From Wikipedia, the free encyclopedia
Vikingo[1] ye como de diz a los guerrers, piratas y saqueyadors medievals d'orichen escandinavo. En sentito muito amplo y en bels contextos s'aplica o termin vikingo a toz os norrens, (habitadors d'os países escandinavos en l'alta Edat Meya), encara que no fuesen guerrers ni saqueyadors.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Son clamatos vikingos por o vik (badía protechita, en chermanico escandinavo). Tamién recibiban a denominación d' "hombres d'o norte" en as luengas chermanicas d'os francos y os saxons, (north men, norse men, nort manni), orichinando a palabra romance "normand(o)" que dimpués se fació servir pa dicir un grupo etnico naixito en Normandía por fusión d'os vikingos y a población autoctona galorromana y franca.
En grupos mas o menos numerosos, os vikingos atacaban con os suyos barcos as costas europeas en os sieglos VIII-XI.
Os vikingos iban por os ríos de Francia, Alemanya y Rusia, conquerioron os territorios de l'antiga Rusia, habitatos por eslaus y finlandeses y sozmetioron Irlanda y Anglaterra. Tamién, a vegatas, atacaban a Mediterrania.
Bi heba tres grupos de vikingos:
Os vikingos noruegos arriboron en las Islas Shetland a principios d'o sieglo VIII, establindo-se dimpués en as Islas Orcadas y Islas Hebridas. Estos archipelagos sirvioron como escala pa atras expedicions dimpués de ser colonizatos.[2]
En zaguerías d'o sieglo VIII los noruegos s'expansionan por as costas d'a Mar d'Irlanda ocupando a Isla de Man y establindo-se en as costas d'o sud y este d'este mar. Ye un periodo en o que os monesterios irlandeses son sistematicament saqueyatos. Desnde as Islas Shetland plegoron a las Islas Feroe arredol de l'anyo 800[2]
Entre os pocos textos en navarro-aragonés que parlan d'os vikingos tenemos a "Grant Cronica d'Espanya" y a "Cronica d'Espayna" de García d'Eugui a on los mencionan como almochuces fendo servir a denominación arabe d'os vikingos que tamién aplicaban os musulmans a zoroastristas y pagans en cheneral, tot en meyo d'unos parrafos con temas mitolochicos celtas como a "Batalla d'os árbols" y l'asalto a una torre en a costa:
En atros textos como a "Cronica de los Conquiridors" los mencionan como "normandos" (d'o francico nort(h)manni, "hombres d'o norte") a l'igual que en atras luengas occidentals y sin ixe component mitolochico u lechendario.
En a "Cronica d'Espayna" de García d'Eugui tamién fan servir a denominación de "normandos" tractando-los a part d'os almochuces en campanyas bien testimoniatas:
Esta denominación de "normando" no se fa servir guaire en historiografía actual pa referir-se a los vikingos porque s'aplica a los normandos baixo-medievals, o pueblo de luenga romanz orichinario de Normandía que intervinió en a historia d'o sud d'Italia y en as cruzatas. Por atra part orichinariament o termin nort(h)manni se referiba a los habitants d'o norte d'Europa u escandinavos independendientment de si se dedicaban a la piratería u no.
As naus vikingas son conoixitas como drakkars. L'arqueolochía documenta como antes de tiempos d'os vikingos os norrens desembolicoron a suya tecnolochía de navegación. Tácito ya parlaba d'os barcos maniables sin vela d'os svear. As estelas funerarias d'a isla de Götland amuestran a evolución d'as naus dende o sieglo VII a lo XI, encara millor conoixitos por as excavacions d'as tumbas de barco de Vendel y Valsgärde. En os sieglos VII y VIII se produció un progreso tecnico important que permitiría as celebres incursions d'os vikingos: milloró a carena, construyoron cascos cubiertos, introducioron l'uso d'a vela.[3]
Son un exponent d'as naus vikingas os drakkars d'as tumbas reyals d'Oseberg (850) y Gokstad (900), y tamién as naus funditas voluntariament en Rolskilde (Dinamarca).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.