Remove ads
El Partíu Nacionalsocialista Obreru Alemán (n'alemán, 
Nationalsozialistische Deutsche Arbeiter Partei (?·i); embrivíu como NSDAP), conocíu coloquialmente como Partíu Nazi, foi un partíu políticu activu n'Alemaña ente 1920 y 1945 que la so ideoloxía sofitar nel nazismu. El so predecesor foi'l Partíu Obreru Alemán (DAP), qu'esistió ente 1919 y 1920.
| Partíu Nacionalsocialista Obreru Alemán | |
|---|---|
| Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei | |
 | |
| Acrónimu | NSDAP |
| Fundador/a | Anton Drexler |
| Presidente | non |
| Fundación | 24 de febreru de 1920 |
| Precedíu por | Partíu Obreru Alemán |
| Asocedíu por |
neonazismo (es)  , Partido Socialista del Reich (es) y Frente Negro (es) |
| Sede | Casa Parda,[1] Múnich |
| Estáu |
{{Xeodatos Alemaña | bandera iconu-país | nome = Alemaña | variante = | tamañu = | alt = }} |
| Afiliaos |
64 (1919) 3000 (1920) 6000 (1921) 55 787 (23 payares 1923) 27 117 (1925) 49 523 (1926) 72 590 (1927) 108 717 (1928) 176 426 (1929) 389 000 (1930) 806 294 (1931) 1 000 000 (abril 1932) 1 200 000 (1932) 2 635 919 (1933) 2 554 205 (1934) 2 616 675 (1935) 2 668 939 (1936) 5 629 939 (1937) 6 283 966 (1938) 6 606 136 (1939) 7 700 305 (1940) 8 105 437 (1941) 8 389 929 (1942) 8 466 512 (1943) 8 791 126 (1944) 8 787 968 (1945) |
| Ideoloxía política |
Nacionalsocialismu Antisemitismu Panxermanismu Anticomunismu Anticapitalismu Antilaicismo[ensin referencies] |
| Posición nel espectru | Estrema derecha[2][3][4][5] |
| Organización de mocedá | Mocedaes Hitlerianes |
| Afiliación internacional | Conferencia fascista de Montreux (observador) |
 | |
El partíu surdió al calor de la cultura racista, derechiega y ultranacionalista de los Freikorps, unidaes paramilitares que combatieron los llevantamientos comunistes que se producieron al términu de la Primer Guerra Mundial.[6] La defensa d'una forma de socialismu yera común en sectores derechiegos dende la dómina de Bismarck y hasta años dempués de la Primer Guerra Mundial, sectores qu'influyeron nel nazismu.[7] Arthur Moeller van den Bruck, del Movimientu Revolucionariu Conservador, acuñó'l términu «Tercer Reich»[8] y abogaba por una ideoloxía que combinara'l nacionalismu típicu de la derecha y el socialismu de la esquierda.[9] Na práutica, el partíu utilizó'l términu socialismu pa intentar atraer a la clase obrera y asina alloñar del comunismu (KPD) y la socialdemocracia (SPD), de la qu'utilizó el términu nacionalismu p'atraer a los sectores nacionalistes y conservadores.[10] Nun principiu el discursu del partíu centrar na llucha contra les grandes empreses, con una marcada retórica anti-burguesa y anticapitalista; sicasí, darréu fueron anidiando estos postulaos y llograron el sofitu y financiamientu de grandes empreses industriales y riques personalidaes. Dende la década de 1930, el partíu empobinó los sos postulaos al antisemitismu y al antimarxismo.[11]
