Die Jong Turke (Turks: Jön Türkler, van die Franse Les Jeunes Turcs) was ’n politieke hervormingsbeweging in die vroeë 20ste eeu wat hulle beywer het vir die vervanging van die Ottomaanse Ryk se absolute monargie met ’n grondwetlike regering. Hulle het ’n rebellie gevoer teen die absolute heerskappy van sultan Abdülhamid II en dit het gelei tot die Jong Turke-rewolusie van 1908.[1] Deur die rewolusie het die Jong Turke gehelp om die Tweede Grondwetlike Typerk in die ryk te vestig, met die land se heel eerste tydperk van veelpartydemokrasie.[2]
Geskiedenis
Abdülhamid II het vroeër met die Jong Ottomane saamgewerk om in 1876 die Eerste Grondwetlike Tydperk te vestig, maar dit het nie lank geduur nie en teen 1878 het die sultan teruggekeer na ’n absolute heerskappy. Dit is gekenmerk deur uitgebreide optrede deur die polisie teen andersdenkendes en massamoorde op minderhede. Grondwetlike teenstanders van sy regering, intellektuele soos veral prins Sabahaddin en Ahmet Rıza, het as die Jong Turke bekend gestaan.[3] Ondanks die naam het die Jong Turke nie net uit Turke bestaan nie, maar ook uit Arabiere, Albanese, Jode en aanvanklik Armeniërs en Grieke.[4]
Om die teenstand te organiseer het die progressiewe mediese studente Ibrahim Temo, Abdullah Cevdet en ander ’n geheime organisasie gestig met die naam Komitee van Ottomaanse Eenheid (later die Komitee van Eenheid en Vooruitgang – KEV). Die ledetal het gegroei en het uitgewekenes, staatsdiensamptenare en weermagoffisiere ingesluit. Eindelik, in 1908, het offisiere wat die KEV gesteun het, met ’n leër na Istanboel opgeruk en Abdülhamid gedwing om die grondwet te herstel. Hulle het hom later afgesit.
Die Jong Turke was ’n uiteenlopende groep liberale intellektuele en rewolusionêre wat verenig is deur hulle teenkanting teen Abdülhamid se absolute heerskappy en hul wens dat die grondwet hestel word.[5] Nadat die sultan afgesit is, het die Jong Turke in twee groepe verdeel: Die liberaler Jong Turke, wat vir desentralisasie was (insluitende die KEV se oorspronklike stigters), het die Party van Vryheid en Akkoord gestig,[6] en die radikale, nasionalistiese vleuel, wat vir sentralisasie was, het in die KEV gebly.[7] Die groepe se magstryd het tot in 1913 voortgeduur, toe die KEV met ’n staatsgreep die mag van Vryheid en Akkoord oorneem. Die nuwe leiers van die KEV (die Drie Pashas) het toe algehele beheer oor die Ottomaanse Ryk oorgeneem. Hulle het die land aan die Eerste Wêreldoorlog laat deelneem aan die kant van die Sentrale Moondhede en was in beheer van die Armeense volksmoord tydens die oorlog.
Ná die oorlog is die stryd tussen die twee groepe Jong Turke hervat toe Vryheid en Akkoord beheer oor die Ottomaanse regering teruggewen en die Drie Pashas uit die land gevlug het. Vryheid en Akkord se bewind het egter nie lank gehou nie en die ryk het kort daarna tot ’n einde gekom.
Die naam
Die term "Jong Turke" word nou gebruik vir lede van ’n progressiewe, rewolusionêre of rebelerende beweging, politieke party, ensovoorts, veral dié wat radikale hervorming voorstaan.[8] Groepe in verskeie lande is al Jong Turke genoem vanweë hulle opstandige of rewolusionêre aard.
Verwysings
Skakels
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
