Remove ads
Siders (uf französisch: Sierre, im frankoprovenzalische Tieläkt: Siérro [ˈʃiːrːo, ʃiːʀo]) isch e Munizipalgmeind und e Stadt im Kanton Wallis i der Schwiiz und der Houptort vom Bezirk Siders.
| Siders | |
|---|---|
 | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Wallis (VS) |
| Bezirk: | Siders |
| BFS-Nr.: | 6248 |
| Poschtleitzahl: | 3960 |
| UN/LOCODE: | CH SRR |
| Koordinate: | 607348 / 126736 |
| Höchi: | 533 m ü. M. |
| Flächi: | 19,2 km² |
| Iiwohner: | 17'295 (31. Dezämber 2022)[1] |
| Website: | www.sierre.ch |
 Siders vo Weschte gseh | |
| Charte | |
 | |
S Gmeindpiet vo Siders liit im Roonetal im middlere Wallis, zum gröschte Deil ufem Talbode beidsits vom Fluss. Uf der Nordweschtsyte si oberhalb am Bärghang d Gmeinde Veyras, Venthône, Crans-Montana und Lens. Uf der Südsyte chunt Siders a d Gmeindpiet vo Anniviers, Chippis, Chalais und Grône. S Taal uf liit obedra im Bezirk Leuk, ännet der Raspille, d Gmeind Salgesch. Bi der Raspille isch d Sproochgränze zwüschem französischsprochige Underwallis und em dütschsprochige Oberwallis. Uf der Südsyte vom Fluss ghört en Deil vom Pfynwald und dört drüber der höch Bärghang bis ufe an Bärggrat bi Le Couquelle au zu Siders. Us de Sytetäler chöme im Norde vier grösseri Bech vom Bärg bi Siders obenabe, näbe der Raspille au no d Sinièse, d Mondarèche und d Vanire; vo Süde münde d Navisence, der Bach usem Eifischtal, und d Rèche, wo bi Réchy obenabe chunt, i d Roone. Im ganze Gmeindbann vom Pfynwald bis Granges, wo öpe 12 Kilometer lang isch, gids nün Brugge über d Roone, zwei dervo sind für d Autobaan.
Näbem alte Zäntrum vo Siders sind usserhalb im Stadtpiet d Quartier und Dörfli Granges, Pont Chalais, Sous Géronde, Noes, Liddes, Villa, Goubing, Muraz und Raspille.
Remove ads
S eltischte Bouwärch voi Siders isch d Chappele vom Sankt Ginier us em früene Middelalter. Uf em Hügel Géronde, wo vom ene uralte Bärgsturz här chunt, stoot sid em 14. Johrhundert s Chloschter Géronde, wo hüt d Trappischdinne drin woone. Im Middelalter isch d Chaschtlanei Siders es bedütends regionals Zäntrum vom middlere Wallis gsi. Vo 1467 bis 1798 isch Siders eine vo de sibe Zände vo der Republik Wallis gsi. Im Mai 1799 isch s bi Siders zu der Schlacht im Pfynwald cho, wo d Franzose und d Truppe vo der helvetische Zentralregierig en Ufstand vo der Oberwalliser underdrückt hend. Sid 1815 ghört Siders mid em Wallis zu der Schwiiz.
Ane 1972 isch di früeneri Gmeind Granges wyter unde im Roonetal, wo sid em Middelalter au es alts Herrschaftszäntrum gsi isch, uf Siders ygmeindet worde.
Remove ads
Quella: Bundesamt für Statistik 2005[2]
| Jaar | 1850 | 1860 | 1870 | 1880 | 1888 | 1900 | 1910 | 1920 |
| Iwoner | 1150 | 1314 | 1596 | 1740 | 1642 | 2270 | 3637 | 4371 |
| Jaar | 1930 | 1941 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 |
| Iwoner | 5679 | 7144 | 8112 | 9739 | 12343 | 13050 | 14143 | 14317 |
Dr Üsländeraateil ischt 2010 bi 29,4 % glägu.[3]
77,8 % vannu Iwonru sint im Jaar 2000 remisch-katholischi gsii, 6 % evangelisch-reformierti.[3]
Dr Ggmeindspresident va Siders ischt dr Pierre Berthod (Stant Oktober 2017).
Bi dr Volchszellig 2000 heint vannu 14317 Iwonru 74,8 % Franzeesisch als Höiptspraach aagigää, 12,6 % Titsch, 5,3 % Talienisch und 7,3 % anneri Spraache.[3]
Dr tradizionäll Tialäkt va Siders gcheert zum Frankoprovenzalisch.
Sid em Afang vom 20. Johrhundert hets z Chippis bi Siders e grossi Aluminiumschmelzi, wo zäme mid em ene Chraftwärch z underscht am Eifischtal bout worden isch und z Siders es Walzwärch betribt. Das Wärch isch vo der Aluminium Induschtri AG gründet worde. Sid 2000 het s der kanadische Firma Alcan ghört, sid 2011 der holländische Firma Constellium.
Siders het es alts Zäntrum und au ussedra schöni historischi Gebäu, und drum zellt d Stadt zu der Gruppe vo de Ortsbilder, wo für d Schwiiz e nazionali Bedütig hend.[4]
Der gross See Lac de Géronde
D Chile vo der Heilige Katrin
D Chile Notre-Dame du Marais
S Schloss Vidôme
S Schloss Villa
Klinik Sankt Klara
- Website vo der Stadt Siders
- François Wiblé und David Rey: Siders (Gemeinde). In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
- Bernard Monnet: Granges (VS). In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
- François Huot: Gerunden. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads