şəhəri Quba xanlığına birləşdirdilər.^[4]

1729–1782-ci illərdə Salyan sultanlığının paytaxtı olub.

1799-cu ildə Şamaxı xanı Mustafa xan Salyanı ələ keçirdi və ona naib təyin etdi.^[5]

1916-cı ildən Salyan Bakı quberniyasının Cavad qəzası inzibati mərkəzi olmuşdur. 1916-cı ildə ona şəhər statusu verilmişdir.^[6]

1929–1930-cu illərdə — Muğan dairəsinin mərkəzi, 1930-cu ildən Salyan şəhəri Salyan rayonunun inzibati mərkəzidir.

Əhalisi

Salyan şəhəri əhalisinin milli tərkibi

Etnik qrup	Sayı, 1939 sa.[7]	Nisbəti, 1939 sa.[7]
toplam	13 554	100 %
Azərbaycan türkləri	11 568	85.3 %
rus	1 644	12.1 %
ukraynalı	86	0.6 %
alman	74	0.5 %
erməni	56	0.4 %
yəhudi	20	0.2 %
ləzgi	8	0.1 %
gürcü	8	0.1 %
talış	1	0.1 %
digər	89	0.6 %

Tanınmış sakinləri

• 
  Məhəmmədəli Hüseynzadə, Azərbaycan dini xadimi
• 
  Əhməd Hüseynzadə, Azərbaycan dini xadimi
• 
  Əli bəy Hüseynzadə, Azərbaycan ədibi, filosof və ədəbiyyat tənqidçisi
• 
  Əsədulla bəy Muradxanov, Azərbaycan ictimai-siyasi xadimi
• 
  Şirin Axundov, Azərbaycan tarzəni
• 
  Qəhrəman Süleymanzadə, Azərbaycan dövlət xadimi
• 
  Ənvər Qasımzadə, Azərbaycan memarı
• 
  Əli Zeynalov, Azərbaycan aktyoru
• 
  Ağacavad Əlizadə, Azərbaycan şairi
• 
  Qulu Əsgərov, Azərbaycan müğənnisi
• 
  Xəlil Rza Ulutürk, Azərbaycan şairi
• 
  Mailə Muradxanlı, Azərbaycan dramaturqu
• 
  Rail Rzayev, Azərbaycan dövlət xadimi
• 
  Aslan İlyasov, Azərbaycan qarmonçusu
• 
  Həsənağa Sadıqov, Azərbaycan musiqiçisi

Şəhidləri

• Arif Rüstəmov — Vətən müharibəsi şəhidi
• Əliəkbər Bəndəliyev — Vətən müharibəsi şəhidi

İstinadlar

1. SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1989).
2. Президиум Верховного Совета Азербайджанского ССР. "Азербайджанская ССР, Административно-территориальное деление на 1 января 1961-го года". Азербайджанское государственное издательство, Баку, 1961, стр. 9
3. Togan, Zeki Velidi. Ümumi türk tarihine giriş (cilt I). İstanbul: Enderun Kitabevi. 1981. səh 538. (İstinad səhifəsi 254)
4. "Комментарии к тексту". 2021-02-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-10-10.
5. C.M.Mustafayev. "AZƏRBAYCANIN ŞİMALİ XANLIQLARI VƏ RUSİYA (XVIII əsrin sonu - XIX əsrin əvvəlləri), Səh. 20" (PDF). 1989. 2019-07-08 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2019-07-08.
6. İnzibati-ərazi vahidləri 150 стр.
7. Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Сальянский район (1939 г.) Arxivləşdirilib 2022-09-28 at the Wayback Machine