Basler Kaufhaus
From Wikipedia, the free encyclopedia
S Baasler Kaufhuus isch e wirtschaftligi Iirichdig in dr Stadt Baasel gsi, wo vom spoote Middelalter bis ins 19. Joorhundert existiert het. Zämme mit andere Hüüser, wien em Salzhuus, em Kornhuus und em Mueshuus, isch s e Waarelaager gsi, wo d Kauflüt iiri Waare häi müesse deponiere, wo si zum verkaufe in d Stadt brocht häi. In dr Nööchi vom Kaufhuus isch d Froonwoog gstande, wo d Waare häi müesse gwooge wärde. Im Huus häi stedtischi Beamti gschafft: Verwalter, Schriiber und Zöllner.
| Dialäkt: Baseldütsch |
S erste Kaufhuus in dr Stadt isch s Salzhuus gsi, wo grad näben em Rhiihaafe an dr Schiffländi gstanden isch. Dört isch nid nume Salz glaageret und verkauft worde, sondern fast alles, wo per Schiff in d Stadt khoo isch usser de Teggstil und Gwürz.[1][2] Mä wäiss, ass es sit 1354 e Salzhuus in dr Stadt gee het, wo im Root vo dr Stadt understande isch.
Linggs am alte Stadtgraabe isch s Innere Aeschedoor. Dört foot die Freiji Strooss aa, goot hinder dr Barfüesserkiirche (11) duure, am Spiddaal (12) verbii aabe bis zum Määrtblatz, wo s Roothuus (18) stoot. D Gärbergass verbindet dr Barfüesserblatz (11) mit em Määrtblatz. D Rüdegass isch d Verbindigsstrooss zwüsche dr Freie Strooss und dr Gärbergass, wo am nöggste zum Määrtblatz isch.
Dr Handel und au s politische Zentrum vo dr Stadt het sich denn noodinoo vo dr Birsigmündig bachuf zum Määrtblatz verlaageret. Vo 1376 bis 1378 isch s Kaufhuus an dr Rüdegass baut worde isch, wo hüte d Hauptbost isch, und mä het d Fronwoog dört aane züüglet.[4]
As Instiduzioon isch s Kaufhuus vo dr Stadt genau reguliert worde. Us em 16. Joorhundert isch e Kaufhuusornig überliiferet. 1593 isch dr Erlass zur Baasler Zoll- und Kaufhuusornig uusekhoo und 1837 non e Kaufhuus- und Zollornig.[5]
Im 19. Joorhundert häi die groosse Umwälzige aagfange, sige si gsellschaftlig, politisch oder wirtschaftlig. In de 1830er Joor het mä sich uf dr gröösser Verkeer afo vorberäite, wo d Dampfschifffaart und d Iisebaan wurde bringe. Mä het d Schiffländi usbaut und s Salzhuus vergröösseret und e Löösig für s Kaufhuus gsuecht, wo au z chlii worde isch.
1843 het dr Chläi Root dr Bau vom ene nöje Kaufhuus uf em Gländ vom ehemoolige Barfüesserklooster beschlosse. D Kaufhuuskommission het im Christoph Riggenbach, wo spööter au d Elisabethekiirche baut het, dr Ufdraag gää, s Kaufhuus z baue mit eme Verwaltigsflügel am Stäinebärg. Nääbedraa isch e Laadblatz bis zur Barfüesserkiirche gsi, wo zum e Laagerhuus umbaut worde isch. Drbii het mä in dr Kiirche Wandmoolereie us em Middelalter und verschidnigi Greeber zerstöört.[6]
1846 isch mä ins nöije Kaufhuus iizooge. Wie im alte Huus häi au jetz d Grossiste iiri Ware ins Kaufhuus müesse bringe. Dört si si verzollt und denn an Zwüschehändler verkauft worde. Aber d Zit vom stedtische Kaufhuus isch äigetlig scho ume gsi. 1848 het dr Bund s Zollwääse übernoo und Zollämter an dr Landesgränze betriibe, und mit dr Iisebaan si d Waare vilmol diräggt witerdransbordiert worde und häi nüme Halt gmacht in dr Stadt.[6]
1865 isch denn s Kaufhuus zuedoo worde. S Geböid het mä vermietet, bis dass es 1874 abgrisse worde isch, und im Joor druf het mä aagfange, dört dr Muusigsaal baue.[6] D Barfüesserkiirche het mä vo 1890 aa zum Historische Museum umbaut.
Vom Kaufhuus isch hüte nume no d Kaufhuusgass übrig, wo s emol gstanden isch.[6]
De andere stedtische Kauf- und Laagerhüüser isch s äänlig gange. S Salzhuus isch 1861 zum Verkaufszentrum und Laagerhuus vo dr «Actiengesellschaft für eine Gewerbehalle» worde und zwäi Generazioone spööter het mä s abbroche. S Mueshuus isch scho vo 1840 aa vermietet worde und mit em Geträidhandel im Kornhuus het mä 1864 ufghöört.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
