Árticu
From Wikipedia, the free encyclopedia
L'Árticu ye l'área alredor del Polu Norte de la Tierra. Inclúi partes de Rusia, Estaos Xuníos (Alaska), Canadá, Groenlandia, Islandia, la rexón de Laponia, en Suecia, Noruega y Finlandia, les islles Svalbard y l'océanu Árticu. Les isotermas de 10 °C en xunetu son comúnmente usaes pa definir el cantu de la rexón ártica.
| Árticu | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| Tipu d'entidá | área continental e islas circundantes (es) |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 90°N 0°E |
 | |
| Superficie | 27000000 km² |
| Llenda con | middle latitudes (en) |
| Demografía | |
| Población | 0 hab. |
| Densidá | 0 hab/km² |
Descripción
Esisten numberoses definiciones de rexón ártica. La llende del área xeneralmente ye consideráu en círculu polar árticu (66° 33’N), que ye la llende del Sol de Medianueche y del osu polar. Otres definiciones tán basaes nel clima y la ecoloxía, como la isoterma de los 10 °C del mes de xunetu, que correspuende aproximao a la llinia arbórea na mayor parte del árticu. Social y políticamente la rexón ártica inclúi los territorios más nortizos de los ocho estaos árticos (Canadá, Dinamarca, Estaos Xuníos, Finlandia, Islandia, Noruega, Rusia y Suecia), incluyendo Laponia, magar pa les ciencies naturales, poles sos carauterístiques gran parte d'esti territoriu ye consideráu subárticu.
L'árticu ye na so mayor parte un estensu océanu cubiertu d'una banquisa, arrodiáu per tierres despoblaes d'árboles y sosuelu xeláu. Tresvierte de vida, incluyendo organismos viviendo nel xelu, pexes, y mamíferos marinos, páxaros, y delles sociedaes humanes. Pola so naturaleza la rexón ártica ye una área única. Les cultures de la rexón y los naturales del llugar afixéronse a les condiciones estremes y al fríu. Dende la perspeutiva del balance físicu, químicu y biolóxicu, ta nuna posición clave. Reacciona de forma sensible particularmente a los cambeos del clima, qu'apurre un reflexu global del estáu de la redolada. Dende la perspeutiva de la investigación nel cambéu climáticu, este ye consideráu un sistema d'alerta temprano.
El so principal problema ye'l destemple árticu (amenorgamientu del porcentaxe xeláu del océanu árticu y derretimiento de la capa de xelu de Groenlandia) que provocaría conflictos pola so soberanía debíu al tránsitu de buques, qu'encurtiaríen distancies por un potencial pasu del Noroeste, y los sos Campos petrolíferos y otros combustibles fósiles, un terciu de les reserves mundiales.
Toponimia
Árticu provién de la pallabra griega αρκτος, osu, y ye una referencia a la constelación Osa Menor, de la cuál la estrella alfa o Polar (que s'atopa a una alloña angular menor a 1º del Polu Celeste Norte), exerz de marcador o señal del Polu Norte xeográficu. De la mesma forma falamos de "Antárticu" al referinos al llugar diametralmente opuestu al Árticu.
Población y economía
El grupu racial predominante ye l'inuit, que tien dos cultures distintos: Los dorset y los thule. Munchos esquimales dependen de los mamíferos que cacen pa la so subsistencia. Pel branu viven en tiendes de piel y pel hibiernu en iglús. Aliméntense casi puramente de carne y pexe. La so organización nun ye tribal: llindar a formar grupos d'una o delles families. Los esquimales atópase en dificultaes de transición ente una cultura primitiva y otra moderna, con valores, téuniques y costumes distintes.
Disputes territoriales
Por cuenta de que solo estudiáronse fragmentos del Árticu, con ruempexelos o submarinos nucleares, diversos países tán entamando nueves espediciones cartográfiques pa reclamar el mayor territoriu posible.
En tol mundu preséntense reivindicaciones d'espansión territorial, pero nel océanu Árticu ye onde los espertos prevén un mayor conflictu. Solo ellí converxen les llendes de cinco países —Rusia, Canadá, Dinamarca, Noruega y Estaos Xuníos-, de la mesma forma que los gayos d'una naranxa atopar nel centru. (Los otros trés países árticos, Islandia, Suecia y Finlandia, nun tienen mariñes nesi océanu). Tales reclamaciones van avivar en virtú del destemple del polu norte, lo que va faer que l'océanu Árticu sía pasu navegable, faciendo probable encurtiar les distancies escomanaes de la canal de Suez, o Ciudá del Cabu por un pasu septentrional más curtiu ente, por casu, Tokiu y Londres. Igualmente, tiense envaloráu que nel sitiu, esista grandes reserves enerxétiques y de minerales como oru, lo que fizo que la zona ártica sía apetecedora polos estaos colindantes.
- En 2001, Rusia reclamó casi la metá del océanu Árticu; en respuesta, un grupu de téunicos refugó tal reivindicación, polo que en 2007 investigadores rusos viaxaron en buque d'investigación Akademik Fiodorov al Polu Norte y llograron datos cartográficos al so favor. En 2015 Moscú presentó a la ONX un documentu pa estender la so plataforma continental. Na reivindicación inclúyense les crestes de Mendeleyev y de Lomonósov. Gracies a los datos de la espedición 2007 Moscú argumenta que dambes dorsales oceániques, según el Polu Norte, formen parte del continente euroasiático. En xunetu 11 la Convención de les Naciones Xuníes sobre'l Derechu del Mar empezó estudiar el pidimientu de Moscú.
