Neymeqen
From Wikipedia, the free encyclopedia
Neymeqen[3] (nid. Nijmegen, BFƏ: [ˈnɛi̯ˌmeːɣə(n)], əvvəl Nimveqen (alm. Nimwegen) — Niderlandın şərq hissəsində, Qelderland əyalətində yerləşən şəhər, Vaal çayının üzərində (Reyn deltasındakı qollardan biri). Əhalisi — 165,1 min nəfər (2012). Sahəsi — 57,53 km².
| Neymeqen | |
|---|---|
| Nijmegen | |
 | |
| 51°50′51″ şm. e. 5°51′45″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| İlk məlumat | I əsr |
| Sahəsi |
|
| Mərkəzin hündürlüyü | 29 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəsmi dili | |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | 0481, 024 |
| Poçt indeksi | 6500–6546, 6663 |
| Digər | |
| nijmegen.nl | |
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Roma dövründə Batavodurum, daha sonra Noviomagus kimi tanınan Niderlandın ən qədim şəhəri. İlk qeyd, Milad I əsrin əvvəllərində Vaal və Reyn çayları vadisində Roma qoşunları tərəfindən hərbi bir qala inşa edilməsi ilə əlaqələndirilir. Roma hökmranlığına qarşı üsyan zamanı dağılan, lakin ticarət sayəsində dirçəldilən və genişlənən qala yaxınlığında Oppidum Batavorum (lat. «batavlar şəhəri») adlanan kiçik bir yaşayış yeri meydana gəldi.
Neymeqenin "Qızıl Çağı" burada kral palatinasının (sarayının) yerləşdiyi karolinq dövrüdür. 1230-cu ildə Müqəddəs Roma İmperatoru II Frederik Neymeqen şəhərinə imtiyazlar verdi. 17 il sonra, 1247-ci ildə, şəhər ödənilməmiş borcları təmin etmək üçün Qelderland əyalətinin mülkiyyətinin bir hissəsinə çevrildi və heç vaxt ödənmədiyi üçün qraflığın, daha sonra Qelderland əyalətinin bir hissəsi olaraq qaldı[4].
Orta əsrlərdə Neymeqen azad bir şəhər idi, Hanza ittifaqının üzvü idi (1364-cü ildən). 1473-cü ildə Burqundiya Hersoqu Çarlz Bold ordusu tərəfindən alındı. XVI əsrdə, Niderland inqilabının başlaması ilə, Utrext Birliyi tərəfində İspaniyanın rəhbərliyinə qarşı çıxdı. XIV Lüdovik müharibələri dövründə fransızlar tərəfindən alındı (1672-ci ildə) və 1678-1679-cu illərdəki tarixi sülh müqavilələri burada imzalandı.
1794-cü ildə paytaxt Arnemə köçürüldükdən sonra Fransız işğalına qədər Qelderlandın əsas şəhəri olaraq qaldı. 1878-ci ilə qədər şəhər möhkəmləndirildi və açar sərhəd qalası kimi qəbul edildi. Lakin, Fransa–Prussiya müharibəsindən sonra şəhəri əhatə edən qədim istehkamlar yararsız sayıldı və yıxıldı.
1940-cı ildə Neymeqen Niderlandda Alman qoşunları tərəfindən işğala məruz qalan ilk şəhər oldu. II Dünya Müharibəsi zamanı Neymeqen, Amerikanın şəhərə enməsi və 1944-cü ildə baş verən ağır döyüşlərlə əlaqədar olaraq məhv edildi. Müharibədən sonrakı yenidənqurma zamanı şəhərdə müharibədən sonra sağ qalan çox az binanın olduğu yeni bir şəhər mərkəzi yenidən quruldu. Həm də Bazar əməliyyatı zamanı ərazisinə bir əməliyyat teatrının yerləşdirilməsi səbəbindən şəhər zərər gördü [4].
Müharibədən sonra Neymeqen sol siyasi oriyentasiyası ilə tanınır. 1981-ci ildə şəhərin mərkəzindəki çökmüş əraziyə 200 hücum maşını, 3 Leopard tankı, 3 zirehli personal daşıyıcısı, bir helikopter, 1200 polis məmuru və 750 hərbçi daxil olmaqla polis və ordu qüvvələri tərəfindən basqın edildi. 2005-ci ildə sol radikal fəal və polisin və xüsusi xidmət orqanlarının qanunsuz fəaliyyətlərini pisləyən Lui Seveke Neymeqen şəhərində öldürüldü. Şəhər Şurasındakı əksəriyyət indi mərkəzin solundakı qüvvələrin arxasındadır: Sosialist Partiyası, Yaşıl Sol, İşçi Partiyası, Demokratlar 66.
Neymeqendə tibbi təmayüllü universitet (1923), şəhər muzeyi və Şahin Bileşik Muzeyi (1999, antik antikalar toplusu), teatr və konsert salonu yerləşir.
Neymeqendə ən qədim binalar 16 tərəfli vəftizxana (799-cu ildə təqdis olunmuşdur) və XII əsr kilsəsinin xarabalıqlarıdır. Böyük Karl dövründən qalma bir yaşayış yerinin bu qalıqları Şahin Bileşik (Valkhof) parkında görülə bilər. İmperator iqamətgahı Vikinqlər tərəfindən dağıdıldı, 1155-ci ildə Frederik Barbarossa tərəfindən bərpa edildi və 1796-cı ildə nəhayət Fransız inqilabçıları tərəfindən dağıdıldı.
Şəhərin mərkəzindəki ən əhəmiyyətli binalar Müqəddəs Stefanın Böyük Kilsəsi (Grote Kerk) — II Dünya Müharibəsindən sonra yenidən tikildi. Digər görkəmli binalar: Latın məktəbi (1544-45), ağırlıq və ölçülər evi (1612), yerli bir yerli adına St. Petra Canisia (1960).
Şəhər illik Beynəlxalq Dörd Günlük Yürüyüş Martının başlanğıc nöqtəsi (iyulun hər üçüncü çərşənbə axşamı) kimi tanındı[4].
Neymeqen şəhərinin 5 qardaşlaşmış şəhəri vardır [5]:
- Dafne Dekkers
- Marqarita, Burbon-Parma şahzadəsi (d. 1972)
- İsaak Svirs (1622—1673) — niderlanlı admiral, XVII əsrin dəniz komandiri
- Eddi Van Halen — Niderland əsilli Amerikalı virtuoz gitaraçı, Aleksander Van Halenin kiçik qardaşı
- Amira Villiqhagen (d. 2004) — musiqiçi
- Mayya Hakvort (d. 1966) — musiqiçi
.JPG)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
