Die preorbitaalklier is 'n gepaarde eksokriene klier wat in die meeste spesies van hoefdiere gevind word, en wat homoloog is aan die traanklier van die mens. Hierdie kliere is gragsplete, donkerblou tot swart van kleur, met byna kaal vel wat vanaf elke ooghoek strek. Hulle word gevoed deur 'n kombinasie van die talgkliere en soedoriferuskliere, en hulle produseer afskeidings wat feromone en ander chemiese verbindings bevat.[1] Meeste hoefdiere deponeer dikwels hierdie afskeidings op takkies en gras as 'n metode van kommunikasie met ander diere.[2][3]
Die preorbitaalklier dien verskillende rolle in verskillende spesies. Feromoonbevattende afskeidings van die preorbitaalklier kan dien om vas te stel of 'n dier dominant is (veral in die voorbereiding vir teling),[4] merk van sy grondgebied, of net om 'n aangename sensasie aan die dier te produseer.[5] As gevolg van sy kritiese rol in reukmerking, word die preorbitaalklier beskou as 'n tipe van reukklier. 'n Verdere funksie van hierdie kliere is om antimikrobiese middels te produseer om velpatogene te bestry. Antimikrobiese verbindings wat in hierdie kliere gevind word, kan deur die dier self gebiosinteer word, of deur die mikro-organismes wat in hierdie kliere lewe.[6]
Hertagtiges het sewe groot eksterne reukkliere, versprei oor hul liggame. Hierdie kliere is die voorkopkliere (geleë op die voorkop), die preorbitaalkliere (geleë onder die oë), die nasale kliere (geleë binne-in die neusgate), die interdigitale kliere (geleë tussen die tone), die preputiaalklier (geleë binne-in die voorhuid van die bok se penis), die metatarsaalkliere (geleë buite die agterbene), en die tarsaalkliere (geleë binnekant van die agterste bene).[8] Maar dit is nie hul primêre funksie, funksioneer die speekselkliere ook as reukkliere. Edelherte maak swaar staat op hierdie reukkliere om met ander lede van hul spesie te kommunikeer, en moontlik selfs met lede van ander spesies. 'n Gemsbok kan sy preorbitaalklier bloot vir die plesier aan 'n tak vryf.[5]
Die horingdraers (familie Bovidae) bestaan uit ongeveer 140 spesies van herkouers waar ten minste die manlikes onvertakte, hol horings dra, bedek in 'n permanente skede van keratien. Die meeste spesies van bovids spasieër hulself oor hul habitat; en territoriale gedrag is die algemeenste tipe van spasiëringsgedrag.[9]
Caprids (klein bokke, soos die skape, bokke, muskusos, serows, gorals, en verskeie soortgelyke spesies) gebruik hul preorbitaalkliere om sosiale rangorde te bevestig. Byvoorbeeld, wanneer kompetisie ontstaan tussen twee weidingskape (Ovis aries), word daar waargeneem dat hulle mekaar se preorbitaalkliere bevoel. Deur die stuur en ontvang van olfaktoriese leidrade, blyk hierdie gedrag te wees as 'n boodskap van dominansie-bevestiging en van 'n gevegsvoorkoming, wat andersins potensieel skadelik sou wees tydens die stamp met die voorkoppe.[10]
Die antilopine bovids (dwergbokke, soos die springbok, rooibok, gazelle, dik-dik, oorbietjie, en verskeie soortgelyke spesies) het goed-ontwikkelde preorbitaalkliere.[3]
Die alcephine bovids (die wildebees, rooihartbees, hirola, bontebok, blesbok en verskeie soortgelyke spesies) het preorbitaalkliere wat komplekse mengsels van chemiese verbindings afskei.[3] Die preorbitaalkliere van die bontebok (Damaliscus pygargus pygarus) is groter in ramme as in ooie. Hul afskeidings bevat ten minste veertig verskillende chemiese verbindings, en word gedeponeer op die gras en takkies op die grense van hul gebied. Die merk van plantstingels met die preorbitaalklier se afskeidings vind by beide geslagte plaas.[11] In teenstelling met die duikers en raphicerids, is die klipspringer (Oreotragus oreotragus) 'n spesie van semi-kuddediere, terwyl die hirola (Beatragus hunteri) 'n volledige kuddedier is. Nietemin vertoon hierdie diere territoriale reukmerking van gras deur afskeidings van hul preorbitaalkliere.[12][13]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
