Die proletariaat (uit Latyn proletarius) is 'n term vir die klas loontrekkers in 'n kapitalistiese samelewing wie se enigste betekenisvolle materiële waarde hulle arbeidskrag (hulle vermoë om te werk) is;[1] 'n lid van hierdie klas is 'n proleet.
Gebruik in die Grondwet van die Romeinse Republiek
Die proletarii was 'n Romeinse sosiale klas wat min of geen eiendom besit het nie. Die oorsprong van die naam hou vermoedelik verband met die sensus wat elke vyf jaar deur die Romeinse owerheid gehou is om 'n register van burgers en hulle eiendom op te stel. Daardie register is gebruik om hulle militêre verpligtinge en voorregte te bepaal. Burgers met eiendom ter waarde van 11 000 asse of minder, wat onder die laagste sensus vir militêre diens was, se kinders—proles (van Latyn prōlēs, "nageslag")—is in plaas van hulle eiendom gelys; vandaar die naam proletarius, "die een wat 'n nageslag produseer". Die enigste bydrae van 'n proletarius tot die Romeinse gemeenskap was sy vermoë om kinders groot te maak, die toekomstige Romeinse burgers wat die nuwe gebiede kon koloniseer wat deur die Romeinse Republiek en later deur die Romeinse Ryk verower is. Burgers sonder enige noemenswaardige eiendom, is capite censi genoem aangesien hulle "persone was wat nie op grond van hulle eiendom geregistreer is nie... maar bloot op grond van hulle bestaan as lewende individue, hoofsaaklik as koppe (caput) van 'n gesin."[2][3]
Alhoewel die proletarii by een van die vyf ondersteunende centuriae van die Comitia Centuriata ingesluit was, is hulle grotendeels van hulle stemreg ontneem, hoofsaaklik op grond van hulle lae sosiale status wat veroorsaak is deur hulle gebrek aan "selfs die minimum eiendom wat vir die laagste klas vereis is"[4] en 'n klassegebaseerde hiërargie van die Comitia Centuriata. Die latere Romeinse historici, soos Livy, het verstaan dat die Comitia Centuriata een van drie vorms van die volksraad van vroeë Rome was wat uit centuriae bestaan het - stemeenhede waarvan die lede 'n sosiale klas verteenwoordig het wat op die waarde van hulle eiendom gebaseer is. Hierdie raad, wat gewoonlik op die Campus Martius vergader het om openbare beleidskwessies te bespreek, is ook gebruik vir die toewysing van militêre pligte wat van Romeinse burgers vereis is.[5] Een rekonstruksie van die Comitia Centuriata toon 18 centuriae se ruiters, en 170 centuriae se voetsoldate wat volgens rykdom in vyf klasse verdeel is, sowel as 5 centuriae se ondersteuningspersoneel wat adsidui genoem is. Die hoogste klas voetsoldate het wapenrustings gedra en was ten volle gewapen; die tweede en derde klasse het wapenrustings en wapens gehad, maar min en minder; die vierde klas slegs spiese; die vyfde slingervelle. Wanneer daar gestem is, was die kavallerie en eerste klas voetsoldate se stemme genoeg om oor 'n saak te besluit; aangesien die stemmery by die hoogste klasse begin het, kon daar 'n beslissing wees voordat die laer klasse gestem het.[6] In die laaste eeue van die Romeinse Republiek (509-44 v.C.) het die Comitia Centuriata as politieke instelling sy krag verloor, met die gevolg dat die reeds nietige politieke mag wat die proletarii in die Romeinse samelewing gehad het, verder geknou is.
Ná 'n reeks oorloë wat die Romeinse Republiek na afloop van die Tweede Puniese Oorlog gevoer het (218–201 v.C.), soos die Jugurthynse Oorlog en konflikte in Masedonië en Asië, het die afname in die hoeveelheid Romeinse familieboere bygedra tot die tekort aan mense wie se eiendom hulle vir militêre diens aan Rome geskik gemaak het.[7] Die gevolg van die Mariaanse hervormings wat in 107 v.C. deur die Romeinse generaal Gaius Marius (157–86) ingevoer is, was dat die proletarii die ruggraat van die Romeinse Weermag geword het.[8]
Karl Marx, wat Romeinse reg aan die Universiteit van Berlyn studeer het,[9] het die term proletariaat in sy sosiopolitiese Marxisme-teorie gebruik om 'n werkersklas te beskryf wat nie deur privaatbesit aangetas was nie, en wat 'n revolusionêre aksie kon uitvoer om kapitalisme tot 'n val te bring ten einde 'n klaslose samelewing daar te stel.
