Olimpiya talismanı

Olimpiya talismanı — Olimpiya oyunlarının simvollarından biridir.

İlk əvvəllər Olimpiya Oyunlarının simvolları gerb (beş bütöv halqa ) və Olimpiya məşəli idi. Olimpiya talismanının yaradılması ideyası isə rəsmən 1972-cü ilin yayında Almaniyada Münhen şəhərində keçirilmiş Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin 73-cü sessiyasında təsdiqlənib. Olimpiya oyunlarının ilk talismanı ilə bağlı bir neçə fikir olsa da, insanların əksəriyyəti ilk Olimpiya talismanının 1968-ci ildə Fransada Qrönobl Qış Olimpiya Oyunlarında istifadə olunduğunu qəbul edir. Ancaq ilk rəsmi Olimpiya talismanı 1972-ci il Münhen Yay Olimpiya Oyunlarındakı Taksa it cinsini simvolizə edən Valdi qəbul olunur.^[1] 1968-ci il Yay və Qış Olimpiya oyunlarının talismanları isə qeyri-rəsmi talismanlardır. Olimpiya oyunlarının talismanı Oyunları populyarlaşdırmaq və Olimpiya Hərəkatının prinsiplərini təbliğ etmək üçün nəzərdə tutulub. Talisman Olimpiya oyunlarını qəbul edən ölkənin mədəniyyət xüsusiyyətlərini əks etdirən və müasir Olimpiya Hərəkatının dəyərlərini təmsil edən insan, heyvan və ya uydurulmuş bir obraz ola bilər.

