From Wikipedia, the free encyclopedia
Dr Raymond Matzen (* 21. Febber 1922 z Stroßburg; † 8. Aügscht 2014 z Stroßburi[1]) isch e franzesische Dichter, Brofässer an dr Universität Stroßburg un e Ferderer vum elsässische Dialäkt gsii.
Dr Matzen isch am 21. Febber 1922 z Stroßburg im Elsiss uf d Wält kumme. Sini Vorfahre sin uf dr Muetersitte Büüre un uf dr Vattersitte Handwärker gsii, üs dr Derfer im Riäd un am Rhiin nerdlig vu Stroßburg. Si Vatter het as Isebahninspäkter gschafft. 1931 het dr glei Raymond si erscht Gedicht gschriibe – uf franzesisch, in dr Sproch, wun er in dr Schuel läse un schriibe glehrt het.
Dr het z Stroßburg, z Friiburg i. B. un z Baris Germanischtik, Linguischtik un Dialäktologii gstüdiärt. 1957 het er dr Magischter gmacht; 1960 isch er Agrégé de l’Université wore. Dr het lang s Dialäktologisch Inschtitüt an dr Stroßburger Uni gleitet. Im Alter stoht er alliwiil no im Diänscht vu dr elsässische Sprochpfläg un wird nit miäd drbii.
Näbe dr Wisseschaft, dr Dradtionspfläg un dr Dichtung het dr Matzen aü Sport driibe un hets as Lichtathlet un Kicker zu iberdurchschnittlige Leischtunge brocht.
Am 8. Aügscht 2014 isch dr Matzen z Stroßburi gstorbe.
Dr Matzen het hunderti vu Gedichter gschriibe – uf ditsch, franzesisch, diä allermeischte aber in sinem Stroßburger Dialäkt – eme fränkisch beiiflusste Alemannisch. Ass er ‚Strossburjer Ditsch’ schribt, diäg do dra liige, ass diä Sproch, wu mer an dr Mueterbruscht un bim Spiile in dr Gasse glehrt het, eim am lichteschte un am sicherschte vum Härz här iber d Zunge diäg fliäße – so het er esälber gsait. S goht em aber aü drum, z bewiise, ass e Dialäkt ke minderwärtig Instrümänt isch, ke „verwahrlosti Laiere mit verzogene Saite“, wiä mänkmol diäg behaüptet wäre, nai, in dr Hand vum e Kinschtler diäg dr Dialäkt zun ere zaüberhafte Harfe wäre; im Dialäkt kenn mer alles sage, wämmere no ka, sait dr Matzen (lueg bim Georges Zink).
S goht im Matzen nit numme drum, d eige Seel rede z lo – dr sait „dichte isch bichte“ – dr het aü e großartigi Reihe rüsgää, wu verschiidini alemannischi Dichter üs allene Deil vu dr Alemannia jede mit eme eigene Band vorgstellt wäre.
S Bekänntnis zum Alemannetum isch im Elsiss ke Sälbverschtändligkeit; noch dr nationalsozialischtische Bsetzung vu Frankrich un vum Elsass ischs as guete Ton empfunde wore, sich vu allem z dischtanziäre, was mit em Ditsche ebis z due het. Dr Adrien Finck het des adittet, wun er am 14. Jünni 1980 sinem Brofessore-Kolleg Matzen dr René-Schickele-Priis iberreicht het: „Ma isch jo hit leider noch bi uns Verdachtigunga üsg’setzt, wenn ma sina eigena Sproch verteidigt. (...) Dü hàsch ke Komplexa, dü hàsch ke Angscht (...)“
S isch wohr, dr Matzen fercht sich nit emol nit, noch 1978 e Bsprächung vu dr Ibersetzunge üs em Franzesische dur dr verfehmt Hermann Burte z schriibe, mit em Schluss, ass dä do Großartigs un Einzigartigs gschaffe heb. Dr isch aü dr Frejndschaft zwischen em Burte un em Nathan Katz nogange un het driiber gschriibe.
Unter em Titel Mir Alemanne schribt dr elsässisch Alemann:
Mir zahmi Alemanne
Nitt wisse als wo anne:
Mir stimme fremdi Lieder an,
Mir bätte fremdi Fähne an,
Mir lide als am Fremdewahn.
(...)
