Monte Kenia
From Wikipedia, the free encyclopedia
El monte Kenia ye'l monte más altu de Kenia, y la segunda más alta d'África (tres el Kilimanjaro).[1] Los picos más altos del monte son Batian (5.199 m), Nelion (5.188 m) y Punta Lenana (4.985 m). El monte Kenia ta nel centru del país, xusto al sur del ecuador, alredor de 150 km al norte-nordeste de la capital Nairobi.[1] El monte Kenia dio'l so nome a la República de Kenia.
| Monte Kenia | |
|---|---|
| monte | |
 | |
| Situación | |
| Cordal | Kilimanjaro |
| Montes | Gran valle del rift |
| Coordenaes | 0°06′S 37°12′E |
  Monte Kenia Monte Kenia (Kenia) | |
| Datos | |
| Altitú | 5199 m |
| Prominencia | 3825 m |
| Materiales |
sienita (es)  |
| Fechos importantes | |
| Primer ascensu | setiembre 1899 - |
| Web oficial | |
 | |
El monte Kenia ye un estratovolcán creáu aproximao hai 3 millones d'años dempués de l'apertura del rift del este d'África.[2]Ta inactivu, aislláu, y nun forma parte de nenguna cadena montascosa o cordal. La so última erupción foi ente unos 2,6 y 3,1 millones d'años.
Tuvo cubiertu por una capa de xelu mientres miles d'años. Esto dio como resultáu unes fasteres bien erosionadas[3] y numberosos valles que radien del centru.[4] Hai anguaño 11 pequeños glaciares. Les fasteres cubiertes de montes son una importante fonte d'agua pa gran parte de Kenia.[5]
Les sos fasteres tomen ocho biomes, dende la base hasta'l cume, con distintos tipos de vexetación a distintos altores.[6] Les fasteres inferiores tán cubiertes por dellos tipos de monte. Munches especies son reinales del monte Kenia, como les lobelies, los senecios y el damán roqueru.[7]
Una superficie de 715 km ² alredor del monte atopar so proteición ambiental conformando'l Parque Nacional del Monte Kenia,[8] creáu nel añu 1949. Anguaño'l parque nacional ta dientro de la reserva forestal que la arrodia.[9] N'abril de 1978 la zona foi designada reserva de la biosfera pola Unesco.[10] El parque nacional y la reserva forestal, combinaes, incluyir na llista de los llugares Patrimoniu de la Humanidá de la Unesco en 1997.[11] .[11] El parque recibe más de 15.000 visitantes per añu.[5]
El gobierno de Kenia tuvo cuatro razones pa crear un parque nacional nel monte Kenia y la so contorna. Yeren importantes pal turismu, recursu esencial de la economía nacional y local, pa caltener una zona de gran guapura paisaxística, y caltener la biodiversidá dientro del parque, según la captación d'agua pa la contorna vecina.[5]
Los principales grupos étnicos que viven alredor del monte Kenia son los kĩkũyũ, los ameru, los embu y los masais. Toos ellos ven el monte como un aspeutu importante de les sos cultures.
Los kĩkũyũ viven nes fasteres meridional y occidental del monte. Son agricultor y faen usu del bien fértil suelu volcánicu en lasladeras inferiores. Nes creencies tradicionales del pueblu kĩkũyũ, el ser supremu Ngai o Mwene Nyaga tien la so morada nel monte Kenia, a onde foi cuando baxó del cielu.[12][12] Creen que'l monte ye'l tronu de Ngai na Tierra. Ye'l llugar nel que los kĩkũyũ, el padre de la tribu, solía atopase con dios.
Los embu viven al sureste del monte Kenia,[7] y creen que'l monte ye'l llar de dios (la pallabra meru pa dios ye Ngai o Mwene Njeru. El monte ye sagrada, y constrúin les sos cases coles puertes frente a ella.[13]
Los masai son semi-nómades, quien usaron la tierra al norte del monte por que'l so ganáu pastiara. Creen que los sos antepasaos baxaron del monte al empiezu de los tiempos.[13] Los ameru ocupen la cara norte y este del monte. Xeneralmente son llabradores y tamién caltienen ganáu y ocupen lo que ye la tierra más fértil de Kenia. El dios Meru Murungu provenía de los cielos.
