Kənan Əvrən
Türkiyə Respublikasının 7-ci prezidenti / From Wikipedia, the free encyclopedia
Əhməd Kənan Əvrən (türk. Ahmet Kenan Evren; 17 iyul 1917[1][2], Külə[d], Manisa vilayəti[3] – 9 may 2015[4][1][…], Ankara) — Türkiyə Respublikasının 7-ci prezidenti və 17-ci Baş Qərargah rəisi, Osmanlı İmperiyasında doğulmuş sonuncu prezident. O, 1980-ci il 12 sentyabr hərbi çevrilişi yolu ilə hakimiyyətə gəlmiş, 1982-ci ildə yeni konstitusiyanın qəbul edilməsindən sonra rəsmi olaraq prezident seçilmişdir. 1982-ci ildə qurulan Mehmetcik fondunun qurucularından biridir.
Kənan Evrən | |
---|---|
türk. Kenan Evren | |
7 noyabr 1982 – 9 noyabr 1989 faktiki 12 sentyabr 1980-dən | |
Baş nazir | Bülənd Ulusu |
Əvvəlki | Fəxri Qorutürk |
Sonrakı | Turqut Özal |
Türkiyə Respublikası Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahı rəisi (Dövlət başçısı səlahiyyətlərini yerinə yetirməklə) | |
12 sentyabr 1980 – 9 noyabr 1982 | |
Milli Təhlükəsizlik Şurası başçısı | |
12 sentyabr 1980 – 9 noyabr 1982 | |
7 mart 1978 – 1 iyul 1983 | |
Əvvəlki | Səmih Sancar |
Sonrakı | Nurəddin Ərsin |
26-cı Türkiyə Quru Qoşunları komandiri | |
5 sentyabr 1977 – 6 mart 1978 | |
Əvvəlki | Səmih Sancar |
Sonrakı | Nurəddin Ərsin |
Türkiyə Respublikası Silahlı Qüvvələri II Baş Qərargahı rəisi | |
30 avqust 1975 – 30 avqust 1976 | |
Əvvəlki | Adnan Ərsöz |
Sonrakı | Vəcihi Akın |
2-ci Egey ordusu komandiri | |
24 iyul 1975 – 30 avqust 1975 | |
Əvvəlki | Turqut Sunalp |
Sonrakı | Əli Səid Özçivril |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Alaşəhər, Manisa, Osmanlı İmperiyası |
Vəfat tarixi | (97 yaşında) |
Vəfat yeri | Türkiyə, Ankara |
Vəfat səbəbi | orqan çatışmazlığı[d] |
Dəfn yeri | |
Partiya | |
Təhsili | |
İxtisası | siyasətçi,hərbi xadim |
Fəaliyyəti | dövlət xadimi, hərbi qulluqçu |
Həyat yoldaşları | Səkinə Evrən (ev. 1944-1982, vəfat edib) |
Uşaqları | qızları: Şenay, Gülay, Miray |
Hərbi xidmət | |
Xidmət illəri | 1931-1983 |
Mənsubiyyəti | Türkiyə |
Qoşun növü | topçu |
Rütbəsi | Ordu generalı |
|
|
Təltifləri |
Türk Silahlı Qüvvələrinin Üstün Xidmət medalı Türk Silahlı Qüvvələri Fəxri medalı ABŞ ləyaqət medalı |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Maltəpə hərbi liseyini, Türkiyə Quru Qoşunları məktəbi və Hərbi Akademiyanı bitirib. Türk Silahlı Qüvvələrinin müxtəlif mərhələlərində xidmət etmişdir. Ordu Komandanlığı və Quru Qoşunları Komandanlığından sonra 7 mart 1978-ci ildə Türkiyə Respublikası Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahı rəisi oldu. Vəzifə müddəti ərzində 12 sentyabr 1980-ci ildə həyata keçirdiyi hərbi çevrilişlə Dövlət başçısı və Milli Təhlükəsizlik Şurasının prezidenti vəzifələrini də icra etdi. 1982-ci ildə, özü və digər Milli Təhlükəsizlik Şurası üzvü komandirlərinin hər birindən 1000 TL toplamaqla Mehmetcik vəqfini qurdu. 7 noyabr 1982-ci ildə referenduma təqdim edilərək,91.37 % səs çoxluğu ilə Türkiyə Cümhuriyyətinin yeddinci prezidenti olaraq vəzifəsinə başladı. 9 noyabr 1989-da vəzifə müddətini başa vurdu və Marmarisə yerləşdi.
Prezidentliyindən sonra günlərini, xatirələrini və digər kitablarını yazmağa, rəsm çəkməyə, fərdi rəsm sərgilərini açmağa, ziyarətləri qəbul etməyə, ziyarətlərə getməyə, ziyafətlərə qatılmağa və qurduğu "Kənan Evrən Təhsil, Mədəniyyət və Təbiəti qoruma fondu" ilə maraqlanaraq günlərini keçirdi. 1990-cı ildə Atatürk Beynəlxalq Sülh Mükafatına layiq görülmüşdür. 1990–1991-ci illər arasında Kənan Evrənin xatirələri adlı 6 cilddən ibarət avtobioqrafiyasını yazdı.
18 iyun 2014-cü il tarixində, Ankara 10-cu Ağır Cəza Məhkəməsi tərəfindən; 12 sentyabr 1980-ci ildə ovaxtkı baş nazir Süleyman Dəmirələ memorandum verərək T. C. Konstitusiyası və Türkiyə Böyük Millət Məclisini ortadan qaldırmaq və vəzifəsini yerinə yetirməsinin qarşısını almağa çalışdığına görə ömürlük azadlıqdan məhrumetmə cəzasına, ordu generalı rütbəsindən əsgər rütbəsinə düşürülməsinə qərar verildi. 24 noyabr 2014-cü il tarixindən etibarən Ali Məhkəmənin təsdiqindən sonra qəti olacaq qərarlar üçün Ali Məhkəmə prosesi hələ başlamamışdı. Evrənin ölümündən sonra dövlət məsələsinin Ali Məhkəmə prosesi dayandırıldı.
9 may 2015-də müalicə aldığı Gülhanə Hərbi Tibb Akademiyasında 98 yaşında vəfat edib.[5]