Olimpiya talismanları

Games	Şəhər	Talisman	Obraz	Tərtibatçı	Haqqında	Şəkil
1968 Qış Olimpiya Oyunları	Qrönobl	Schuss	Stilizə edilmiş dağ xizəkçisi	Madam Lafargue	Dağ xizəngçisi Schuss ilk olimpiya talismanı idi. O 1968-ci il Qrönobl Qış Olimpiya Oyunlarının talismanı kimi yaradılmışdı. Schuss-un döş nişanları və şəkilləri o qədər populyar olub ki, o, Oyunların qeyri-rəsmi talismanı olub.
1968 Yay Olimpiya Oyunları	Mexiko	El Jaguar Rojo de Chichen-Itza	Qırmızı yaquar
		Paloma de la Paz	Göyərçin	Eduardo Terrazas və Lens Wyman	Ağ göyərçin "Los juegos de la Paz" (Sülh oyunları) şüarını təsvir edirdi.
1972 Yay Olimpiya Oyunları	Münhen	Waldi	Taksa (it cinsi)	Otl Aicher	Taksa Bavariyada məşhur it cinsidir. Bu talisman idmançılar üçün tələb olunan atributları - mübarizə, inadkarlıq və cəldliyi təmsil edib.
1976 Qış Olimpiya Oyunları	İnsbruk	Schneemann	Qaradam	Valter Pötsch
1976 Yay Olimpiya Oyunları	Monreal	Amik	Qunduz	İvona Laroş, Pyer-İv Pelletye, Qay StArno, Corc Huel	Kanadanın milli simvollarından biri.
1980 Qış Olimpiya Oyunları	Leyk-Plesid	Roni	Amerika yenotu	Donald Moss	Onun sifətinin tərtibatı olimpiyaçılar tərəfindən istifadə olunan eynəyi və papağı xatırladırdı.
1980 Yay Olimpiya Oyunları	Moskva	Mişa	Ayı balası	Viktor Çiznikov	Ayı SSRİ-nin milli simvolu idi. Mişa talismanı bütün dünyada çox populyar olub.
1984 Qış Olimpiya Oyunları	Sarayevo	Vuko	Balaca canavar	Joze Trobec	Vuko üç məşhur Yuqoslaviya qəzetinin oxucuları tərəfindən altı namizəd arasından səsvermə ilə seçilib.
1984 Yay Olimpiya Oyunları	Los-Anceles	Sam	Ağbaş dəniz qartalı	Robert Mur (The Walt Disney Company-dan)	ABŞ-nin simvollarından biridir.
1988 Qış Olimpiya Oyunları	Kalqari	Haydi və Hoydi	İki ağ ayı	Şila Skott	Haydi və Hoydi birinci cüt Olimpiya talismanları idi. Hər ikisi Qərbi Kanadanın qonaqpərvərliyini təsvir edirdi.
1988 Yay Olimpiya Oyunları	Seul	Xodori	Amur pələngi	Hyun Kim	Seul Olimpiadasının talismanı Koreyalıların mehriban və qonaqpərvər ənənələrini təsvir edirdi. Adının mənşəyi Koreya dilində pələng sözünün "Xo" ilk hecasından və Koreyada bəstəboy oğlanlara verilən "Dori" adının birləşməsindən əmələ gəlir. Talismanın boynundan daha çox medalı xatırladan Olimpiya halqaları asılmışdı və başına isə ənənəvi Koreya rəqsini simvolizə edən papaq qoyulmuşdu.
1992 Qış Olimpiya Oyunları	Albertvil	Magique	insan şəkilli ulduz	Filipp Mairesse	Magique talismanı ulduz fomasında idi və Fransanın milli rənglərini özündə əks etdirirdi.[2]
1992 Yay Olimpiya Oyunları	Barselona	Kobi	Kataloniya Qoyun iti	Xavyer Mariscal	Oyunların talismanı xüsusi olaraq televiziya seriyalarında tamaşaya qoyulan iti idi. Talisman Kubizm üslubunda tərtib olunmuşdu.
1994 Qış Olimpiya Oyunları	Lillehammer	Hakon və Kristin	iki norveçli uşaq		Lillehammerdə oyunların talismanları ilk dəfə idi ki, insanlar idi. Hər iki talisman vikinq paltarında idilər.
1996 Yay Olimpiya Oyunları	Atlanta	İzzy	abstrakt fiqur	Con Rayan	Atlantada 1996 Olimpiadanın talismanı mücərrəd fantaziyanın göstərici idi. Talisman bu nədir? sözü əsas götürülərək İzzy adlandırılmışdır, çünki heç kim onun real olduğu barədə dəqiq heç nə bilmirdi. Bu həm də ilk kompüter tərəfindən yaradılmış talisman idi.
1998 Qış Olimpiya Oyunları	Naqano	Sukki Nokki Lekki Tsukki	Dörd bayquş		Yaponiyanın dörd əsas adasını təsvir edirdi.
2000 Yay Olimpiya Oyunları	Sidney	Syd Olly Millie	Kokaburra Ördəkburun Yexidna	Yuzef Sekerş, Metyu Hatton	Sidney Olimpiya Oyunlarının talismanları Avstraliya materikində yaşayan üç heyvan idi. Onların adları Olimpiya, Sidney və Minilliyin qısaldılmış formalarıdır. (ing. Olympic, Sydney and Millennium)
2002 Qış Olimpiya Oyunları	Solt Leyk Siti	Powder Copper Coal	Amerika dovşanı Koyot Baribal	Stiv Small, Landor Associates[3]	Hər üç talisman ABŞ-nin Yuta ştatının yerli heyvanlarıdır. Bu talismanlar həm də Olimpiya şüarını da simvolizə edirlər.
2004 Yay Olimpiya Oyunları	Afina	Afina və Phevos	Qardaş və bacı	Spiros Gogos	Qədim Yunan kuklalarını xatırladan iki müasir uşaq.
2006 Qış Olimpiya Oyunları	Turin	Neve and Gliz	qartopu və buz kristallarından hazırlanmış insanlar	Pedro Albukerke	Talismanların əsas keyfiyyətlərinə ətraf mühitə və idmana qayğı, ruh yüksəkliyi daxil idi. Onlar Turin 2006 Təşkilat Komitəsi tərəfindən həyata keçirilən beynəlxalq layihə müsabiqədəsində qalib gələn dizayner Pedro Albukerke tərəfindən yaradılıb.
2008 Yay Olimpiya Oyunları	Pekin	Beibei, Jingjing, Huanhuan, Yingying Nini	Balıq, Böyük panda, Olimpiya məşəli, Tibet antilopu, Qaranquş	Han Meilin	Bu beş ad "Beijing huan ying ni" (北京欢迎你) ("Pekin sizi salamlayır") Çin ifadəsindən formalaşıb. Hər biri Olimpiya halqası və Shui feng elementini təsvir edir.
2010 Qış Olimpiya Oyunları	Vankuver	Miga, Quatchi, Sumi Mukmuk	mifik dəniz ayısı, sasquatch, heyvan ruhunun himayəçisi, Vankuver marmotu	Meomi Dizayn (Viki Vonq və Maykl Mörfinin qrupu)	Təşkilatçıların sözlərinə görə, talismanlar, mifologiyanın təcəssümü kimi, fərqli etnik qrupların yaşadığı ölkə olan Kanada haqqında dünyaya dolğun məlumat verib.
2012 Yay Olimpiya Oyunları	London	Wenlock and Mandeville		Iris ( kreativ agentlik)	Bu iki məzəli karikatura animasiyasının London Olimpiya Stadionu üçün son dayaq tirinin inşasından qalan poladın son hissəsindən yaradılacağı deyilmişdi.
2014 Qış Olimpiya Oyunları	Soçi	Ağ ayı, Bəbir, Dovşan		Silvia Petrova, Vadim Pak, Oleg Serdechny	Bunlar ilk talismanlar idi ki, onlar ümumxalq səsverməsi yolu ilə seçilmişdi. 2012-ci ildə Rusiya üzərində talismanların təsviri olan yeni 25 rublluq sikkələrini təqdim etmişdi.[4][5]

İstinadlar

1. "Olympic Games Mascots". 2021-09-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 İyun, 2014.
2. "The History of Mascots". 2014-02-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 İyun, 2014.
3. "Emblems and Mascots". 2010-11-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 İyun, 2014.
4. "25 rouble Coin Features Sochi 2014 Olympic Mascots". 21 Fevral, 2012. 2014-03-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 İyun, 2014.
5. "2014 Winter Olympics, Sochi". 2017-11-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 İyun, 2014.

Xarici keçidlər

• Olimpiya Hərəkatının rəsmi saytı
• Kanadanın Olimpiya Talismanları 1976-2010