From Wikipedia, the free encyclopedia
Rita Levi-Montalcini OMRI OMCA ( US: /ˌleɪvi
Levi-Montalcini is op 22 April 1909 in Turyn gebore,[8] aan Italiaanse Joodse ouers met wortels wat terugdateer na die Romeinse Ryk.[9][10][11] Sy en haar tweelingsuster Paola was die jongste van vier kinders.[12] Haar ouers was Adele Montalcini, 'n skilder, en Adamo Levi, 'n elektriese ingenieur en wiskundige, wie se gesinne onderskeidelik vanaf Asti en Casale Monferrato na Turyn verhuis het aan die begin van die twintigste eeu.[9][13]
In haar tienerjare het sy dit oorweeg om 'n skrywer te word en het sy die Sweedse skrywer Selma Lagerlöf bewonder,[14] maar nadat sy 'n nabye familievriend aan maagkanker sien sterf het, het sy besluit om die Universiteit van Turyn se Mediese Skool by te woon.[15] Haar pa het sy dogters ontmoedig om universiteit toe te gaan, aangesien hy gevrees het dat dit hul potensiële lewens as vrouens en moeders sou ontwrig, maar uiteindelik het hy Levi-Montalcini se aspirasies om 'n dokter te word, ondersteun. Terwyl sy aan die Universiteit van Turyn was, het die neurohistoloog Giuseppe Levi haar belangstelling in die ontwikkelende senuweestelsel aangewakker. Nadat sy summa cum laude MD in 1936 gegradueer het, het Montalcini by die universiteit aangebly as Levi se assistent, maar haar akademiese loopbaan is kortgeknip deur Benito Mussolini se 1938 Manifesto of Race en die daaropvolgende instelling van wette wat Jode in akademiese en professionele loopbane verbied het.[16]
Levi-Montalcini het haar assistent-posisie in die anatomie departement verloor, nadat 'n wet van 1938 wat Jode uit universiteitsposisies verbied het, aanvaar is.[17] Tydens die Tweede Wêreldoorlog het sy 'n laboratorium in haar slaapkamer in Turyn opgestel en daar die groei van senuweevesels in hoenderembrio's bestudeer, in die proses ontdek dat senuweeselle sterf as hulle nie teikens het nie, en sodoende die grondslag gelê vir baie van haar latere navorsing.[18] Sy het hierdie ervaring dekades later beskryf in die wetenskaplike dokumentêre film Death by Design/The Life and Times of Life and Times (1997).[19] Die film bevat ook haar tweelingsuster Paola, wat 'n gerespekteerde kunstenaar geword het wat veral bekend is vir haar aluminium beeldhouwerke wat ontwerp is om lig na die kamers te bring as gevolg van die reflektiewe wit oppervlaktes.[20]
Toe die Duitsers Italië in September 1943 binnegeval het, het haar familie suid na Florence gevlug, waar hulle die Holocaust oorleef het, onder valse identiteite, beskerm deur sommige nie-Joodse vriende.[21] Tydens die Nazi-besetting was Levi-Montalcini in kontak met lede van die Aksieparty.[22] Na die bevryding van Florence in Augustus 1944 het sy haar mediese kundigheid vrywillig vir die Geallieerde gesondheidsdiens aangebied. Haar gesin het in 1945 na Turyn teruggekeer.
In September 1946 is 'n een-semester navorsingsgenootskap aan Levi-Montalcini toegestaan in die laboratorium van professor Viktor Hamburger aan die Washington Universiteit in St. Louis ; hy was geïnteresseerd in twee van die artikels wat Levi-Montalcini in buitelandse wetenskaplike tydskrifte gepubliseer het.[23] Nadat sy die resultate van haar tuislaboratorium-eksperimente gedupliseer het, het Hamburger vir haar 'n navorsingsgenoot-pos aangebied, wat sy vir 30 jaar beklee het. Dit was daar wat sy in 1952 haar belangrikste werk gedoen het: die isolering van senuweegroeifaktor (NGF) van waarnemings van sekere kankerweefsels wat uiters vinnige groei van senuweeselle veroorsaak. Deur gedeeltes van gewasse na kuikenembrios oor te dra, het Montalcini 'n massa selle gevestig wat vol senuweevesels was. Die ontdekking van senuwees wat oral soos 'n stralekrans rondom die tumorselle groei, was verbasend. Toe sy dit beskryf het, het Montalcini gesê dit is: "soos riviere water wat bestendig oor 'n bedding van klippe vloei."[24] Die senuweegroei wat deur die gewas geproduseer is, was anders as enigiets wat sy voorheen gesien het – die senuwees het gebiede oorgeneem wat ander weefsels sou word en het selfs are in die embrio binnegegaan. Maar senuwees het nie in die are gegroei wat van die embrio terug na die gewas gevloei het nie. Dit het by Montalcini die gedagte laat ontstaan dat die gewas self 'n stof vrystel wat die groei van senuwees stimuleer.