El monte Kenia ye un estratovolcán que taba activu nel Plio-Pleistocenu. El cráter orixinal taba probablemente percima de los 6.000 metros d'altu; más altu que'l Kilimanjaro. Desque s'escastó hai dos grandes periodos de glaciación, que s'amuesen por aciu dos grandes aniellos de morrenes per debaxo de los glaciares. La morrena inferior atopar a alredor de 3.300 m.[14] Güei los glaciares algamen non menos que 4.650 m.[15] Dempués d'estudiar les morrenes, Gregory formuló la hipótesis de que nel pasáu tol visu del monte tuvo cubierta d'una capa de xelu, y que foi esto lo qu'erosionó los picos hasta quedar como los ve anguaño.[3]
Les fasteres inferiores del monte nunca tuvieron cubiertes por glaciares. Agora tán principalmente cultivaes y cubiertes de montes. Estremar por valles en forma de V de llaos abruptos con munchos afluentes. Más arriba del monte, na zona que güei ye pandorial, los valles tienen la forma d'O y son más superficiales con fondos planos. Fueron creaos pola glaciación.[14]
Cuando'l monte Kenia taba activu había cierta actividá de satélite. El llau nordés del monte tien munchos antiguos pescuezos y cráteres volcánicos. El mayor d'ellos, Ithanguni, inclusive tenía la so propia capa de xelu cuando los principales picos tuvieron cubiertos de xelu. Esto puede trate pol cume arrondada del picu. Les llombes circulares con llaos abruptos son tamién frecuentes nesta zona, que son probablemente los restu de conductos volcánicos. Sicasí, yá que el restu del monte ye aproximao simétrica, la mayor parte de l'actividá debió asoceder nel pescuezu o tapón central.[14]
Les roques que formen el monte Kenia son principalmente basaltu, pórfidos, fonolites, kenitos y traquites.[14] El kenito foi documentáu per vegada primera por Gregory en 1900 dempués del so estudiu de la xeoloxía del monte Kenia.[16]
La xeoloxía del monte Kenia foi esplicada per vegada primera a la comunidá occidental por Joseph Thomson en 1883. Vio'l monte dende la cercana pandu Laikipia y escribió que yera un volcán estinguíu col tapón espuestu.[17] Sicasí, como namái viera'l monte dende la distancia la so descripción nun foi llargamente creída n'Europa, particularmente dempués de 1887 cuando Teleki y von Höhnel xubieron el monte y describieron lo qu'ellos consideraben que yera'l cráter.[18] En 1893 la espedición de Gregory algamó'l glaciar Lewis a 5.000 m. Confirmó que'l volcán taba escastáu y qu'había glaciares presentes.[16][18] La primer investigación minuciosa de los europeos nun se llevó a cabu hasta 1966.[14] Un estudiu completu de la hestoria reconstructiva glacial y postglacial del monte Kenia, los sos llugares xeolóxicu y medioambiental, secuencies de paleosuelos (antiguos suelos) y el so significáu na comprensión de la multiplicidá de les glaciaciones atópase en Mahaney, W.C., 1990, "Ice on the Equator", Wm Caxton Ltd., Ellison Bay, Wisconsin, U.S.A., 7 llámines, 386 pp. ISBN 0-940473-19-4.
Los picos del monte Kenia son casi toos d'orixe volcánicu. La mayoría de los picos atópense cerca del centru del monte. Estos picos tienen una apariencia alpina por cuenta de la so naturaleza serrapatosa. Típicamente de terrén alpín, los picos más altos y los xendarmes apaecen na interseición de les arestes.[4] Los picos centrales tienen unos pocos mofos, líquenes y pequeñes plantes alpines que crecen nes fisuras de les roques.[7] Más alloñáu de los picos centrales, los tapones volcánicos tán cubiertos por ceniza volcánica y tierres.[19] La vexetación que crez nestos picos ye típica de la franxa de vexetación na que s'atopen.
