From Wikipedia, the free encyclopedia
S Thüringisch Werterbuech (dt. Thüringisches Wörterbuch, churz ThWb) isch e Gsamtwerterbuech vu dr dialäktale un regionalsprochlige Lexik vum thüringische Sprochruum mit ere alfabetische Anornig un eme Stichwortansatz, wu an dr Schriftsproch oriäntiert isch.
| Dialäkt: Undermarkgreflerisch |
Drägerinschtituzione vu dr Arbetsstell Thüringisch Werterbuech sin d Friedrich-Schiller-Universität Jena (Filosofischi Fakultet, Inschtitut fir Germanistischi Sprochwisseschaft) un d Sächsisch Akademii vu dr Wisseschafte z Leipzig (Projäktbegleitendi Kommission „Dialäktwerterbiecher“) gsi.
S Arbetsbiet umfasst e Biet mit ca. 2.800 Ortschafte. S isch s Biet vum hitige Frejstaat Thüringe, dr Side vum Land Sachse-Anhalt bis zue dr ik/ich-Linie links vu dr Saale un dr nerdlig Deil vum bayrischen Chreis Coburg (het friejer zum thüringische Herzogtum Sachse-Coburg ghert). E Iberlappig mit em Hesse-Nassauische Volkswerterbuech git sich dur dr Yybezug vu Belegmarial us em thüringischsprochige Ringgau, wu weschtlig aagränzt.
Erfasst wird in dr Hauptsach dr dialäktal un regionalsprochlig Wortschatz us dr zwote Helfti vum 19. un dr erschte Helfti vum 20. Johrhundert. Historischs Wortguet isch numme in Uuswahl ufgnuu.
Dr Wortschatz wird botte in syyre Bedytig, syyre lutlige un grammatische Form, in syyre ryymlige Verbreitig, in syym sprochlige Zämmehang un syym Bezug zue soziale Schichte un in syyne sach- un volkskundlige Zämmehäng. E umfangryych Verwyyssyschtem dient em onomasiologische Ufschluss vu dr Lexik. S ThWb wändet sich an Wisseschaftler un an sprochlig un volkskundlig inträssierti Laie.
S Unternämme isch anne 1907 grindet wore as Projäkt vum Verein fir Thüringischi Gschicht un Altertumskund. Di erscht Sammelarbet isch mit Unterstitzig vum Dytsche Seminar vu dr Universitet Jena (Victor Michels, Gustav Kirchner) durgfiert wore bis Mitti vu dr 20er Johr. 1930 isch d Landesstell fir thüringischi Mundartforschig bildet wore (Leitig: Herman Hucke), wu an d Universitet Jena aaglideret woren isch. In vier große Frogebogeerhebige isch dr Wortschatz gsammlet wore. 1939 isch d Werterbuechstell zuegmnacht wore, im Zweite Wältchrieg sin vil wärtvoilli Matrialbständ zerstert wore. Schließli isch anne 1949 d Arbet wider ufgnuu wore. Im Johr 1952 isch s Inschtitut fir Mundartforschig an dr Friedrich-Schiller-Universitet Jena yygrichtet wore, ab 1954 isch au di Dytsch Akademii vu dr Wisseschafte bedeiligt gsi. Näb neje Frogebogeerhebige isch dr Thüringisch Dialäktatlas uusegee wore. Anne 1962 isch dr Hermann Hucke us Altersgrind uusgschide un dr Karl Spangenberg het d Leitig vu dr Werterbuechstell ibernuu. 1966 isch mit dr Publikation vum Beginn ThWb aagfange wore. In dr Umstrukturierige anne 1968 isch s Inschtitut fir Mundartforschig ufglest wore un s Thüringisch Werterbuech isch in dr Wisseschaftsberaich Germanischtik vu dr Sektion Sprochwisseschaft an dr Universitet Jena yyglideret wore. Syt 1970 het s e Kooperazion gee mit dr Sächsische Akademie as ere zwote Dregerinschtituzion. Noch em Abschluss vu dr Publikation anne 2005 isch d Arbetsstell zum Jänner 2006 in Arbetsstell Thüringischi Dialäktforschig umgnännt wore.
Im Archiv vu dr Werterbuechstell het s uugfehr 5,5 Millione Wortbeleg. 1,3 Millione dervu sin uf Einzelzetel lemmatisiert. 4,2 Millione Beleg sin uf 3.300 handzeichnete Sprochcharte yydrait un dur Verwyyszetel im Zetelarchiv abruefbar. D Beleg sinm gsammlet wore dur d Frogebogeerhebige (45 zwische 1913 un 1965, in bis zue 2.500 Ortschafte), dur diräkti Erhebige (Fälduntersuechige zue Dissertazione un Examensarbete, Tonbandufnahme) un dur Exzerpzion us Orts- un Bietswerterbiecher un dr verfigbare dialäktologische Fachliteratur iber s Arbetsbiet, us dr thüringische Dialäktdichtig un us historische Quälle (Gmeinornige, Inventarverzeichnis, Urkundebiecher usw.). Ufgnuu in s Archiv sin derzue d Beleg us zahlryyche handschriftlige Dialäktsammlige un us Hälferzueschrifte. Fir d Verwändig vum Synonyme- un Querverwyyssyschtem sin fir d Autore näb em Belegarchiv un dr Sprochchartesammlig Zetelkatelog z Verfiegig gstande. D Handbibliothek vu dr Arbetsstell umfasst ca. 2.500 Titel.
 |
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Thüringisches_Wörterbuch“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