Sy is in 1958 as 'n volle professor aangestel. In 1962 het sy 'n tweede laboratorium in Rome gestig en haar tyd tussen Rome en St. Louis verdeel. In 1963 het sy die eerste vrou geword om die Max Weinstein-toekenning (wat deur die 'United Cerebral Palsy Association' toegeken is) te ontvang vanweë haar beduidende bydraes tot neurologiese navorsing.[23]
Van 1961 tot 1969 het sy die Navorsingsentrum vir Neurobiologie van die CNR (Rome) as direkteur bestuur en vanaf 1969 tot en met 1978 die Laboratorium vir Sellulêre Biologie. Nadat sy in 1977 afgetree het, is sy aangestel as direkteur van die Instituut vir Selbiologie van die Italiaanse Nasionale Raad vir Navorsing in Rome. Sy het later in 1979 uit daardie pos uitgetree, maar het wel voortgegaan om as gasprofessor betrokke te wees.[25]
Levi-Montalcini het die Europese breinnavorsingsinstituut in 2002 gestig, en toe as die president daarvan gedien.[26][27] Haar rol in hierdie instituut was in 2010 die middelpunt van kritiek van sommige dele van die wetenskaplike gemeenskap[28]
Omstredenhede is geopper oor die samewerking van Levi-Montalcini met die Italiaanse farmaseutiese onderneming Fidia. Terwyl sy vir Fidia gewerk het, het sy die begrip van gangliosiede verbeter. Vanaf 1975 het sy die middel Cronassial ('n spesifieke mengsel van gangliosiede) ondersteun wat deur Fidia uit beesbreinweefsel vervaardig word. Onafhanklike studies het getoon dat die middel eintlik suksesvol kan wees in die behandeling van beoogde siektes (perifere neuropatieë).[29][30] Jare later het sommige pasiënte onder behandeling met Cronassial 'n ernstige neurologiese sindroom (Guillain-Barré-sindroom) gerapporteer. Volgens die normale omsigtigheidsroetine het Duitsland Cronassial in 1983 verbied, gevolg deur ander lande. Italië het die dwelm eers in 1993 verbied; terselfdertyd het 'n ondersoek aan die lig gebring dat Fidia die Italiaanse Ministerie van Gesondheid betaal het vir 'n vinnige goedkeuring van Cronassial en later betaal het vir die gebruik van die middel in die behandeling van siektes waar dit nie getoets is nie.[31][32][33] Levi-Montalcini se verhouding met die maatskappy is tydens die ondersoek onthul, en sy is in die openbaar gekritiseer.[34]
In die 1990's was sy een van die eerste wetenskaplikes wat die belangrikheid van die mastsel in menslike patologie uitgewys het.[35] In dieselfde tydperk (1993) het sy die endogene verbinding palmitoieletanolamied as 'n belangrike modulator van hierdie sel geïdentifiseer.[36] Die begrip van hierdie meganisme het 'n nuwe era van navorsing oor hierdie verbinding ingelei, wat gelei het tot meer ontdekkings met betrekking tot die meganismes en voordele daarvan, 'n baie beter begrip van die endokannabinoïedstelsel en nuwe liposomale palmitoieletanolamied-produkformulerings wat spesifiek ontwerp is vir verbeterde absorpsie en biobeskikbaarheid.[37]
Levi-Montalcini het in 1986 'n Nobelprys saam met Stanley Cohen in die kategorie fisiologie of medisyne ontvang. Die twee het hul Nobelpryse ontvang vir hul navorsing oor die senuweegroeifaktor (NGF), die proteïen wat selgroei veroorsaak as gevolg van gestimuleerde senuweeweefsel.[38]
Op 1 Augustus 2001 is sy deur die president van Italië, Carlo Azeglio Ciampi, as lewenslange senator aangestel.[8]
Op 28–29 April 2006 het Levi-Montalcini, op die ouderdom van 97 jaar, die openingsvergadering van die nuutverkose Italiaanse Senaat bygewoon, waartydens die President van die Senaat verkies is. Sy het haar voorkeur vir die sentrum-linkse kandidaat Franco Marini aangedui. As gevolg van haar steun aan die regering van Romano Prodi, is sy dikwels gekritiseer deur sommige regse senatore, wat haar daarvan beskuldig het dat sy die regering gered het toe die regering se uiterste meerderheid in die Senaat in gevaar was. Haar ouderdom is gespot deur die verregse politikus Francesco Storace .[39][40]
Levi-Montalcini se pa, Adamo Levi, was 'n elektriese ingenieur en wiskundige, en haar ma, Adele Montalcini, was 'n skilder.[41] Die familie se Joodse wortels strek terug na die Romeinse Ryk; as gevolg van die familie se streng en tradisionele agtergrond, het Adamo nie vroue ondersteun wat universiteit bywoon nie, aangesien dit inbreuk sou maak op hul vermoë om na die kinders en die huishounding om te sien.[42]
Levi-Montalcini het 'n ouer broer Gino gehad, wat na 'n hartaanval in 1974 gesterf het. Hy was een van die bekendste kontemporêre Italiaanse argitekte en 'n professor aan die Universiteit van Turyn. Sy het twee susters gehad: Anna, vyf jaar ouer as Rita, en Paola, haar tweelingsuster, 'n gewilde kunstenaar wat op 29 September 2000 op 91-jarige ouderdom gesterf het.
In 2003 het sy 'n lastersaak vir laster teen Beppe Grillo aanhangig gemaak. Tydens ’n vertoning het Grillo die 94-jarige Levi-Montalcini ’n “ou hoer” genoem.[43]
Levi-Montalcini het nooit in die huwelik getree nie en sy het geen kinders gehad nie.[12] In 'n 2006-onderhoud het sy gesê: "Ek het nooit enige huiwering of spyt in hierdie sin gehad nie. . . My lewe is verryk deur uitstekende menseverhoudings, werk en belangstellings. Ek het nog nooit eensaam gevoel nie.”[44] Sy is op 30 Desember 2012 in haar huis in Rome op die ouderdom van 103 oorlede[45]
Na haar afsterwe het die burgemeester van Rome, Gianni Alemanno, gesê dit was 'n groot verlies "vir die hele mensdom." Hy het haar geloof as iemand wat “burgerlike gewete, kultuur en die gees van navorsing van ons tyd” verteenwoordig het. Die Italiaanse astrofisikus Margherita Hack het aan Sky TG24 TV gesê in 'n huldeblyk aan haar mede-wetenskaplike, "Sy is regtig iemand om bewonder te word." Italië se premier, Mario Monti, het hulde gebring aan Levi-Montalcini se "charismatiese en onwrikbare" karakter en vir haar lewenslange poging om "die gevegte waarin sy geglo het te verdedig." Federico Lombardi, woordvoerder van die Vatikaan, het Levi-Montalcini se burgerlike en morele pogings geprys en gesê sy is 'n "inspirerende" voorbeeld vir Italië en vir die wêreld.[46]
Volgens die voormalige president van die Grand Orient van Italië, is sy dikwels genooi en het deelgeneem aan verskeie kulturele geleenthede wat deur die hoof Italiaanse Vrymesselaarsorganisasie georganiseer is.[47]
In 1966 is sy verkies as 'n genoot van die Amerikaanse Akademie vir Kuns en Wetenskappe.[48]
In 1968 het sy die tiende vrou geword[49] wat tot die Verenigde State se Nasionale Akademie van Wetenskappe verkies is.[50] Sy is in 1974 tot 'n EMBO- lid verkies.
In 1970 het sy die Golden Plate-toekenning van die American Academy of Achievement ontvang.[51]
In 1974 het sy 'n lid van die Pontifical Academy of Sciences geword[52]
In 1983 is die Louisa Gross Horwitz-prys van die Universiteit van Columbia aan haar toegeken.[53]
In 1985 is die Ralph W. Gerard-prys in Neurowetenskap aan haar toegeken.
In 1986 is sy verkies tot die American Philosophical Society.[54]
In 1986 het Levi-Montalcini en medewerker Stanley Cohen die Nobelprys vir Geneeskunde ontvang, sowel as die Albert Lasker-toekenning vir Basiese Mediese Navorsing.[55] Dit het haar die vierde Nobelpryswenner gemaak wat uit Italië se klein (minder as 50 000 mense) maar baie ou Joodse gemeenskap kom, naas Emilio Segrè, Salvador Luria ('n universiteitskollega en vriend) en Franco Modigliani.
In 1987 het sy die National Medal of Science ontvang, die hoogste Amerikaanse wetenskaplike eerbewys.
In 1991 het sy die Laurea Honoris Causa in Geneeskunde van die Universiteit van Triëst, Italië, ontvang. By daardie geleentheid het sy haar begeerte uitgespreek om 'n Carta van Menslike Pligte te formuleer as noodsaaklike eweknie van die dikwels verwaarloosde Verklaring van Menseregte. Die visie van Rita Levi-Montalcini het waar geword met die uitreiking van die Triëst Verklaring van Menslike Pligte en die stigting in 1993 van die Internasionale Raad van Menslike Pligte, die Internasionale Raad van Menslike Pligte (ICHD), by die Universiteit van Triëst.[56]
Sy is in 1995 tot 'n Buitelandse lid van die Royal Society (ForMemRS) verkies.[57]
In 1999 is Levi-Montalcini benoem as Klandisiewaarde-ambassadeur van die Verenigde Nasies se Voedsel- en Landbou-organisasie ( FAO ) deur die direkteur-generaal van die FAO, Jacques Diouf.[58]
In 2001 is sy deur die Italiaanse president Carlo Azeglio Ciampi as lewenslange senator benoem.[59]
In 2006 het Levi-Montalcini die graad Honoris Causa in Biomediese Ingenieurswese van die Politegniese Universiteit van Turyn, in haar geboortestad, ontvang.
In 2008 het sy die PhD Honoris Causa van die Complutense Universiteit van Madrid, Spanje, ontvang.
In 2009 het sy die Leonardo da Vinci-toekenning van die Europese Akademie vir Wetenskappe ontvang.
In 2011 het sy aan die Sapienza Universiteit van Rome die PhD Honoris Causa van die McGill Universiteit, Kanada ontvang.
Sy was 'n stigterslid van Città della Scienza[60] en akademikus van Studium, Accademia di Casale e del Monferrato, Italië.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.