Ríu Amur
From Wikipedia, the free encyclopedia
El ríu Amur (rusu: Амур; chinu tradicional: 黑龍江, chinu simplificáu: 黑龙江, lliteralmente «río del Dragón Negru»; en manchú: Sahaliyan Ula, que significa «ríu Negru») ye un llargu ríu del estremu sureste de Rusia y l'estremu nordeste de China —sírve-yos de frontera mientres un llargu tramu— que flúi, principalmente, en direición este hasta desaguar nel mar de Ojotsk. Tien un llargor de 2874 km pero si considérase xunto con una de les sos fontes, el ríu Argún, algama los 4444 km que lo converten nel décimu ríu más llargu del mundu, tres l'Amazones, Nilu, Yangtsé, el Mississippi-Missouri, el Yeniséi-Angará, el Mariellu, l'Obi-Irtish, el Mekong y el Congo.
| Ríu Amur | |
|---|---|
|
黑龙江 (zh-hans) Амур (ru) ᠰᠠᡥᠠᠯᡳᠶᠠᠨ ᡠᠯᠠ (mnc) | |
_shore.jpg) | |
| Situación | |
| País |  Rusia |
| Krais | Krai de Transbaikalia (es)  |
| Tipu | ríu internacional |
| Coordenaes | 52°59′28″N 141°02′48″E |
  Ríu Amur Ríu Amur (Rusia) | |
| Datos | |
| Conca hidrográfica |
Cuenca del Amur (es) |
| Superficie de la conca | 1 855 000 km² |
| Llonxitú | 2824 km |
| Caudal | 12 800 m³/s |
| Nacimientu | Ríu Onon |
| Desembocadura | Mar d'Ojotsk |
| Afluentes |
ver
|
 | |
Alministrativamente pasa pol óblast d'Amur, el óblast Autónomu Hebréu, el krai de Jabárovsk, en Rusia, y la provincia china de Heilongjiang. Drena una gran cuenca de 1 885 000 km², la 12º por estensión del mundu.
La economía de la rexón del Amur basar na fabricación, metalurxa, minería (fierro, metales non ferrosos, oru y carbón), enerxía hidroeléctrica, ceberes (trigu, miyu y soya), pesca, madera y comerciu chinu-rusu. El xacimientu petrolíferu de Daqing, que ye'l 4º xacimientu más grande del mundu, atópase cerca de la ciudá de Daqing, en Heilongjiang, a unos cien quilómetros del ríu.
El so cursu, a partir de la confluencia del Chilka y el Argun, ye dafechu navegable, como tamién lo ye'l Chilka hasta la ciudá rusa de Sretensk. Dexa tresportar al oeste madera y petroleu, y, al este, granu, maquinaria y otros productos de la Rusia occidental. Sicasí, ta cerráu al navegación mientres un periodu de seis meses al añu pola mor del xelu.
L'equipamientu hidroeléctricu —14 preses de más de 15 metros d'altor— dexó la industrialización de la rexón y, gracies a la regulación del caudal del ríu, el desenvolvimientu de l'agricultura.
Los sos recursos pesqueros nun son insignificantes: el Amur tien más de 100 especies de pexes, ente ellos dos notables especies reinales d'esturión del ríu Amur (Acipenser schrenckii) y esturión de Kaluga (Fusu dauricus).[1] La pesca más codalosa ye la de salmónidos a finales del branu y empiezos de seronda, que lleguen dende'l Pacíficu pa desovar n'agua duce.
La primer ponte permanente en tol cursu del Amur, la ponte de Jabárovsk, foi completáu en 1916 pa llograr que los trenes de la llinia del Transiberianu cruciaren el ríu mientres tol añu ensin necesidá d'utilizar los tresbordadores o de disponer víes ferriales direutamente sobre la capa cimera de xelu del ríu. En 1941, desdoblar en dos niveles, quedando l'inferior puramente pal ferrocarril.
Más palantre construyéronse más pontes: primero una ponte ferroviaria sobre'l Amur en Komsomolsk del Amur (1975) y dempués una ponte na carretera de Jabárovsk (1999).