Gebruik in Marxisme
In Marxisme verwys die term proletariaat na die sosiale klas wat nie oor eienaarskap of produksiemiddele beskik nie en wat slegs 'n bestaan kan maak deur hulle arbeidskrag[10] vir 'n loon of salaris te verkoop. Alhoewel prolete hoofsaaklik loonarbeiders is, word diegene wat salarisse verdien, soms die salariaat genoem. Vir Marx kon loonarbeid egter behels dat daar eerder 'n salaris as 'n loon per se verdien word. Volgens Marxisme bestaan daar 'n konflik tussen die proletariaat en bourgeoisie (kapitalistiese klas), aangesien arbeiders outomaties wil hê dat hulle lone so hoog moontlik moet wees terwyl eienaars en hulle verteenwoordigers die lone (koste) so laag moontlik wil hou.
Volgens Marxisme is daar nie 'n duidelike grens tussen die proletariaat en sommige lae van die petite bourgeoisie en die lumpenproletariat nie. Die petite bourgeoisie se inkomste berus hoofsaaklik op selfwerksaamheid (self-employment) en hulle inkomste is dié van 'n loonarbeider of selfs laer. Die Lumpenproletariat was gewoonlik onwettig in diens geneem. Tussenposte was 'n moontlikheid, waar loonarbeid vir 'n werkgewer met selfwerksaamheid gekombineer word. Vir Marx was daar 'n duidelike onderskeid tussen die proletariaat as salariswerkers, wat hy as 'n progressiewe klas beskou het, en die Lumpenproletariat, "flenter-proletariaat", die armstes en uitgeworpenes van die samelewings, soos bedelaars, bedrieërs, straatsvermakers, kriminele en prostitute, wat hy as 'n ontaarde klas beskou het.[11][12] Sosialistiese partye is dikwels onseker of hulle al die laer klasse moet organiseer en verteenwoordig, of slegs die loonverdienende proletariaat.
Volgens Marxisme is kapitalisme 'n stelsel wat op die bourgeoisie se uitbuiting van die proletariaat gebaseer is. Hierdie uitbuiting geskied soos volg: die werkers, wat oor geen produksiemiddele beskik nie, moet van ander partye se produksiemiddele gebruik maak ten einde te produseer en 'n bestaan te maak. In plaas daarvan dat hulle daardie produksiemiddele huur, word hulle self gehuur en werk hulle vir kapitaliste deur produkte of dienste te lewer. Hierdie produkte of dienste word dan die kapitalis se eiendom wat dit op die mark verkoop.
Een gedeelte van die gegenereerde inkomste word gebruik om die werkers lone te betaal (veranderlike koste), 'n tweede gedeelte om die produksiemiddele te vervang (konstante koste) terwyl die derde gedeelte, die surpluswaarde, verdeel word tussen die kapitalis se privaatontvangste (wins) en die geld wat gebruik word om huur, belasting ens. te betaal. Surpluswaarde is die verskil tussen die geld wat die proletariaat deur hulle arbeid inbring, en die geld wat hulle gebruik om te oorleef en om die kapitalistiese maatskappye van arbeid te voorsien.[13] 'n Gedeelte van die surpluswaarde word gebruik om die produksiemiddele te herstel of te vermeerder, hetsy in kwantiteit of kwaliteit (menende, dit word in kapitaal verander) en word gekapitaliseerde surpluswaarde genoem.[14] Dit wat oorbly, word deur die kapitalistiese klas verbruik.
Die verbruiksartikels wat die proletariaat vervaardig en die kapitaliste verkoop, word vir die hoeveelheid arbeid wat daarin beliggaam word, gewaardeer. Dieselfde geld vir die werkers se arbeidskrag self: dit word nie vir die inkomste wat dit lewer, gewaardeer nie, maar vir die hoeveelheid arbeid wat nodig is om dit te produseer en reproduseer. Die kapitaliste verdien dus 'n inkomste uit die arbeid van hulle werknemers, nie as 'n funksie van hulle persoonlike bydrae tot die produktiewe proses nie (wat nul kan wees), maar as 'n funksie van die geregtelike verhouding van eiendom tot die produksiemiddele. Marxiste redeneer dat nuwe rykdom deur arbeid geskep word waar daar met natuurlike hulpbronne gewerk word.[15]
Volgens Marx was dit die proletariaat se doel om die kapitalistiese stelsel met die diktatorskap van die proletariaat te vervang deur die sosiale verhoudings waardeur die klassestelsel ondersteun word, af te skaf en dan 'n kommunistiese samelewing te ontwikkel waarin "die vrye ontwikkeling van elkeen die voorwaarde vir die vrye ontwikkeling van almal is".[16]
Proletariaanse neiging
Proletariaanse neiging verwys na 'n tendens in gevorderde geïndustrialiseerde samelewings waarvolgens alles onvermydelik proletaries of algemeen word. Hierdie tendens word toegeskryf aan massaproduksie, massaverkope, massakommunikasie en massa-onderwys. Voorbeelde behels topverkoperlyste, rolprente en musiek wat tot die massas en winkelsentrums moet spreek.[17]
Verwysingsaantekeninge
Verdere leesstof
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