Dende 1921, el líder del partíu foi Adolf Hitler, quien foi nomáu canciller pol presidente Paul von Hindenburg en 1933, en llogrando'l partíu en 1932 dos victories con mayoría simple nes eleiciones democrátiques parllamentaries. Rápido, Hitler estableció un réxime totalitariu[12] liquidando les instituciones democrátiques de la República de Weimar ya instauró el llamáu Tercer Reich. Los nazis impunxeron la so dictadura antidemocráticamente pero con una apariencia de llegalidá formal gracies al Decretu de la quema del Reichstag y a la Llei Habilitante de 1933. El primeru dexó-y esaniciar al KPD como fuercia político y la segunda autorizaba al gobiernu a llexislar ensin la intervención de les Cámares. L'aprobación d'esta llei suponía un cambéu de la Constitución y, por ello, riquía ser aprobada por dos tercios de los miembros del Reichstag, mayoría que solo pudo llograr cola ausencia obligada de tolos parllamentarios comunistes y axustando el votu favorable de los católicos de centru.[nota 1]
El racismu foi una exa central de la ideoloxía nazi. Los nazis trataron d'ampliar l'área d'espansión de los pueblos xermanos al traviés de la pureza racial, la euxenesia, amplios programes de bienestar social y un despreciu sistemáticu del valor del individuu, que podía ser sacrificáu pol bien del Estáu nazi y en pos d'una raza aria cimera». Pa caltener la supuesta pureza y fuercia de la raza aria, los nazis esterminaron a xudíos, romaninos, discapacitaos, homosexuales, testigos de Xehová, africanos y disidentes políticos fundamentalmente d'esquierda por toa Europa, qu'ocuparen mientres la primer metá de la Segunda Guerra Mundial. Si nun yeren asesinaos, imponíase-yos la segregación y esclusión de la sociedá.[13] En total unos 11 millones de persones finaríen por cuenta de estes polítiques, lo que nel casu xudíu (ente cinco y seis millones de víctimes) conozse como Holocaustu. Anguaño, les teoríes raciales propies de la ideoloxía nazi son refugaes de manera universal por escarecer de fundamentos científicos.[14]
Tres la derrota alemana na Segunda Guerra Mundial en 1945, foi declaráu illegal y organización criminal, y los líderes que nun se suicidaron fueron arrestaos, culpaos y xulgaos por crímenes de guerra, contra la humanidá y contra la paz nos Xuicios de Núremberg, celebraos ente payares de 1945 y ochobre de 1946.
Remove ads
Oríxenes
En xineru de 1919, el mecánicu ferroviariu Anton Drexler fundaba en Múnich (xunto con Gottfried Feder, Dietrich Eckart, Alfred Rosenberg, Hermann Esser y Karl Harrer) el Partíu Alemán de los Trabayadores (Deutsche Arbeiterpartei), como unu de los movimientos etnicistas (n'alemán völkisch) qu'esistíen en Baviera y n'Alemaña como resultáu de la derrota teutona na Primer Guerra Mundial. Pa investigar a los distintos grupos políticos de Múnich, el Serviciu d'Intelixencia del Exércitu alemán unvió al nuevu cabu Adolf Hitler por que controlara les actividaes de dichu partíu.
Hitler participa nuna xunta'l 16 de setiembre de 1919 y ye convidáu a xuntase al movimientu poles sos dotes como orador, anque muncho depués declaró ser el miembru númberu 7 del Partíu», pa faer creer que fuera unu de los fundadores. En realidá foi'l 7º miembru del comité central y responsable de propaganda. Mientres la so xestión empezaron a cuntase los miembros del partíu, empecipiándose la cuenta nel númberu 500 pa dar idea de gran cantidá, polo cual quedó asignáu'l 555 a Hitler. Según el llibru Datos pa la historia del NSDAP, una publicación nazi de la dómina, el partíu cuntaba con 64 miembros en 1919.
