Guadalmez
conceyu de la provincia de Ciudá Real (España) From Wikipedia, the free encyclopedia
Guadalmez ye un conceyu español que pertenez a la contorna del Valle de Alcudia, de la provincia de Ciudá Real, encuadrada na comunidá autónoma de Castiella-La Mancha.
 Guadalmez | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Castiella-La Mancha | ||||
| Provincia |  provincia de Ciudá Real | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcaldesa de Guadalmez (es)  | María Elena Sierra Aliseda | ||||
| Nome oficial | Guadalmez (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
13490 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 38°43′38″N 4°58′15″W | ||||
  Guadalmez Guadalmez (España)  | |||||
| Superficie | 71.99 km² | ||||
| Altitú | 362 m | ||||
| Llenda con | El Viso, Capilla, Chillón y Santa Eufemia | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
715 hab. (2023) - 350 homes (2019) - 375 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | 0.15% de provincia de Ciudá Real | ||||
| Densidá | 9,93 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
| aytoguadalmez.org | |||||
 | |||||
.svg)
.svg){kind=small}
Guadalmez ye un conceyu asitiáu nes estribaciones de Sierra Morena, na confluencia de trés grandes valles de llarga tradición ganadera: Alcudia, La Serena y Los Pedroches. El so términu municipal ta bañáu pol ríu Guadalmez, que traviesa'l so valle en direición SE-NON, hasta'l so confluencia col ríu Zújar, onde formen la cola del xigantescu banzáu de La Serena, el segundu mayor d'Europa.
Con una llatitú de 38º43' N y una llonxitú de 4º58' O, tien una estensión de 71,99 km² y atópase a 362 metros sobre'l nivel del mar, nel centru mesmu del valle formáu pel ríu que lleva'l so nome y arrodiáu de sierres qu'apenes algamen los 800 metros d'altor.
La so población, según el censu de 2015, componer 813 habitantes: 405 varones y 408 muyeres, cifra menguante por cuenta de la emigración escontra les grandes ciudaes que s'empezar a producir dende la década de 1960. De los 1.580 habitantes censaos en 1930, llegó a algamar los 2.432 en 1960, pa dir baxando dende entós hasta los 813 censaos en 2015.
| 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2012 | 2015 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1,580 | 1,799 | 2,203 | 2,432 | 1,615 | 1,187 | 1,116 | 1,049 | 874 | 906 | 813 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: Institutu Nacional d'Estadística) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
El valle del Guadalmez, del que dalgunos llegaron a afirmar que cunta con un auténticu microclima pola so serrapatosa orografía, esfruta d'un clima mediterraneu continentalizado, onde la temperatura medio añal bazcuya ente los 15 y 17 graos Celsius, llograda ente'l permediu de 5 a 8 graos Celsius del mes más fríu, y el de 25 a 27 graos Celsius del mes más templáu y con una duración media del periodu de xelaes de cuatro a cinco meses. Datos, toos ellos, que dean al conceyu de Guadalmez la cualidá de poder presumir de ser el pueblu cola temperatura medio añal más alta de tola provincia de Ciudá Real.
A estes altes temperatures añader un elementu más, l'agua, con unos índices de precipitación media añal que varia ente los 500 y los 700 mm, partíos mientres el iviernu (con un 38%), la primavera (29%) y el seronda (27%), estendiéndose'l periodu secu de cuatro a cinco meses, intervalu que supera en demasía la duración de la estación braniza. Temperatures elevaes y agües pocu arrogantes, qu'anicien una evotranspiración media añal entendida ente los 900 a 1000 mm, y por tanto, dando como resultáu un déficit añal al respective del mugor de la tierra de 500/600 mm.
Toos estos valores, analizaos dende la perspeutiva de la clasificación agroclimática de Juan Papadakis, defínennos unos iviernos tipo Avena templáu y unos branos tipu Algodón más templáu, quedando entendida la potencialidá agroclimática de la tierra ente los valores 15 y 20 del índiz climáticu de potencialidá agrícola de L. Turc en secanu, y los valores 50 y 60, unu de los mayores de tola península, en regadío, lo qu'equival a unes 9 a 12 tonelaes métriques de materia seco por hectárea y añu en secanu y de 30 a 36 en regadío.
Esti clima y esti suelu van desenvolver una vexetación que puede encuadrase na provincia botánica Lusu-Extremadurense y dientro del pisu bioclimático mesomediterráneo, que va dar orixe a los acebuches, espinos, piruétanos, lentisco, romeru, cantueso, árgoma, cornicabra, jara grasuda y enebro na solana de los sos montes y sierres; y a los felechos, ruscos, peoníes, durillos, yérbados, sufreres, carbayos melojos o rebollos y quejigo, nes avesíes. L'árbol que va reinar sobre estes tierres va ser la encina y, por ello, el complexu vexetal más importante va constituyir l'encinar, que s'estiende por tol valle. Nes márxenes del ríu Guadalmez y de los regatos van crecer fresnos, álamos, tarayes, sauces, adelfas, artos, tamujos, xuncos, aneas, arrosaes, nenúfares y ranúnculos.