Los picos más altos son el Batian (5.199 m), Nelion (5.188 m) y Punta Lenana (4.985 m). Batian y Nelion tán namái dixebraos por 250 metros pero ta ente ellos el resquiebru que llamen Gates of Mist ("Puertes de Neblina"), que ye igualmente fonda.[15] El Picu Coryndon (4.960 m) ye'l siguiente n'altor, pero a diferencia de los picos precedentes, nun forma parte del tapón central.[4]
Otros picos alredor del tapón central son Punta Piggot (4.957 m), Punta Dutton (4.885 m), Punta John (4.883 m), Punta John Minor (4.875 m), Krapf Rognon (4.800 m), Punta Peter (4.757 m), Punta Slade (4.750 m) y picu Midget (4.700 m). Toos ellos tienen una inclinada forma piramidal.[15][4]
Significativos picos esteriores serrapatosos inclúin Terere (4.714 m) y Sendeyo (4.704 m) que formen una pareya de picos ximielgos al norte del tapón principal. Xuntos, formen un gran tapón parasitario. Otros picos notables inclúin The Hat ("El sombreru", 4.639 m), el Picu Delamere, el Picu Macmillan y Rotundu.[15]
Batian a la izquierda, Nelion a la derecha y Slade en primer planu.
Lenana, el tercer picu n'altor, ye'l más xubíu.
Krapf Rognon (4.800 m) y glaciar Krapf.
El picu Midget puede xubise nun día.[20]
Terere y Sendeyo son dos picos esteriores serrapatosos.
La llomba Mugi y Giant's Billards Table ufierta dalgunes de les meyores rutes de senderismu en Kenia.[13]
Los glaciares del monte Kenia tán retirándose rápido. El Club de monte de Kenia en Nairobi tien fotografíes qu'amuesen el monte cuando foi xubida per vegada primera en 1899, y de nuevu más apocayá, y la retirada de los glaciares ye bien evidente.[21][22] Descripciones d'ascensos de dellos de los picos aconseyen l'usu de crampones, pero agora nun hai xelu qu'atopar. Nun hai nieve nuevo, inclusive sobre'l glaciar Lewis (el más grande d'ellos) pel hibiernu, de manera que nun se forma nuevu xelu. Créese qu'en menos de 30 años nun va haber xelu nel monte Kenia.[13] La retirada de los glaciares y la desapaición puede tar provocada polos cambeos nos enclinos de temperatura, o por cambéu nos enclinos de precipitación.[23]
Los nomes de los glaciares son (nel sentíu de les manes del reló dende'l norte):
- Northey, Krapf, Gregory, Lewis, Diamond, Darwin, Forel, Heim, Tyndall, Cesar, Josef.
La zona de glaciares nel monte midir nos años ochenta, y se documentó que midíen alredor de 0,7 km².[24] Esti una superficie enforma menor que les primeres observaciones, realizaes nos años 1890.
Anque'l monte Kenia ta nel ecuador les xeladores temperatures nocherniegues dan como resultáu formes periglaciares. Hai permafrost unos pocos centímetros per debaxo de la superficie. Terrén con marques ta presente a 3.400 metros al oeste de la llomba Mugi.[15][4] Estos montículos crecen por cuenta de la repitida conxelación y dilise del terrén absorbiendo más agua. Hai campos de bloques presentes alredor de 4.000 metros onde'l terrén sedóse formando hexágonos. La solifluxión apaez cuando les temperatures nocherniegues conxelen el suelu antes de dilise de nuevu pela mañana. Esta espansión y contraición diaria del suelu torga que creza la vexetación.[20]
El misioneru Johann Ludwig Krapf foi'l primer européu qu'afirmó ver el monte Kenia, en 1849. La mayor parte de los picos del monte Kenia fueron xubíes. La mayoría d'ellos impliquen esguilada en roca como la ruta más fácil, anque dalgunos riquen una engatada o faer senderismu. El picu más altu que puede xubise ensin necesidá d'esguilada ye la Punta Lenana, 4.985 m.[20][25] La mayoría de los 15.000 visitantes del parque nacional cada añu xuben esti picu. Por contraste, aproximao 200 persones xuben Nelion y 50 faen el Batian, los dos picos más altos.[13]
La primer ascensión rexistrada del monte llevar a cabu Halford John Mackinder, Cesar Ollier y Josef Brocherel el 29 d'agostu de 1899, que xubieron al cume Batian, la más alta. Batian ye de normal xubíu al traviés de la vía de la cara norte: North Face Standard Route, grau UIAA IV+ (or 5.6+ YDS), abierta'l 31 de xunetu de 1944 por Firmin y Hicks.[26][27] La ruta de normal xúbese en dos díes.