El 24 de febreru de 1920 celebróse, a pidimientu de Hitler, el primer mitin multitudinariu del partíu en Múnich, onde'l mesmu Hitler lleó los 25 puntos del Programa del Partíu, escritos por él y Anton Drexler y que pretendíen, entemeciendo antiliberalismo, panxermanismu y antisemitismu, ganase al proletariáu pa la causa nacionalista. Dichos puntos constituyeron el programa dogmáticu del nazismu y nunca fueron camudaos. Nesta mesma asamblea decidió'l cambéu de nome del movimientu, pasando a denominase Partíu Nacional Socialista Alemán de los Trabayadores, que les sos sigles n'alemán son NSDAP. En 1921, Hitler yera'l so máximu dirixente, y el so oratoria considerábase'l principal motivu de la crecedera del partíu, qu'en 1923 tenía 50 000 afiliaos.
Dempués de protagonizar el fracasáu Putsch de Múnich el 9 de payares de 1923, el NSDAP foi prohibíu y, con Hitler en prisión, producióse una cierta fragmentación del movimientu nazi. Llevantada la prohibición, el partíu foi refundado el 25 de febreru de 1925 col mesmu nome, y Hitler consiguió la xefatura del partíu. Mientres Hitler centrar na actividá política y nel cultu a la so imaxe, ésti mandó n'otros l'alministración del partíu; Philip Bouhler, Franz Xaver Schwarz y Max Amann fueron en bona midida los autores de la reconstrucción del partíu.[15] Franz Xaver Schwarz, concienzudo y refechu, convertir nel tesoreru nacional del partíu y reconstruyó la estructura alministrativa y financiera del NSDAP.[15] Foi tamién Schwarz el que punxo'l dineru pa financiar la publicación del llibru de Hitler, Mein Kampf,[16] y el qu'axustó l'adquisición de la nueva sede central del partíu, la llamada "Casa Parda", en 1930.
Dempués de que'l so intentu de golpe d'estáu fracasara en Baviera, los nazis participaron nes eleiciones restantes de los años venti. Nes eleiciones de la década de 1930, impulsaos polos problemes económicos d'Alemaña debíos a la incipiente Gran Depresión, amontaron los sos votos considerablemente convirtiéndose nel segundu partíu mayor nel Reichstag, lo qu'ameyoró la so posición n'años vivientes.
Nes eleiciones parllamentaries de xunetu de 1932, a pesar de l'amenaza de proscripción de les SA (Sturmabteilung, Seiciones d'Asaltu, l'exércitu priváu del partíu) en 1932, los nazis algamaron un total de 13,57 millones de votos, y convirtiéronse nel bloque más votáu nel Parllamentu. Sicasí, esta victoria foi insuficiente por que Hitler aportara a la Cancillería.
Toma del poder
Depués de forxar una alianza col Centru Católicu y los Nacionalistes nel Parllamentu, y en vista de que los nazis ganaren 2 procesos eleutorales, Hitler foi nomáu pol presidente Hindenburg canciller el 30 de xineru de 1933. Darréu realizáronse nueves eleiciones parllamentaries, y los nazis y los sos aliaos nacionalistes algamaron la mayoría de la que se sirvieron p'aprobar la Llei Habilitante de 1933, destinada a poner el poder absoluto nes manes de Hitler.
Dempués de la proscripción o cancelación de tolos demás partíos (5 de xunetu de 1933) y la prohibición de formar nuevos (14 de xunetu de 1933), los nacionalsocialistes convertir nel únicu partíu políticu restante. Esto yera parte de la Gleichschaltung (lliteralmente 'sincronización', términu usáu nun sentíu políticu pa describir el procesu por aciu el cual el réxime nazi estableció socesivamente un sistema de control totalitariu sobre l'individuu).
Nomaron a les SA como brazu armáu del Réxime y a les SS como un organismu auxiliar de les SA, amás de crear la Policía Secreta del Estáu (n'alemán: Geheime Staats Polizei, coles sigles Gestapo).
