From Wikipedia, the free encyclopedia
A vuixiga[1] urinaria, voixica, veixiga u veixica (d'o latín vesīca) ye un organo bueito musclo-membranoso que fa parti d'o tracto urinario y que reculle a orina d'os uréters y a expulsa a traviés d'a uretra a l'exterior d'o cuerpo mientres a micción.
 |
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
A denominación vuixiga se documenta en aragonés d'a Valle de Tella[2], en chistabín[3], en fovano[1], en benasqués[4] y en aragonés baixo-ribagorzano[5]. En Ribagorza Baixa tamién se documenta veixiga y vixiga[5], y en Campo vuxiga[6].
As formas con e u i se documentan bien en aragonés occidental: vexiga en ansotano[7], vixiga en cheso[8] sin que a documentación l'auna excluya a presencia de l'atra en estas parlas. A zaguera forma se documenta tamién en aragonés de Fuencalderas[9].
En aragonés central se documenta formas con a xorda intervocalica latina conservada -K- como voixica u veixica, por eixemplo en Alwin Kuhn rechistró en Torla vexica[10]. En aragonés de Valle de Vio se diz vuxica[11]. En belsetán se documenta vuixica.[12]
En parlas alto-aragonesas afectadas por o fenomeno d'a cheada trobamos formas como vochiga[13] u vechiga[13], que tamién se documentan en cualques lugars d'o Norte d'a provincia de Teruel a on a desaparición de l'aragonés estió tardana. D'acuerdo con as normas ortograficas estas formas s'han s'escribir con -x-.
En aragonés bi ha expresions como fer-se vuixigas[3][4] pa dicir fer-se ambollas u bambollas. Antoni Maria Badia i Margarit dió como una d'as accepcions de vuixica en belsetán a de bambolla[12] reflectando a existencia d'esta expresión.
Antoni Maria Badia i Margarit tamién documentó vuixiquetas como las bambollas que l'augua de plevia fa en os balsons y que son presachio que ixo trairá mes agua[12].
A vuixiga urinaria ye present en toz os mamifers. Procede d'a parti inferior d'o pediclo de l'alantoide, obliterando-se progresivament a parti superior d'iste pediclo ta formar l'uraco.
A vuixiga urinaria ye situata en a excavación d'a pelvis. Por debant ye fixata a o pubis, por dezaga muga con o recto, con a parti superior d'a prostata y as vesiclas seminals en l'hombre, y con a vachina en a muller. Por alto ye recubierta por o peritoneu parietal que la desepara d'a cavidat abdominal, y por debaixo muga con a prostata en l'hombre y con a musculatura perineal en a muller.
A vuixiga urinaria cuan ye plena tien una forma esferica, y cuan ye bueita s'asemeya a un tetraedro con:
L'interior d'a vuixiga se visualiza reyalizando una cistoscopia, que observa a mucosa vesical, os meatos ureterals y o cuello vesical (a unión con a uretra). Istos tres puntos delimitan o trigono vesical, que ye una porción fixa y no distensible de l'organo.
A paret d'a vuixiga ye formata por tres capas:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