Los primeros nicios de población nel valle del Guadalmez en Ciudá Real, daten de la Edá del Bronce, en redol a unos 1000 años e.C., pos d'esi momentu paecen ser les pintures rupestres que decoren les sos sierres y dellos cercos funerarios, topaes xunto al ríu, del tipu estremeño y claro influencia tartesia, que los especialistes encuadren ente finales del sieglu IX y empiezos del sieglu VIII e.C. Por cuenta de la riqueza minera de la contorna, el valle non yá tuvo so la influencia de Tartesos, sinón que tamién romanos y visigodos habitaron les sos tierres, como queda patente nes antigües ruines que se llevanten nel llugar conocíu na actualidá como "Los Balasanes" y nos restos de la “villae” de La Teyera. Pero nun va ser hasta la dómina musulmana cuando de nuevu volvamos constatar la presencia humana nel valle. A esta etapa correspuende'l xacimientu de "La Calera", na fastera del cuetu Abulagar, onde s'atopó un concu con decoración epigráfica que repitía'l vocablu Al Malik (El Rei), de clara pertenencia a les manufactures reales del periodu de Medina Azahara, esto ye, del sieglu X. Col entamu de la conquista cristiana de la contorna, el ríu Guadalmez convertir en frontera ente los territorios cristianu y musulmán, siendo la dómina na que se constrúi'l castiellu de Aznaharón, nel pasu de Toledo a Córdoba y los castiellos de Vioque, Chillón, Madroñiz, Santa Eufemia, Miagones, etc.
Conquistada definitivamente la zona por Fernandu III escontra 1227, y tres tomar de la ciudá de Córdoba, estes tierres van pasar a formar parte del Conceyu cordobés, anque dellos van ser los sos dueños hasta qu'en 1370 sían mercaes por Diego Fernández de Córdoba a Sancho de Castiella, hermanu d'Enrique II, por 6.000 dobles d'oru. En 1375 va quedar constituyíu sobre elles el Mayoralgu de los Alcaides de los Donceles (de la familia de los Fernández de Córdoba), y en redol a esa dómina, la población, qu'antes s'atopaba encastillada en Aznaharón, va baxar al valle y va llevantar un pequeñu asentamientu, Les Cases de Domingo Estevan, que col tiempu va pasar a denominase La Aldea de Guadarmes, apaeciendo con tal denominación nun documentu de setiembre de 1452, y quedando xunida a la villa de Chillón, la so matriz.
En 1516, Don Diego Fernández de Córdoba y Arellano, I Marqués de Comares y Alcaide de los Donceles, va apurrir a los habitantes de l'aldega la Carta de Censu Enfitéutico, auténticu fueru agrariu, al traviés de la cual va donar la Vega de Valdesapos y demás quintos xuníos a ella, para siempre xamás, a los moradores del llugar habíos y por haber, en cuenta de una renta añal de 30.000 maravedinos.
Ente los guadalmiseños, qu'animaos cola conquista del continente americanu, atrever a cruciar l'Atlánticu, habría que mentar la xesta de Juan García de la Hinojosa, quien un 25 de setiembre de 1513, va acompañar a Vasco Núñez de Balboa nel descubrimientu del Océanu Pacíficu.
Tres la muerte ensin descendencia del postreru Marqués de Comares, Guadalmez va pasar a manes de los Duques de Medinaceli, quien en 1799 van vender el so señoríu de Chillón a la Corona. Y en 1833, l'aldega, qu'hasta esa dómina perteneciera al antiguu Reinu de Córdoba, va ser encuadrada dientro de la nueva provincia de Ciudá Real y de la so Obispáu.
A lo último y en siendo albortaes delles iniciatives separatistes, empecipiaes en 1869, La Aldea va consiguir segregase de la villa de Chillón en 1927, constituyéndose dende entós en conceyu independiente na provincia de Ciudá Real.
- Casa Palaciu del Marqués de Comares (sieglu XVI): conocida como Palaciu del Duque de Medinaceli.
- Ilesia Parroquial de San Sebastián (sieglu XV): por cuenta de la probeza de los materiales utilizaos, la ilesia sufrió sigues arreglos.
- Ponte de les Arenas (sieglu XIX): Construcción civil de seis güeyos de mediu puntu sosteníos por tajamares cilíndricos, sobre'l ríu Guadalmez.
- Palaciu de Moret (sieglu XIX): Conxuntu d'edificaciones de la segunda metá del sieglu XIX.
- Castiellu de Aznaharón (sieglu XII): Fortaleza musulmana llevantada polos almorávides sobre'l cuetu Narón, a veres del ríu Valdeazogues, como puntu defensivu y de control nel camín que xunía Toledo con Córdoba.
- Cueva del Candil: Covarón, asitiada na sierra de La Moraleja. Nes sos parés son visibles entá les contornes de les vieyes pintures rupestres y ye bien probable que fuera habitada mientres el Neolíticu.
- San Sebastián: 20 de xineru (patrón de la Parroquia).
- Los Quintos: Sábadu de Gloria y Domingu de Resurreición (Selmana Santa).
- Cruces de Mayu: Tradicionalmente, el 3 de mayu les Cruces y el 4 La Fartura. Anguaño, el primer fin de selmana de mayu.
- San Isidro: Tradicionalmente, el 15 de mayu. Na actualidá, el fin de selmana más cercanu al 15 de mayu.
- Fiesta del emigrante: 10 d'Agostu *
Feria y Fiestes n'honor de La nuesa Señora del Rosario: Del 11 al 13 d'Agostu (Patrona de Guadalmez).
- Fiestes del Cristu: 14 de setiembre y díes axacentes.
- Juan García de la Hinojosa.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