- En xunu d'esi añu, Dinamarca y Canadá anunciaron que realizaríen una investigación conxunta de les partes non cartografiadas del océanu Árticu próximes a les sos mariñes. A Dinamarca interésa-y especialmente probar qu'una cadena montascosa submarina de 1600 quilómetros, la cordal Lomonosov, ta xeolóxicamente amestada a Groenlandia, un territoriu semiautónomo danés. Si atopa esa rellación, Dinamarca podría argumentar que'l Polu Norte pertenez a los daneses, según dellos dirixentes d'esi país.
- Canadá tamién podría reclamar una enorme área, y enfrentase a la oposición d'otros países árticos.
- Estaos Xuníos podría solicitar una franxa de fondu marín árticu mayor que California. Pero la ratificación d'Estaos Xuníos del tratáu de la Llei del Mar foi bloquiada repetidamente por un grupu de senadores republicanos que creen que'l tratáu infringiría la soberanía del país. Munchos partidarios del tratáu, incluyíu el Pentágonu y l'Institutu d'Estaos Xuníos del Petroleu dicen que la paralización dexa a Estaos Xuníos al marxe, mientres los demás parten un océanu.
Tratáu
El Conseyu Árticu ye un foru intergubernamental qu'alderica asuntos a los que s'enfrenten los gobiernos de los países árticos y los representantes de pueblos indíxenes del Árticu. El primer pasu escontra la formación del Conseyu tuvo llugar en 1991 cuando ocho países árticos roblaron la Estratexa pa la proteición del medioambiente árticu. La Declaración de Ottawa de 1996 estableció formalmente'l Conseyu Árticu como un foru intergubernamental p'aprovir un mediu pa fomentar la cooperación, coordinación ya interacción ente los Estaos Árticos, cola participación de les comunidaes indíxenes del Árticu y otros habitantes del Árticu. El Conseyu ocupar de los asuntos comunes del Árticusobremanera temes relatives al desenvolvimientu sostenible y la proteición del medioambiente del Árticu. La Declaración d'Ottawa nomó siete miembros del Conseyu Árticu: Canadá, Noruega, Dinamarca, Islandia, los Estaos Xuníos, Suecia y Finlandia.
Con o ensin tratáu, les disputes territoriales planteguen cuestiones sobre la capacidá de cada país pa defender los sos intereses. Tamién a esti respectu Estaos Xuníos demostró menos priesa, ente que Canadá actuó de manera más activa pa consiguir soberanía sobre un espaciu en rápidu cambéu, que mientres enforma tiempu había escaecíu. Va trés años, Canadá empezó a patrullar les zones más remotes del Árticu con 1500 soldaos. L'exércitu d'esi país va llanzar el Radarsat 2, un sistema por satélite que va dexar vixilar l'Árticu.
L'oxetivu canadiense non yá ye reforzar el so control territorial, sinón tamién establecer una posición firme en futures conversaciones sobre'l pasu del Noroeste, l'atayu que mientres tanto tiempu buscar ente Europa y Asia. El Pentágonu centró la so atención n'otra parte. La marina d'Estaos Xuníos gastó 25 millones de dólares añales n'investigación polar na década de 1990, y en 2001 publicó un informe nel qu'alvierte de que les armes y los barcos nun se diseñaron coles condiciones ártiques en mente, y que los gráficos, los sistemes de navegación y les redes loxístiques son desaparentes pal norte.
Nesi contestu y en previsión del dominiu del pasu polar al abrir ésti pa la navegación debíu al calentamientu global, Canadá y Dinamarca caltienen una discrepancia sobre cual de los dos estaos hai d'exercer la soberanía sobre la islla Hans, una pequeña islla despoblada, asitiada nel centru de la canal de Kennedy nel estrechu de Nares —l'estrechu que dixebra islla de Ellesmere, Canadá, del norte de Groenlandia, y que coneuta la badea de Baffin col mar de Lincoln.
Pero nos cambeos presupuestarios posteriores a los atentaos del 11 de setiembre, la marina amenorgó fuertemente'l gastu n'investigación polar. Amás, los trés grandes ruempexelos d'Estaos Xuníos tán deteriorándose. N'agostu de 2007, una espedición empobinada por Artur Chilingarov asitió una bandera Rusa no fondero marín al rematar la espedición pa demostrar que l'Árticu ye una estensión del Cordal Lomonósov y Mendeléev, y con esto reclamar 1.2 millones de quilómetros cuadraos, la información llograda va ser analizada pa someter el reclamu ante la ONX. La rexón en disputa puede contener non yá grandes cantidaes d'hidrocarburos sinón tamién oru, diamantes y otros recursos naturales.[1]
Ver tamién
- Antárticu
- Clima polar
- Esploración de petroleu nel Árticu
- Polu Norte
- Svalbard
- Territorios apostaos
Notes y referencies
Enllaces esternos
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.