El himnu del Partíu Nazi yera'l Horst Wessel Lied (Cantar de Horst Wessel) dedicada a unu de los mártires iniciales del movimientu, Horst Wessel, muertu mientres les habituales esfriegues caleyeres con oponentes políticos. Cada miembru del Partíu al ingresar recibía una constancia por escritu que duraba seis meses, anovable por seis meses más. Al añu recibía un cartón onde se dexaba constar que la persona yera militante activu y tenía un espaciu pa pegar los dolce estampillas correspondientes a la mensualidá, pos el partíu yera financiáu polos sos propios miembros. A los dos años recibía un llibru coloráu de membresía onde constaben los datos y semeyes del militante, les sos aportaciones políticu y financieru, según los sos deberes y derechos como miembru del partíu.
El fin
L'esfuerciu bélicu lleváu a cabu polos aliaos n'Europa tuvo de resultes que tol territoriu del Reich nazi quedara so dominiu de los vencedores de la Segunda Guerra Mundial. En Proclamar nᵘ1» al pueblu alemán de marzu de 1945,[17][18] el xeneral Dwight D. Eisenhower, comandante en xefe de les Fuercies Aliaes, anunció diverses midíes que diben adoptase na Alemaña ocupada, ente les cualos taben la disolución del NSDAP, la Gestapo, les SS, el Tribunal Popular y la de cualesquier otru órganu xurisdiccional especial creáu mientres el Tercer Reich. Proclamar tamién alvertía de la intención de los aliaos de xulgar a tolos líderes civiles y militares del partíu consideraos responsables de la comisión de cualquier delitu o otomía.[18]
Pocos meses dempués del fin de la guerra, los cuatro potencies ocupantes d'Alemaña roblaron l'alcuerdu de 20 de setiembre de 1945, que la so seición 11.1 declaró illegal oficialmente al Partíu Nazi.[19]
Mientres los xuicios de Núremberg, el Tribunal declaró como una organización criminal al Partíu Nazi y el so Cuerpu de Líderes, declarándolo prohibíu en tol territoriu alemán y sancionando l'espardimientu de les idees nacionalsocialistes y de los sos símbolos. Esta responsabilidá basóse principalmente en:
- La participación masiva de los sos militantes nos fechos de violencia de la Nueche de los cristales rotos, del 9 y 10 de payares de 1938, cuando miles de tiendes de propiedá xudía fueron destruyíes, escalaes y quemaes en tol territoriu alemán, fechu del cual quedaron los teletipos que comprobaben les orientaciones daes a la militancia pa entamar y llevar a cabu estos sabotaxes.
- La participación formal del partíu na Conferencia de Wannsee, onde se determinó llevar a cabu la llamada «Solución Final» pa esterminar al pueblu xudíu, fechu del cual tuvieron conocencia en mayor o menor grau dellos dirixentes del partíu.
- El partíu foi responsable al traviés de los sos organismos del reclutamiento forzosu d'obreros nos territorios conquistaos.
- La vixilancia llevada a cabu de manera sistemática per parte de los sos miembros contra la población civil, detallando en reportes que depués pasaríen a la Gestapo, sobre la conducta y visión política de los miembros de cada comunidá.
- Participación de manera sistemática en sofitu a les SS, de la matanza conocida como «Nueche de los cuchiellos llargos» del 30 de xunu de 1934, onde bona parte del Cuerpu de Líderes de les SA fueron deteníos y executaos ensin xuiciu dalgunu.
Finalmente, toles persones afiliaes al NSDAP fueron declaraes como criminales quitando a toes aquelles qu'arrenunciaren a cualesquier de los sos cargos o membresía antes del 1 de setiembre de 1939. Esta prohibición sigue güei día.