Mir armi Alemanne
Nit wisse als wo anne:
Han awwer s Gold vun unsrem Rhin,
Han unser Brot, au unsre Win
Un unsri Sproch noch owwedrin!
Im Gedicht Mir getrennti Alemanne fangt dr Stroßburger Brofässer im Oschte a un sait:
D’ Vorarlberjer Alemanne
Kumme mit de Wiener üs ...
Kämte ohni diä au anne!!!
Ass si ohni d Genfer, d Bonner, d Pariser üskämte, meint dr Dichter aü vu dr „Kantönli-Alemanne“, vu dr „ditsche Schwowe-Alemanne“ un vu dr „franzöesche Alemanne“, dr schliäßt:
Mir getrennti Alemanne´´
Kumme halt mit alle üs ...
Kämte mitnand’ besser anne!!!
Zu dr andere dichterische Theme vum Matzen ghere d Johrszitte, d Liäbi, s Elsiss, d Muetersproch, dr Herrgott un – nit bi jedem Dichter z finde – Fuessball, Bolitik un Ekologii.
Im Matzen sini Gedichter hän e glassische Ufboi: e ibersichtligi, harmonischi Struktur, e strängi inneri Gliiderung, e Rhythmus, wu stäng iighalte wird. Freiji Rhytme lähnt er schiints ab.
In sinem „Dichte isch bichte“ findet sich e Ufsätzli „Mundart und Rechtschreibung“. Do verdrittet dr Germanischt un Dialäktolog, ass bin ere lütdreije Schriibung esach wenniger ibersichlig un schwärer zum läse wird. Wämmer sich drgege an s Schriftbild vu dr Standardsproch alähnt, diäg „das Festgehaltene ansprechender, verständlicher und durch die angestrebte Schematisierung für weitere Leserkreise zugänglich“ wäre.
Dr Matzen het si Wirke, si Vortragstätigkeit nit uf s Elsiss bschränkt, dr isch im ganze alemannische Raüm ufdrätte oder het publziärt.
Unter dr arg zahlriche Publikatione vum Matzen sticht rüs dr Elsässich Sprochatlas, wu ner 1969 mit em Dialäktologyprofässer Ernest Beyer zämme rüsgä het.
Anne 2003 het er zämme mit em Léon Daul „Wie geht’s? Le dialekte à la portée de tous – Vocabulaire, lexique et grammaire de l’alsacien“ rüsgä – des isch e Buech mit Grammatik, Wortschatz un – no Theme gordnet – alldägligi Konversation im Stroßburger Dialäkt.
Dr het aü e gsamtalemannischi Reihe „Neue alemannische Mundartdichtung“ rüsgä (Morstadt Verlag, Kehl), unter dr Dichter sin (Bade:) dr Gerhard Jung, dr Karl Kurrus, (Elsiss:) är sälber, dr Adrien Finck, dr Nathan Katz, (Schwiz:) dr Georg Thürer, dr Julian Dillier, dr Kurt Marti, (Voradelbärg:) dr Herbert Häusle, d Inge Dapunt un anderi – fir jede Autor e eigene Band.
Zämme mit em Bfarrer Daniel Steiner het dr Raymond Matzen d viär Evangeliä üs em griächische Ürtäxt in dr Stroßburger Dialäkt ibersetzt. Des Buech heißt "D'Güet Noochricht" un isch im Dezämber 2007 uf dr Märkt kumme. Noch ere Mäldig vu "Les Dernières Nouvelles d 'Alsace" vum 29. 1. 2007 sin Text do drüs scho in evangelische un katholische Gottesdiänscht verwändet wore.
Dr Microsoft-Konzern macht e Pilotbrojäkt, wu MS Office in verschiidini bedrohti Regionalsproche ibertrage soll wäre – do gohts um ca. 50.000 Werter. Iber des Brojäkt, wu dr Raymond Matzen fiährt un wu witteri Germanischte un Anglischte dra deilnämme, schribt d Carola Horstmann in dr Badische Zittig uf alemannisch (!):
Witter schribt d Horstmann Carola zu dr Vorüssetzunge vum Brojäkt:
Was fir Schwiirigkeite hän dr Matzen un sini Mitarbeiter do miäße iberwinde? D Horschtmänni schribt:
Fir dr Raymond Mazen bringt des Brojäkt e diäfi Befriidigung, wird üs em Bricht dittlig:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