Valeri Solomónovich Gurévich, vicepresidente del gobiernu del óblast Autónomu Hebréu, declaró que China y Rusia empezaron la construcción del Proyeutu Ponte Amur a finales de 2007. La ponte va enllazar la ciudá rusa de Nizhneléninskoye, nel oblast Autónomu Hebréu, cola ciudá china de Tongjiang na provincia de Heilongjiang. La llarga ponte va tener un llargor de 2.197 m y una inversión envalorada de casi 230 millones de dólares y espérase que tea termináu a finales de 2010, según les declaraciones de Gurévich,[2] que tamién señalo que la propuesta de construyir una ponte sobre'l ríu foi fecha en realidá per parte de Rusia, en vista de la creciente demanda de tresporte de carga. «La ponte, nuna estimación coraxosa, va tar termináu en trés años», dixo Gurevich.[3]
El Amur tien un réxime pluvionival, con aumentos d'agua n'abril debíu al derretimiento del xelu y la nieve de les llanures y tamién en mayu, cuando se derrite la nieve acumulao nos montes. Sicasí, la captación por nieve ye baxa, y esti aumentu nun ye bien importante. La so máxima crecida asocede a finales de julio/principio d'agostu, por causa de los monzones de branu: hai agües violentes, lo que lleva a un aumentu del nivel del ríu. El periodu de menor caudal producir en iviernu, de payares a marzu.
El caudal mediu añal varia de 6.000 m³/s (1980) - 12.000 m³/s (1957), lo que lleva a un permediu de 9.819 m³/s, o 310 km³ al añu. El máximu producir n'ochobre de 1951, con 30.700 m³/s, ente que'l mínimu rexistrar en marzu de 1946, con solamente 514 m³/s.[4]
| Caudal mediu mensual del Amur na estación hidrolóxica de Komsomolsk del Amur (Cuenca drenada 1.730.000 km². Datos calculaos pal periodu 1933-90, en m³/s)[5] |
 |
En munches referencies históriques, el Estremu Oriente rusu y la China del Nordeste yeren conocíos como Manchuria Esterior (Manchuria rusa) y Manchuria Interior, respeutivamente. La provincia china de Heilongjiang, na oriella sur del ríu, llámase asina pel ríu, como tamién lo fai'l óblast rusu de Amur, na oriella norte. El nome del ríu Negru (sahaliyan ula) foi usáu polos manchúes y la dinastía Qing, que siempres consideraron esti ríu como sagráu.
El ríu Amur ye un símbolu bien importante de —y un importante factor xeopolíticu en— les rellaciones rusu-chines. El Amur foi especialmente importante na dómina que siguió a la rotura Sinón-Soviética na década de 1960.
Mientres munchos sieglos, el valle del Amur tuvo pobláu polos tungus (evenki, solón, ducher, nanai, ulch) y mongoles (Daur), y, cerca de la desaguada, polos nivkhes. Pa munchos d'ellos, la pesca nel Amur y los sos afluentes yera la principal fonte de sustentu. Hasta'l sieglu XVII, estos pueblos nun yeren conocíos polos europeos, y pocu conocíos polos chinos, que dacuando los describíen colectivamente como los xabaces Yurchens». El términu «Dazi Yupi» («tártaros de piel de pexe») utilizar pa los nanais y los grupos rellacionaos, por cuenta de les sos ropes tradicionales feches con pieles de pexe.
Los mongoles, que reinaben en China dende la dinastía Yuan, establecieron una débil presencia militar na parte inferior del Amur nos sieglos XIII-XIV. (Escaváronse ruines d'un templu de la dómina Yuan cerca de la llocalidá de Tyr).[6]
Mientres la dómina Yongle y Xuande (principios del sieglu XV), la Dinastía Ming algamó'l Amur na so campaña pa controlar les tierres axacentes al Imperiu pol nordés, na rexón que más palantre va ser conocida como Manchuria. Delles espediciones encabezaes pol eunucu Yishiha algamaron Tyr delles vegaes ente 1411 y empiezos de los años 1430, reconstruyeron (dos veces) el Templu Yongning y llograron, siquier nominalmente, la llealtá al gobiernu Ming de les tribus establecíes nel cursu inferior del Amur.[7][8] Delles fontes señalen tamién la presencia china nel mesmu periodu nel centru del Amur, con un fuerte —un predecesor del posterior Aigun— que duró cerca de 20 años mientres la dómina Yongle na vera esquierda (noroeste) del Amur, ríu abajo de la desaguada del ríu Zeya (opuestu al allugamientu del postreru, Qing, Aigun).[9] Sía que non, la presencia Ming nel Amur foi de curtia duración, yá que yera débil y pocu dempués del final del reináu Yongle, les fronteres de la dinastía retirar escontra'l sur de Manchuria.
El sieglu XVII vio'l conflictu pol control del Amur ente los rusos, que s'espandíen pola Siberia oriental, y l'apocayá ascendente Imperiu Qing, que les sos bases orixinales taben nel sureste de Manchuria. Dos espediciones de cosacos rusos lideraos por Vassili Poyarkov y Yerofey Khabarov esploraron el Amur y los sos afluentes en 1643-44 y 1649-51, respeutivamente. Los cosacos establecieron el fuerte d'Albazin nel cursu cimeru del Amur, nel llugar de l'antigua capital de los solons. Nesi momentu, los Qing taben ocupaos cola conquista de China; pero unes décades más tarde, mientres el reináu de Kangxi, dirixeron la so atención al so patiu del norte de Manchuria. Restablecióse Aigun cerca del supuestu sitiu Ming (aprox. 1683-84) y antes fueron unviaes delles espediciones militares pa desallugar a los rusos, que'l so establecimientu de Albazin quitara a los gobernantes Manchú de los tributos de pieles que los pueblos de la rexón, solons y daurs, satisfaíen-yos enantes.[10] Albazin cayó mientres una curtia campaña militar en 1685. Les hostilidaes concluyeron en 1689 cola firma del Tratáu de Nerchinsk, que dexó tol valle Amur, agües embaxo dende la confluencia de los ríos Shilka y Argun, en manes chines.
La rexón de Amur siguió siendo un remanso mientres el siguiente sieglu y mediu del Imperiu Qing, con Aigun siendo práuticamente la única gran ciudá a veres del ríu. Los rusos remanecieron nel ríu a mediaos del sieglu XIX, lo qu'obligó a China a vencer al Imperiu Rusu toles tierres asitiaos al norte del ríu y nos montes Sijote-Alin pol Tratáu de Aigun (unu de los trataos desiguales suscritos en 1858). Anque nun se mentaba nel tratáu, China tamién arrenunció a partir d'entós a les sos reclamaciones sobre la islla de Sakhalin, dexando vía llibre a la colonización de la mesma per parte de rusos y xaponeses, que yá habíen delimitado les sos zones d'influencia na islla en 1855.
Alcordóse tamién que los ríos Amur, Sungari y Ussuri seríen abiertos puramente al tráficu de buques chinos y rusos, y que nun esistiríen restricciones al comerciu ente dambes potencies nel área. Los residentes manchúes que quedaron na zona rusa fueron autorizaos a permanecer nos sos llares y comerciar llibremente colos establecíos al otru llau de la frontera. A lo último, alcordóse que les islles asitiaes nos ríos Amur y Ussuri seríen gobernaes de forma conxunta per dambos países.
Les tierres al este del ríu Ussury y nel baxu Amur fueron adquiríes tamién per Rusia pola Convención de Beixín (1860) y esta adquisición foi siguida pola migración de colonos rusos a la rexón y la construcción de ciudaes como Blagovéshchensk y, más tarde, Jabárovsk.
Numberosos vapores sirvieron nel ríu Amur a finales del sieglu XIX. Tamién s'importaron dragues mineres d'América pa trabayar nos placeres d'oru del ríu. Les barcaces y el tráficu fluvial viéronse bien atrabancaes pola Guerra Civil de 1918-22. Les ex-cañoneras alemanes del Yangtse, Vaterland y Otter, al serviciu de l'Armada china, patrullaron nel Amur na década de 1920.
La Sociedá del Dragón Negru
Na Belle Époque y mientres el periodu d'enteguerres, a la prensa occidental gustába-y asustar a los sos llectores con una escura «Sociedá del Dragón Negru»,[11] una sociedá secreta dedicada al expansionismo xaponés n'Asia. Atribuyíense-y asesinatos y otros métodos desagradables.
Albert Londres desmontó esti engañu, esplicando que'l Dragón Negru» en cuestión yera a cencielles el ríu Amur, y que la sociedá yera un simple club de militares ya industriales xaponeses qu'abogaben por una frontera nesti ríu. Pero la hestoria tuvo una bona acoyida, inclusive mientres la Segunda Guerra Mundial. Puede asumise que, en términos de circulación de periódicos, la Sociedá del Dragón Negru probablemente vendía meyor que'l Club del Amur.
Incidentes fronterizos de 1969
Les islles del Amur y del Ussuri fueron escenariu d'un entamu de conflictu arriendes de la rotura chino-soviética que dio llugar a incidentes fronterizos en marzu de 1969 y, nuevamente, n'agostu d'esi mesmu añu. Ello ye que anque la definición de les fronteres referir a accidentes xeográficos naturales, el cambéu tamién natural d'estes llinies, al variar el calce, provocó conflictos ente los estaos vecinos.[12]
Estes disputes territoriales algamaríen el so momentu de tensión máximo nel incidente de la islla de Zhenbao (Damanski, en rusu), una pequeña islla de 0,74 km² nel ríu Ussuri, cuando tropes chines atacaron a les tropes soviétiques aparcaes na islla. La llucha pola islla causó unos 58 muertos y 94 mancaos nes files soviétiques y unes 800 baxes ente muertos y mancaos nes files chines. El 19 de mayu de 1991, Rusia aceptó reconocer la soberanía china sobre la islla. Esti enfrentamientu armáu supusó el puntu más baxu nes rellaciones ente los dos países, y llegóse a tarrecer la posibilidá d'una gran guerra ente les dos potencies comunistes.
La rede hidrográfica de Amur inclúi 10.610 ríos (d'ellos 1.684 con más de 10 km) y 61.426 llagos (con una superficie del espeyu de 10.599 km², incluyendo'l llagu Torreyskie).[13] Los más importantes recoyer na Tabla siguiente.
| Entamo | Ramal | Nome del afluente |
Desaguada | Llargor (km) |
Cuenca (km²) | Caudal (m³/s) | Provincies chines | Suxetos federales rusos | Aymags mongoles | ||||||
| Cursu Cimeru | - | - | Ríu Argun | Río Amur | 1620 | 164 000 | 340 | Heilongjiang |  Rusia | - | |||
| - | - | - | Ríu Gazimur | Ríu Argun | 592 | 12 100 | - | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Urov | Ríu Argun | - | Rusia | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Urumkan | Ríu Argun | - | Rusia | - | ||||||
| - | - | - | Río Xen He | Ríu Argun | Heilongjiang | - | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Jiliu He | Ríu Argun | Heilongjiang | - | - | ||||||
| - | - | Ríu Shilka | Río Amur | 560 | 206 000 | 521 | - | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Nercha | Ríu Shilka | 580 | 27 500 | 90 | - | Rusia | - | |||
| - | - | - | Ríu Onon | Ríu Shilka | 1032 | 96 200 | 191 | - | Rusia | Hentiy | |||
| - | - | - | Ríu Churach-Gol | Ríu Onon | - | - | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Borsja | Ríu Onon | 304 | 7080 | - | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Unda | Ríu Onon | 273 | 9170 | - | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Agutsa | Ríu Onon | - | - | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Kyran | Ríu Onon | - | - | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Aga | Ríu Onon | - | - | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Ingoda | Ríu Shilka | 780 | 37 200 | 72,6 | - | Rusia | - | |||
| D | - | Ríu Huma | Río Amur | - | - | - | |||||||
| Cursu Mediu | - | I | Ríu Zeya | Río Amur | 1242 | 233 000 | 1910 | - | Rusia | - | |||
| - | - | - | Ríu Tom' | Ríu Zeya | 433 | - | Rusia | - | |||||
| - | - | - | Ríu Selemdzha | Ríu Zeya | 647 | 68 600 | - | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Nora | Ríu Selemdzha | 305 | 16 700 | - | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Dep | Ríu Zeya | 348 | 10 400 | - | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Urkan | Ríu Zeya | 304 | 16 200 | - | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Kupuri | Ríu Zeya | - | Rusia | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Gilyuy | Ríu Zeya | 545 | 22 500 | - | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Tynda | Ríu Gilyuy | 273 | - | Rusia | - | |||||
| - | - | - | Ríu Mogot | Ríu Gilyuy | - | Rusia | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Brjanta' | Ríu Zeya | 317 | 14 100 | - | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Argi | Ríu Zeya | 350 | 7090 | - | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Tok | Ríu Zeya | - | Rusia | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Mul'muga | Ríu Zeya | - | Rusia | - | ||||||
| - | I | Ríu Bureya | Río Amur | 623 | 70 700 | 890 | - | Rusia Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Niman | Ríu Buerya | 353 | 16 500 | 224 | - | Rusia Rusia | - | |||
| - | - | - | Ríu Tujun | Ríu Buerya | - | - | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Urgal | Ríu Buerya | - | - | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Tyrma | Ríu Buerya | 334 | 15 100 | 195 | - | Rusia | - | |||
| D | - | Ríu Songhua[14] | Río Amur | 1927 | 549 090 | Heilongjiang Jilin | - | - | |||||
| - | - | - | Ríu Nen | Ríu Songhua | 1370 | 244 000 | Heilongjiang Jilin Mongolia Interior | - | - | ||||
| - | - | - | Ríu Gan | Ríu Nen | 446 | 20 000 | Heilongjiang Mongolia Interior | - | - | ||||
| - | - | - | Ríu Namoer (Nemor) | Ríu Nen | - | - | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Nuomin | Ríu Nen | - | - | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Anlun | Ríu Nen | - | - | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Wuyuer | Ríu Nen | - | - | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Chuoer (Chol) | Ríu Nen | 610 | 24 000 | - | - | - | ||||
| - | - | - | Ríu Taoer (Chaor) | Ríu Nen | - | - | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Huolin | Ríu Nen | - | - | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Hulan (呼兰河) | Ríu Songhua | 532 | Heilongjiang | - | - | |||||
| - | - | - | Ríu Lalin (拉林河) | Ríu Songhua | 448 | 21 844 | Heilongjiang Jilin | - | - | ||||
| - | - | - | Ríu Ash (阿什河) | Ríu Songhua | 257 | 21 844 | Heilongjiang | - | - | ||||
| - | - | - | Ríu Camuden (牡丹江) | Ríu Songhua | 726 | 40 000 | 181 | Heilongjiang | - | - | |||
| - | - | - | Ríu Xiao ( ) | Ríu Songhua | Heilongjiang | - | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Huifa (辉发河) | Ríu Songhua | 268 | Heilongjiang Jilin | - | - | |||||
| - | - | - | Ríu Yinma (饮马河) | Ríu Songhua | 387 | Jilin | - | -
| |||||
| Cursu Inferior | D | - | Ríu Ussuri | Río Amur | 897 | 193 000 | Heilongjiang | Rusia Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Khor (o Jor) | Ríu Ussuri | 453 | 24 700 | 394 | - | Rusia | - | |||
| - | - | - | Ríu Naoli | Ríu Ussuri | 596 | 23 988 | Heilongjiang | - | - | ||||
| - | - | - | Ríu Bikin | Ríu Ussuri | 560 | 22 300 | - | Rusia Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Bolshaya Ussurka | Ríu Ussuri | 440 | 29 600 | - | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Muling | Ríu Ussuri | 577 | 18 500 | Heilongjiang | - | - | ||||
| - | - | - | Sistema Songacha-llagu Janka - Ilistaja[15] | Ríu Ussuri | 505 | 25 600 | Heilongjiang | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Arsenyevka | Ríu Ussuri | 294 | 7060 | - | Rusia | - | ||||
| - | I | Ríu Bira | Río Amur | 424 | 9580 | - | Rusia | - | |||||
| - | I | Sistema Tunguska— Urmi[16] | Río Amur | 86 | 30 200 | - | Rusia | - | |||||
| - | - | - | Ríu Urmi | Ríu Tunguska | 458 | 15 000 | - | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Kor | Ríu Tunguska | 434 | - | Rusia | - | |||||
| D | - | Ríu Anjuy (Amur) | Río Amur | 393 | 12 700 | 489 | - | Rusia | - | ||||
| - | I | Ríu Amgun | Río Amur | 723 | 55 000 | 489 | - | Rusia | - | ||||
| - | - | - | Ríu Ayakit | Ríu Amgun | - | Rusia | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Suduk | Ríu Amgun | - | Rusia | - | ||||||
| - | - | - | Ríu Nimelen | Ríu Amgun | 311 | 14 100 | - | Rusia | - #14 | ||||
- Xeografía de China
- Xeografía de Rusia
- Tratáu de Nerchinsk
- Tratáu de Aigun
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