Remove ads
![Thumb](#/media/Ficheru:Bundesarchiv_Bild_119-0289,_München,_Hitler_bei_Einweihung_"Braunes_Haus".jpg)
Hitler decidió realizar, a ser posible cada añu, un congresu de tolos militantes del partíu a nivel nacional. Nestos eventos atopaben les unidaes de les SA, SS, Mocedaes Hitlerianes, Lliga de Rapaces Alemanes o BDM, NSKK y Cuerpu de Líderes del Partíu.
| Fecha !width="230"|Denominación
oficial |
Llugar | |
|---|---|---|
| 27 de xineru de 1923 | – | Múnich |
| 4 de xunetu de 1926 | – | Weimar |
| 20 d'agostu de 1927 | – | Núremberg |
| 2 d'agostu de 1929 | – | Núremberg |
| 30 d'agostu-3 de setiembre de 1933 | Der Kongress des Sieges (Congresu de la Victoria). | Núremberg |
| 3-10 de setiembre de 1934 | Triumph des Willens (Trunfu de la Voluntá). | Núremberg |
| 10-16 de setiembre de 1935 | Reichsparteitag der Freiheit (Día del Partíu de la Llibertá). | Núremberg |
| 8-14 de setiembre de 1936 | Reichsparteitag der Ehre (Día del Partíu del Honor). | Núremberg |
| 6-13 de setiembre de 1937 | Reichsparteitag der Arbeit (Día del Partíu del Trabayu). | Núremberg |
| 5-12 de setiembre de 1938 | Reichsparteitag Grossdeutschland (Día del Partíu de la Gran Alemaña). | Núremberg |
| 2-11 de setiembre de 1939[nota 2] | Reichsparteitag des Friedens (Día del Partíu de la Paz). | Núremberg |
Los congresos fueron filmaos dende los sos entamos, pero a partir de 1933, cola incorporación del soníu y so la direición de Leni Riefenstahl, adquirieron la categoría de verdaderos documentales cinematográficos. En particular, los trés que reflexen los congresos celebraos ente 1933 y 1935: Der Sieg des Glaubens, Triumph des Willens y Tag der Freiheit: Unsere Wehrmacht. Yera'l mesmu Hitler, non el so ministru de Propaganda, quien supervisaba la organización de los congresos, decidía los principales aspeutos escenográficos, los oradores que teníen d'intervenir y, sobremanera, el qu'esixía que fueren filmaos de la meyor manera posible.[20]
Remove ads
La máxima autoridá del partíu yera'l Führer, Adolf Hitler, a quien nun s'aldericaba nenguna de les sos decisiones.
Debaxo del Führer atopábase'l conxuntu de los Reichsleiter o Xefes del Reich, nomaos pol Führer y compuestu polos ministros titulares, ensin cartera y dellos líderes propios del partíu que teníen asignada una xurisdicción nacional. Toos ellos conformaben el Reichsleitung. Esti primer nivel directivu tenía al so cargu departamentos d'organización, personal, finances, propaganda y xurisdicción. Dende tomar del poder, en 1933, toos estos líderes reproducieron na estructura gubernativa estatal la organización burocrática del partíu. El Reichsleitung tamién incluyía seiciones dedicaes a Política esterior, censura de prensa, archivos del partíu, Política colonial, direición del grupu parllamentariu del Reichstag y el Departamentu de Representantes del Führer pal control de la Educación Política ya Ideolóxica del Partíu.[ensin referencies]
El siguiente nivel inferior yera'l Gau o distritu, dirixíu polos Gauleiter. El númberu de Gaue n'Alemaña y nos territorios ocupaos en 1943 yera de 43.
Cada Gau taba estremáu en delles unidaes alministratives menores llamaes Kreise (círculos), caúna d'elles empobinada por un Kreisleiter. El númberu de Kreise en 1943 yera de 920.
Cada Kreis, de la mesma, taba estremáu en dellos Ortsgruppen o grupos locales, dirixíos polos Ortsgruppenleiter (líder de grupu llocal). El Ortsgruppe yera la unidá básica del NSDAP y tenía de tar formáu, siquier, por 15 militantes. Los 30.601 Ortsgruppen fueron estremaos en Zellen (célules), dirixíos por un Zellenleiter (líder de célula) y les 121.406 Zellen fueron estremaes en 539.774 Block (bloques), dirixíes por un Blockleiter o líder de bloque. El Blockleiter yera responsable de 40 o 60 llares y caltenía un archivu (Haushaltskarten) sobre toles persones al so cargu nel qu'evaluaba les actitúes de cada ciudadanu escontra'l partíu y l'Estáu.
Pa l'acción nel estranxeru, el partíu cuntaba con un departamentu especial: el NSDAP/AO, qu'empezó a funcionar en 1931.
Financiamientu esterior
El Bancu Harriman foi la conexón principal de Wall Street con compañíes nazis y colos variaos intereses de Fritz Thyssen n'Estaos Xuníos, quien foi unu de los principales financieros tempranos del Partíu Nazi hasta 1938. Toles transaiciones fueron dafechu aprobaes pol departamentu de l'Ayalga d'Estaos Xuníos, que aportunó en qu'estauxunidenses remanaren los intereses alemanes (nazis) n'Estaos Xuníos. Una vegada declarada la guerra en 1941, el Presidente Roosevelt robló la Llei de Comerciu col enemigu (Trading With the Enemy Act). El 20 d'ochobre de 1942, el Gobiernu estauxunidense ordenó la prinda de tolos activos nazis nel país. Prescott Bush, padre del presidente George H. W. Bush y güelu del presidente George W. Bush respeutivamente, según el so suegru Samuel Walker, fueron condergaos en virtú d'esa llei.
Remove ads
| Eleiciones | # de votos | % de votos | # d'escaños | +/– | Nota |
|---|---|---|---|---|---|
| 1924 (may.) | 1.918.329 | 6,55 | 32/472 |
Partíu ilegalizado.[nota 3] | |
| 1924 (dic.) | 907.242 | 3,00 | 14/492 |
 18 |
Partíu ilegalizado.[nota 4] |
| 1928 | 810.127 | 2,63 | 12/491 |
2 |
|
| 1930 | 6.379.672 | 18,25 | 107/577 |
 95 |
Tres el "Crack del 29". |
| 1932 (jul.) | 13.745.680 | 37,27 | 230/608 |
123 |
Tres les eleiciones presidenciales. |
| 1932 (nov.) | 11.737.021 | 33,09 | 196/584 |
34 |
|
| 1933 (mar.) | 17.277.180 | 43,91 | 288/647 |
92 |
Tres el nomamientu de Hitler como Canciller. |
Remove ads
- Alemaña nazi
- Braunes Haus
- Nazismu
- Desnazificación
- Neonazismu
- Mocedaes Hitlerianes
- Schutzstaffel (SS)
- Sturmabteilung (SA)
- Nazismu y relixón
- Namái 94 socialdemócrates del SPD, d'un total de 120 que formaben el grupu parllamentariu, pudieron votar en contra de la Llei Habilitante. El restu de parllamentarios del grupu socialdemócrata non pudo presentase, al igual que'l grupu parllamentariu del Partíu Comunista, que los sos diputaos fueren yá deteníos na so totalidá y que con toa probabilidá votaren en contra. Si pudieren asistir, los nazis nun llograren los dos tercios de votos favorables necesarios pa un cambéu de la Constitución.
- El congresu nun llegó a celebrase yá que foi atayáu d'imprevistu'l 1 de setiembre, por cuenta de la Invasión alemana de Polonia y l'empiezu de la Segunda Guerra Mundial.
- El Partíu nazi, que tres el fracasu del Putsch de Múnich de 1923 había vistu restrigidadas les sos actividaes, allegó a les eleiciones de 1924 sol nome Nationalsozialistische Freiheitspartei (NSFP). So estes sigles tamién allegaben a los comicios otres fuercies d'estrema derecha como la Deutschvölkische Freiheitspartei (DVFP).
- El Partíu Nazi volvió allegar a los comicios dientro del Nationalsozialistische Freiheitspartei (NSFP), anque'l NSDAP volvería ser llegalizáu'l 27 de febreru de 1925.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads