From Wikipedia, the free encyclopedia
L'idealismu[1] ye la familia de teoríes filosófiques qu'afirmen la primacía de les idees o inclusive la so esistencia independiente. Un sinónimu ye l'inmaterialismu. El materialismu refuga l'idealismu. L'idealismu ye precisamente antagónicu al realismu pos hai filosofíes idealistes (idealismu oxetivu) que postulen una esistencia d'oxetos astractos independientes del observador.
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
| Idealismu | |
|---|---|
teoría filosófica (es)  | |
 | |
 |
L'idealismu supón que los oxetos nun pueden tener esistencia ensin qu'haya una mente que tea consciente d'ellos. Pa poder conocer les coses, tien de tomase en cuenta la conciencia, les idees, el suxetu y el pensamientu. Platón, Berkeley y Kant son dalgunos de los sos representantes.
L'idealismu oxetivu diz que les idees esisten por sigo mesmes y que namái podemos aprendeles o afayales por aciu la esperiencia. Pal idealista oxetivu los demás son idees ensin cuerpu material. Dellos representantes del idealismu oxetivu son Leibniz, Hegel, Bernard Bolzano, Dilthey.
L'idealismu suxetivu sostién que les idees namái esisten na mente del suxetu: que nun esiste un mundu esternu autónomu. Pal idealista suxetivu los demás son idees que namái esisten na so propia mente. Representantes del idealismu suxetivu son: Descartes, Berkeley, Kant, Fichte, Mach, Cassirer y Collingwood.
La principal carauterística del idealismu suxetivu ye que toa xira alredor del suxetu cognoscente (ser pensante que realiza l'actu de la conocencia). Y esisten, de la mesma, dos variantes. La versión radical sostién que'l suxetu constrúi'l mundu: nun esisten coses por sigo mesmes sinón que namái esisten coses pa nós (constructivismo ontolóxicu). Según esta concepción, la naturaleza nun tien esistencia independiente. Sicasí, la versión moderada «afirma que les coses son del color del cristal con que se miren».
La ciencia y la teunoloxía nun interfieren nel idealismu, pos dambes dependen sobremanera de la perceición del mundu esterior pa modificar conforme a la conocencia. Onde la perceición en sí, nun ye nenguna temática contraria al idealismu.
El simple aserto de que les idees son importantes nun lo califica d'idealista. Casi tolos materialistes y realistes almiten la esistencia ya importancia de les idees, solamente nieguen la so autoexistencia.
“La reacción individualista al idealismu alemán”
Una aportación del idealismu alemán aplicable a los nuesos díes ye:
«La clase de filosofía que s'escueye depende de la clase d'home que se ye».
Tomando en cuenta esta frase puede pensase que solo ye aplicable a los seres humanos n'edá adulta y ye quiciabes, porque hasta entós adquierse una filosofía de vida, lo que quiciabes se pasó por altu dende va munchos años, ye'l fechu de que los mayores son un exemplu pa les nueves xeneraciones polo cual ye importante que la manera de dirixise na sociedá seya un exemplu de la filosofía qu'estos puedan retrucar na busca d'una sociedá granible y humanista.[2]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
