Reks kinoteatr yanğını
From Wikipedia, the free encyclopedia
Reks kinoteatr yanğını (fars. آتشسوزی سینما رکس آبادان) - 1978-ci ilin 19 avqust tarixində İranın Xuzistan ostanının Abadan şəhərində yerləşən Reks kinoteatrında qəsdən törədilmiş yanğın hadisəsi. Hadisə nəticəsində 377[1] ilə 470[2] arası şəxsin yanaraq və ya zəhərli qazlardan boğularaq həlak olduğu güman edilir. Terror hücumunu təşkil etməkdə təqsirləndirilən 4 şəxs, hadisədən əvvəl kinoteatrın içinə və ətrafına təyyarə benzini töküblər və nəticədə yanğın gözləniləndən daha da dəhşətli baş verib.[3]
Reks kinoteatr yanğını | |
---|---|
İran İslam İnqilabı | |
Hücum yeri |
Abadan, İran |
Vaxt |
19 avqust, 1978 20:21 |
Hücum üsulu | Qundaqlama, Kütləvi qətl |
Həlak olanlar | 377-470 arası ölü[1] |
Yaralılar | 223 nəfərdən çox |
Terrorçu sayı | 4 |
Təşkilatçılar |
Bilinmir Şiə ekstremistlər (Həmin dövrdəki İran hökumətinin iddiası ) SAVAK (müxaliflərin iddiası) |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
İranda geniş qəzəb və rezonans doğuran hadisə 1979-ci ildə baş vermiş İran İslam İnqilabının əsas qığılçımlarından biri hesab olunur. Bir il sonra baş vermiş inqilab nəticəsində İranda monarxiya devrilmiş və Məhəmməd Rza Pəhləvihakimiyyətdən uzaqlaşdırılmışdır. 1978-ci ildə baş vermiş hadisə öz tarixinə qədər ən çox insan ölümünə səbəb olmuş terror hücumu kimi tarixə düşmüşdür. Həmin antirekord 1990-cı ildə Tamil İlamin Azadlıq Pələngləri tərəfindən Şri-Lankada yerli polis şöbəsinə qarşı təşkil edilmiş hücuma qədər dünya üzrə ilk pillədə qalmağa davam etmişdir. 11 sentyabr terror aktları 3 minə yaxın insanın həlak olması ilə hər iki terror aktını geridə buraxmışdır.
Hakim Pəhləvi sülaləsi əvvəlcə yanğında islamçı marksistləri günahlandırmış[4], daha sonra isə yanğını müxtəlif ekstremist islamçı qruplar tərəfindən törədildiyini iddia etmişdir.[5][6][7][8] Pəhləvilərə qarşı olan birliklər isə yanğına görə məsuliyyətin SAVAK[9][10] (Sazeman-e Ettelaat va Amniyat-e Keshvar) adlı pəhləvilərə bağlı xüsusi orqanın daşımalı olduğunu bəyan etmişdilər. ABŞ-da yaşayan iran əsilli tarixçi Roy Möttahid özünün Peyğəmbərin mantiyası əsərində baş vermiş terror hücumu haqqında - Yanğına qədər sadə iranlılar mövcud mübarizənin yalnız şah və dindarlar arasında getdiyini düşünürdülər, ancaq yanğından sonra hər bir sadə iranlı başa düşdü ki, hökumət hər bir iranlını qurban verməyə hazırdır - cümlələrini işlətmişdir.[11]