Türkiyə Böyük Millət Məclisi
Türkiyə Respublikası'nın qanunverici orqanı From Wikipedia, the free encyclopedia
Türkiyə Respublikası'nın qanunverici orqanı From Wikipedia, the free encyclopedia
Türkiyə Böyük Millət Məclisi (türk. Türkiye Büyük Millet Meclisi) və ya TBMM — Türkiyə Respublikasının 23 aprel 1920-ci ildə qurulan qanunvericilik orqanı. Türkiyə Konstitusiyasının 108-ci maddəsinə görə, qanunvericilik səlahiyyəti Türk Milləti adından TBMM Millət vəkili ümumi seçkiləri, beş ildə bir, sərbəst, bərabər, tək dərəcəli, ümumi səs əsaslarına görə, məhkəmə orqanlarının ümumi rəhbərlik və nəzarəti altında həyata keçirilir. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvləri seçildiyi dövrdə toxunulmazlıq statusuna malikdirlər.
| Türkiyə Böyük Millət Məclisi | |
|---|---|
| Türkiye Büyük Millet Meclisi | |
.svg) | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Qısaltma adı | TBMM, GNAT |
| Növü | təkpalatalı parlament |
| Təsis tarixi | 23 aprel 1920 |
| Əvvəlki orqan | Məclis-i Məbusan |
| İdarə heyəti | |
| Sədr |
Numan Qurtulmuş, AK Partiyaı 7 iyun 2023 tarixindən |
| Quruluşu | |
| Üzvlərin sayı | 600 |
 |
|
| Siyasi partiyalar |
Hökumət (266)
Hökumətə dəstək (55) Müxalifət (267)
Bitərəf (6)
Vakant (7)
|
| Seçkilər | |
| Səsvermə sistemi | proporsional |
| Sonuncu seçkilər | 14 may 2023 |
| Məclis zalı | |
 {{{konfrans zalı}}} |
|
| Sayt | |
| tbmm.gov.tr | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hazırda təsisçi güc olan Türkiyə Böyük Millət Məclisi digər konstitusyon dövlət orqanlarından üstün deyil. Qanunvericilik hakimiyyəti qanun qəbul etmək səlahiyyətidir. Qanunlar Konstitusiyaya zidd ola bilməz. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin Konstitusiyaya dəyişiklik etmək səlahiyyəti olsa da, bu səlahiyyət Konstitusiyanın Preambulasında yer alan anlayışa uyğun olaraq və Konstitusiya bütövlüyünə uyğun hərəkət etməklə və yalnız bu çərçivədə Konstitusiyaya dəyişiklik etməklə məhdudlaşır. [1]
Konstitusiyanın 6-cı maddəsində deyilir ki, “Güfünü Konstitusiyadan almayan heç bir şəxs və ya orqan dövlətin səlahiyyətlərini həyata keçirə bilməz”heç bir səlahiyyətə malik deyildir.
Konstitusiyaya sədaqət andı içmiş millət vəkilləri və ya partiyalar tərəfindən edilən bu cəhdlər, səlahiyyət həddini aşmaq və səlahiyyəti qəsb etmək cəhdi baxımından cinayət sayılır və bu, millət vəkillərinin legitimliyini şübhə altına alır və qanunu dəyişdirməyə cəhdlə nəticələnə bilər. Konstitusiya Məhkəməsi qanuna və Konstitusiyaya edilən dəyişikliklərin Konstitusiyaya zidd olub-olmamasına nəzarət edir ki, bu da xalqın suveren hüquqlarını da qoruyan sosial müqavilədir.
Konstitusiyada deyilir ki, millətin suveren səlahiyyətlərinin hakimiyyət bölgüsü prinsipi əsasında verilməsi dövlət orqanları arasında üstünlük dərəcələri deyil, müəyyən dövlət səlahiyyət və vəzifələrindən istifadə etməklə məhdudlaşan sivil əmək bölgüsü və əməkdaşlıq deməkdir, Üstünlüyün yalnız Konstitusiyada və qanunlarda olduğu qeyd olunur.
Konstitusiyanın 108-ci maddəsinə əsasən, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin qanunvericilik səlahiyyətinə malik millət vəkili üçün ümumi seçkilər hər beş ildən bir azad, bərabər, tək mərhələli ümumi seçki hüququ prinsiplərinə uyğun olaraq, ümumi məhkəmə orqanlarına rəhbərlik və nəzarət. Millət vəkili seçilən namizədlər konstitusiyaya əməl edəcəkləri üçün türk milləti qarşısında şərəf və ləyaqətlərinə and içərək 5 il müddətinə Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvü (deputat) olmaq hüququ qazanırlar. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvləri (millət vəkilləri) qanunvericilik toxunulmazlığına malikdirlər.