El cume Nelion foi esguilada per vegada primera por Eric Shipton y Bill Tilman el 6 de xineru de 1929; Shipton y Tilman completaron la travesía de la cresta ente los dos cume más altes. La ruta avezada pa xubir esti picu ye la qu'ellos establecieron.[27][28] Ye posible faer travesía ente los dos picos, poles Gates of Mist, pero esto de normal implica pasar una nueche na cabaña Howell a lo cimero del Nelion. Hai una vía de descensu por rápel con torniellos baxando del Nelion.[20]
La temporada d'esguilada nel monte Kenia ye única como resultáu del so allugamientu a namái 10 milles del ecuador. La meyor dómina pa esguilar el Kenia ye ente xineru y febreru pa la fastera sur, y d'agostu a setiembre pa la fastera norte. Y esto ye asina porque nel branu septentrional les rutes de roca de l'aguada septentrional del picu tán en bones condiciones veraniegues, ente que coles mesmes les rutes de xelu nel llau sur tán en perfectu estáu. La situación ye al aviesu mientres el branu meridional. Les dos temporaes tán dixebraes per dellos meses d'agua estacional antes y dempués, mientres los cualos les condiciones d'ascensu son xeneralmente desfavorables.
Nel monte Kenia hai delles bones rutes en xelu, les dos más famoses son la Diamond Couloir y la Ice Window. Los niveles de xelu y nieve nel monte tuviéronse retirando a un ritmu aceleráu nos años recién, faciendo qu'estos ascensos sían cada vez más difíciles y peligrosos. El Diamond Couloir, nel pasáu podía xubise pel branu o iviernu, pero agora ye virtualmente inescalable en condiciones veraniegues, y rares vegaes considérase escalable inclusive pel hibiernu.[29]
Los picos satélites alredor del monte tamién apurren bonos ascensos. Pueden xubise n'estilu alpín y varien en dificultá dende una engatada hasta una esguilada con grando VI UIAA. Ellos son útiles pa l'aclimatación antes de xubir los picvos más altos y como ascensos por derechu propiu.[20]
El 21 de xunetu de 2003, producióse un tráxicu accidente aereu cuando un avión sudafricano, que tresportaba 12 pasaxeros y dos miembros de la tripulación, estrellar contra'l cume Lenana onde finaron tolos sos ocupantes.
Senderos
Hai ocho rutes de senderismu hasta los picos principales. Empezando nel sentíu de les manes del reló dende'l norte son: rutes Meru, Chogoria, Kamweti, Naro Moru, Burguret, Sirimon y Timau.[15]
D'estes Chogoria, Naro Moru y Sirimon úsense más frecuentemente y polo tanto tienen puertes con personal. Les otres rutes riquen un permisu especial del Kenia Wildlife Service pa usales.[13][30]
La ruta Chogoria lleva dende la ciudá de Chogoria hasta'l senderu qu'arrodia los picos. Crucia'l monte al sureste del monte al pandorial, con vistes sobre zones como Ithanguni y Giant's Billiards Table antes de siguir la parte de Gorges Valley pasando pol Temple y hasta Simba Col debaxo de la Punta Lenana.[15] El Club Montañeru de Kenia sostienen que Ithanguni y el Giant's Billards Table ufierten dalgunes de los meyores hillwalking en Kenia.[20]
La ruta Naro Moru ye tomada por munchos senderistas qu'intenten algamar la Punta Lenana. Puede xubise en namái 3 díes y tien cases con lliteres en cada campu. La ruta empieza na ciudá de Naro Moru al oeste del monte y xube escontra'l campamentu de Mackinder nel Peak Circuit Path.[30] El terrén ye de normal bonu, anque una seición llámase la Vertical Bog.[20]
La ruta Sirimon averar al monte Kenia dende'l noroeste.[15] El senderu encruciar nos pandoriales, el que más s'usa ye'l que sigue'l Mackinder Valley y la ruta más sele que traviesa'l Liki North Valley.[15] Los senderos vuelven xunise en Shipton's Cave xusto debaxo de Shipton's Camp nel Peak Circuit Path.[20]
El Peak Circuit Path ye un senderu alredor de los picos principales, con una distancia d'alredor de 10 km y un xubi y baxa de 2.000 m.[15] Puede andar nun día, pero más comúnmente faise en dos o trés. Puede usase tamién pa xunir distintes rutes d'ascensu y descensu. La ruta nun riquir esguilada téunica.[25][30]
El Gorges Valley ye una gran traza na ruta Chogoria.
Vertical bog en monte Kenia na ruta Naro Moru.
Mirando escontra los picos enriba del Mackinder Valley na ruta Sirimon.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
