From Wikipedia, the free encyclopedia
'n Groot komeet is 'n komeet wat besonder helder word. Daar is geen amptelike definisie nie; die term word dikwels gebruik vir komete soos Halley se Komeet wat tydens verskynings so helder word dat hulle opgemerk word deur mense wat nie spesifiek op die uitkyk vir hulle is nie. Hulle is gewoonlik taamlik bekend buite die sterrekundegemeenskap. Groot komete verskyn met ongereelde, onvoorspelbare tussenposes, gewoonlik sowat een keer per dekade. Hoewel komete amptelik na hulle ontdekkers genoem word, word soms na groot komete verwys met die jaar waarin hulle groot was, met die formule "Die Groot Komeet van ...", gevolg deur die jaartal.
.png)
_boven_Rotterdam_-_11028-A-B_-_Museum_Rotterdam.jpg)
Die meeste komete is nooit helder genoeg om met die blote oog gesien te word nie en beweeg gewoonlik ongesiens deur die binneste Sonnestelsel. Hulle word dikwels net deur sterrekundiges gesien. Soms is 'n komeet egter so helder dat dit met die blote oog gesien kan word, en selfs dan word hulle selde so helder of helderder as die helderste sterre. Die vereiste vir 'n groot komeet is: 'n groot en aktiewe komeetkern, 'n verbyvlug na aan die Son en 'n verbyvlug na aan die Aarde. 'n Komeet wat aan al drie dié kriteria voldoen, sal vir seker baie helder wees. Soms sal 'n komeet wat aan een kriterium nie voldoen nie, steeds helder wees. Komeet Hale-Bopp het byvoorbeeld nie baie na aan die Son gekom nie, maar het 'n buitengewoon groot en aktiewe kern gehad.[1][2] Dit was verskeie maande lank met die blote oog sigbaar en is wyd waargeneem. Komeet Hyakutake was 'n relatief klein komeet, maar het naby die Aarde verbygetrek.[3][4]
Die deursnee van komeetkerns wissel van 'n paar honderd meter tot 'n paar duisend kilometer.[5][6] Wanneer hulle naby die Son kom, word groot hoeveelhede stof en gas deur die kerns uitgeskiet vanweë die Son se hitte. 'n Groot faktor in hoe helder 'n komeet word, is hoe groot en aktief die kern is. Ná baie besoeke aan die binneste Sonnestelsel raak die vlugtige stowwe in die kerns uitgeput en is die komete baie dowwer as dié wat die eerste keer deur die Sonnestelsel trek.
Die skielike verheldering van Komeet Holmes in 2007 het gewys hoe belangrik die kern se aktiwiteit is vir die helderheid van die komeet. Op 23-24 Oktober 2007 het die komeet 'n skielike uitbarsting gehad wat daartoe gelei het dat hy met 'n faktor van sowat 'n halwe miljoen helderder geword het.[7] Sy skynbare magnitude het binne 42 uur onverwags van sowat 17 tot sowat 2,8 toegeneem. Dit was toe met die blote oog sigbaar. Dit het gemaak dat 17P tydelik die liggaam met die grootste radius in die Sonnestelsel was, hoewel sy kern na raming 'n deursnee van net sowat 3,4 km gehad het.
Die helderheid van 'n eenvoudige weerkaatsende liggaam varieer met die omgekeerde kwadraat van sy afstand van die Son af. Wanneer 'n voorwerp se afstand van die Son af gehalveer word, word sy helderheid dus vervierdubbel. Komete tree agter anders op vanweë die uitwerping van groot hoeveelhede vlugtige stowwe,[8] wat dan ook sonlig weerkaats en ook kan fluoresseer. Hulle helderheid varieer rofweg met die omgekeerde kubiek van hulle afstand van die Son af. Wanneer dié afstand gehalveer word, word hulle dus agt keer so helder.
Dit beteken die tophelderheid van die komeet hang in 'n groot mate af van sy afstand van die Son af. Die meeste komete se perihelium (naaste afstand aan die Son) lê buite die Aarde se wentelbaan. Enige komeet wat binne 0,5 AE (75 miljoen kilometer) van die Son af kom, kan dus 'n groot komeet word.
'n Komeet se afstand van die Aarde af bepaal ook hoe helder hy word. Halley se Komeet is byvoorbeeld baie helder as dit elke 76 jaar deur die binneste Sonnestelsel beweeg, maar in 1986 was hy op byna sy verste moontlike afstand van die Aarde af. Die komeet het met die blote oog sigbaar geword, maar was onopvallend.
In teenstelling daarmee het die klein, dowwe Komeet Hyakutake (C/1996 B2) weer baie helder en opvallend gelyk toe dit in Maart 1996 op sy naaste aan die Aarde verbygetrek het. Dit was een van die naaste komete nog aan die Aarde, op 0,1 AE (15 miljoen kilometer).[9]
Groot komete van die laaste twee millenniums sluit die volgende in (lys onvolledig):
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
