Çuvaşıstan

Çuvaşıstan, Çuvaşıstan Respublikası, Çuvaşiya, Çuvaşiya Respublikası (rus. Чувашская республика, çuvaş Чăваш Республики) — Rusiya Federasiyası subyektlərindən biri. Paytaxtı Çeboksarı şəhəridir.

Çuvaşıstan
Чувашская Республика Чăваш Республики
Bayraq[d] Gerb[d]
55°27′33″ şm. e. 47°05′46″ ş. u.HGYO
Ölkə	Rusiya
İnzibati mərkəz	Çeboksarı
Prezident	Oleq Nikolayev
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	13 fevral 1992
Sahəsi	18.300 ± 1 km²
Saat qurşağı	Moskva vaxtı[d]
Əhalisi
Əhalisi	1.167.061 nəf. (2024)
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu	RU-CU
Avtomobil nömrəsi	21, 121
Rəsmi sayt
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Çuvaşıstan ərazisi 1551-ci ildə Rus imperiyası tərəfindən işğal edilib. O dövrdən başlayaraq çar hökumətinin müstəmləkə siyasəti çuvaş xalqını acınacaqlı hala salıb. Ən məhsuldar torpaqları əllərindən alınıb və xristianlığı qəbul etməyə məcbur olmuşlar.

Coğrafiya

Respublikanın ərazisi 18.3 min kvadrat kilometrdir .^[1]

Çuvaş Respublikası Volqa-Ural regionunda yerləşir. Paytaxtı Çeboksarı şəhəridir. Rusiya Federasiyasının tərkibindədir. Rəsmi dili çuvaş və rus dilidir. Çuvaş dili türk dil ailəsinə aiddir.

Əhali

2002-ci il siyahıya almasına əsasən Çuvaşiya Respublikasının 1.313.754 nəfər əhalisi var .^[2]

Çuvaşlar fin-uqor qəbilələrinə qarışaraq digər türk dillərindən fərqlənir. Qonşu tatar və başqırdlardan fərqli olaraq çuvaşlar xristian dininə etiqad edirlər.

Milli tərkibi

	1939[3] nəfər	%	1959[4] nəfər	%	1989[5] nəfər	%	2002[6] nəfər	% cəmi	2010[7][8] nəfər	% cəmi
Cəmi	1076810	100,00 %	1097859	100,00 %	1338023	100,00 %	1313754	100,00 %	1251619	100,00 %
Çuvaşlar	777202	72,18 %	770351	70,17 %	906922	67,78 %	889268	67,69 %	814750	65,10 %
Ruslar	241386	22,42 %	263692	24,02 %	357120	26,69 %	348515	26,53 %	323274	25,83 %
Tatarlar	29007	2,69 %	31357	2,86 %	35689	2,67 %	36379	2,77 %	34214	2,73 %
Mordvalar	22512	2,09 %	23863	2,17 %	18686	1,40 %	15993	1,22 %	13014	1,04 %
Ukraynalılar	3629	0,34 %	3837	0,35 %	7302	0,55 %	6422	0,49 %	4707	0,38 %
Marilər	397	0,04 %	755	0,07 %	3799	0,28 %	3542	0,27 %	3648	0,29 %
Beloruslar	648	0,06 %	1113	0,10 %	2198	0,16 %	1881	0,14 %	1417	0,11 %
Ermənilər	108	0,01 %	142		318	0,02 %	1261	0,10 %	1290	0,10 %
Azərbaycanlılar	41	0,00 %	181		422	0,03 %	857	0,07 %	891	0,07 %
Taciklər	9	0,00 %			135	0,01 %	383	0,03 %	644	0,05 %
Qaraçılar	42	0,00 %	58	0,01 %	452	0,03 %	701	0,05 %	602	0,05 %
Özbəklər	47	0,00 %	129		210	0,02 %	356	0,03 %	565	0,05 %
Moldavanlar	15	0,00 %	68	0,01 %	250	0,02 %	359	0,03 %	461	0,04 %
Almanlar	322	0,03 %	291	0,03 %	376	0,03 %	520	0,04 %	404	0,03 %
Udmurtlar	66	0,01 %	76	0,01 %	558	0,04 %	453	0,03 %	332	0,03 %
Yəhudilər	545	0,05 %	1003	0,09 %	690	0,05 %	393	0,03 %	317	0,03 %
Başqırdlar	53	0,00 %			280	0,02 %	318	0,02 %	295	0,02 %
Gürcülər	100	0,01 %	108	0,01 %	151	0,01 %	405	0,03 %	240	0,02 %
Qazaxlar	84	0,01 %	67	0,01 %	194	0,01 %	240	0,02 %	190	0,02 %
Yunanlar	16	0,00 %			199	0,01 %	200	0,02 %	166	0,01 %
başqalar	513	0,05 %	752	0,07 %	2061	0,15 %	1854	0,14 %	2129	0,17 %
milliyətini göstərdi	1076742	99,99 %	1097843	100,00 %	1338012	100,00 %	1310300	99,74 %	1203550	96,16 %
milliyətini göstərmədi	68	0,01 %	16	0,00 %	11	0,00 %	3454	0,26 %	48069	3,84 %

İqtisadiyyat

Rayonları

Çuvaşıstan Respublikası

Şəhərləri

• Çeboksarı, Şubaşkar — 440.621 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)^[9]
• Novoçeboksarsk, Yeni Şubaşkar — 125.857 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)^[10]
• Kanaş — 50.593 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)^[11]
• Alatır — 43.161 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)^[12]
• Şumerlya, Şümürlü — 36.239 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)^[13]
• Kozlovka — 13.054 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)^[14]
• Tsivilsk, Çoyul — 12.967 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)^[15]
• Yadrin, Yədirnə — 10.573 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)^[16]
• Mariya Posadı — 10.273 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)^[17]

İstinadlar

1. "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
2. "Население по национальности по субъектам Российской Федерации (XLS). Проверено 4 мая 2009". 2006-11-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
3. "Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по регионам России: Чувашская АССР". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-12.
4. "Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1959 года. Национальный состав населения по регионам России: Чувашская АССР". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-12.
5. "Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1989 года. Национальный состав населения по регионам России: Чувашская АССР". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-12.
6. Всероссийская перепись населения 2002 года Arxivləşdirilib 2013-04-21 at the Wayback Machine: Население по национальности и владению русским языком по субъектам РФ Arxivləşdirilib 2006-11-04 at the Wayback Machine
7. "Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года". 2020-04-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-12.
8. Всероссийская перепись населения 2010 года. Официальные итоги с расширенными перечнями по национальному составу населения и по регионам. Arxivləşdirilib 2021-12-09 at the Wayback Machine: см. Arxivləşdirilib 2012-10-18 at the Wayback Machine
9. "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-13.
10. "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
11. "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
12. "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
13. "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
14. "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
15. "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
16. "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
17. "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.

Xarici keçidlər

• Çuvaş Respublikası dövlət orqanlarının rəsmi veb portalı (rusca)