Karib dənizi hövzəsində yerləşən ada dövlət From Wikipedia, the free encyclopedia
Kuba (isp. Cuba), rəsmi adı ilə Kuba Respublikası (isp. República de Cuba) — Kuba adası, Juventud, arxipelaqları əhatə edən 4.195 adadan ibarət ada ölkəsi. Kuba şimali Karib dənizi, Meksika körfəzi və Atlas okeanının kəsişdiyi yerdə yerləşir. Ölkə Yuxatan yarımadasının (Meksika) şərqində, ABŞ-nin Florida ştatının və Baham adalarının cənubunda, Hispaniolanın (Haiti/Dominik Respublikası) qərbində və Yamayka, eləcə də Kayman adalarının şimalında yerləşir. Havana ən böyük şəhəri və paytaxtıdır. Kuba təqribən 11 milyon əhalisi ilə Haiti və Dominik Respublikasından sonra Karib hövzəsində əhalisinə görə 3-cü sırada yer alır.
| Kuba | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| República de Cuba (İspan) | |||||
| |||||
|
"¡Patria o Muerte, Venceremos!" (İspan)[1] Vətən və ya ölüm, qalib gələcəyik! |
|||||
.svg) |
|||||
| Tarixi | |||||
| • Müstəqilliyin elan edilməsi | 10 oktyabr 1868 | ||||
| • Müstəqillik müharibəsi | 24 fevral 1895 | ||||
| • Tanınması (İspaniyadan ABŞ-yə təhvil verildi) | 10 dekabr 1898 | ||||
| • Respublika elan olundu (ABŞ-dən müstəqillik) | 20 may 1902 | ||||
| • Kuba inqilabı | 26 iyul 1953 – 1 yanvar 1959 | ||||
| • Mövcud konstitusiya | 10 aprel 2019 | ||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Havana | ||||
| İdarəetmə forması | Unitar Marksist–Leninist təkpartiyalı sosialist respublika[4] | ||||
| Komunist Partiyasının birinci katibi | Migel Dias-Kanel | ||||
| Prezident | Migel Dias-Kanel | ||||
| Vitse-prezident | Salvador Valdes Mesa | ||||
| Komunist Partiyasının ikinci katibi | Xose Ramon Maçado Ventura | ||||
| Milli Assambleyanın prezidenti | Esteban Laso | ||||
| Sahəsi | Dünyada 104-cü | ||||
| • Ümumi | 109,884 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 0.94 | ||||
| • Əhali |
|
||||
| • Siyahıyaalma (2018) | ▼ 11,209,628[6] nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 102.1 nəf./km² (114-cü) | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | US$ 254.865 milyard[7] dollar | ||||
| • Adambaşına | US$ 22,237[7][8] dollar | ||||
| ÜDM (nominal) | |||||
| • Ümumi (2017) | US$ 96.851 billion[9] dollar (63-cü) | ||||
| • Adambaşına | US$ 8,433[10] dollar (76-cı) | ||||
| İİİ (2018) | 0.778 (artış; 72-ci) | ||||
| Demonim | Kubalı | ||||
| İnternet domeni | .cu | ||||
| ISO kodu | CU | ||||
| BOK kodu | CUB | ||||
| Telefon kodu | +53 | ||||
| Saat qurşaqları | |||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d][11] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
28 oktyabr 1492 tarixində Xristofor Kolumb quruya çıxdı və hazırda Kubaya aid olan adada İspaniya Krallığı üçün haqq iddia etdi. 1898-ci ildə bitən İspaniya-Amerika müharibəsinə qədər İspaniyanın bir bölgəsi olaraq qaldı və 1902-ci ildə Birləşmiş Ştatlardan rəsmi istiqlaliyyət əldə etdi.
Kuba 11 milyondan artıq insanın vətənidir və Qərb bölgəsində ən böyük əraziyə malik olmaqdan əlavə, ən sıx yerləşən ada millətidir. Ada, ətrafındakı sular tərəfindən ilıqlaşdırılmış bir tropik iqlimə sahibdir. Eyni zamanda Karib Dənizinin isti suları və adanın Meksika körfəzinə paralel yerləşməsi adanı qasırğalar üçün açıq hədəf vəziyyətinə gətirib. 1232,5 kilometr uzunluğundakı Kuba adası planetimizin ən böyük 13-cü adasıdır.
Kubaya gələn ilk avropalı 1492-ci ilin oktyabrında arxipelaqın şərq hissəsinə qədəm qoyan Xristofor Kolumb olmuşdur. 1511-ci ildə Dieqo Velaskes de Kuelyar adanın yerli əhalisini özünə tabe edərək Barakoa limanının əsasını qoydu və Kubanın ilk ispan qubernatoru oldu. 1514-cü ilə kimi burada 7 yeni yaşayış məskəninin əsası qoyulmuşdu. 1515-ci ildə Dieqo Velaskes de Kuelyar öz iqamətgahını Kubanın birinci paytaxtı olan Santyaqo de Kubaya köçürdü. Adanın yerli əhalisinin 75 faizini təşkil edən hündu mənşəli tainolar ispanların müstəmləkə siyasətinə qarşı ciddi müqavimət göstərirdilər.
Kuba 1943-cü ildən hasilatına başlanıldığı nikel ehtiyatlarına görə dünyada ikinci yeri tutur.[12]. Nikel istehsalı 1959-cu il inqilabından sonra SSRİ ilə birlikdə şaxta avadanlıqlarının modernləşdirilməsindən və dağ-mədən kombinatının yaradılmasından sonra əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır.[13]. Müasir dövrdə Kuba nikel istehsalına görə dünyada birinci yeri tutur.
Kuba zəngin kobalt ehtiyatlarına malikdir, kobalt emalına və istehsalına görə dünyada üçüncü yeri tutur.[14].
Kuba həmçinin iri mis filizi (Oryente və Pinar-del-Rio əyalətlərində), marqan filizi (Oryente əyalətində), xromit (Kamaquey əyalətində), kaolin (Pinos adasında)[15], dəmir filizi, asbest, daş duz və fosfor yataqlarına malikdir.
1984-cü ildə ölkənin qərbində neft və qaz yataqları aşkar edilmişdir.[16].
2006-cı ildən adanın şimalında, Florida sahillərindən bir qədər aralı məsafədə yeni neft-qaz yataqlarının mənimsənilməsinə başlanılmışdır.[17]
Bəzi məlumatlara görə Kubada neft ehtiyatları 5 milyard barreldən, qaz ehtiyatları isə 300 milyard kub metrdən çoxdur. 2010-cu ildə təsdiq edilmiş məlumatlara görə Kubada neft ehtiyatları 178,9 mln. barrel, təbii qaz ehtiyatları isə 70,9 milyard kub metrdir.[18]
Kuba mədəniyyəti dünyanın müxtəlif bölgələrindən gətirilmiş etnik mədəniyyətin qarışığından ibarətdir. XVI əsrdən başlayaraq Kuba plantasiyalarında işləmək üçün gətirilən qullar sonradan ağ dərili kolonistlər və yerli xalq ilə qaynayıb-qarışaraq müasir kubalıların bir xalq kimi yaranmasına səbəb olmuşdur. Burada aborigenlərin, ispanların, afrikalıların, sonradan gəlmiş qərbi avropalıların və çinlilərin gətirdiyi mədəniyyət müasir Kuba mədəniyyətini formalaşdırmışdır.[19]
Kuba federasiyadır. Ölkə ərazisi 14 əyalətə və bir xüsusi bələdiyyəyə — Huventud adasına bölünür.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
![Gerb[d]](#/media/Fayl:Coat_of_arms_of_Cuba.svg)
