From Wikipedia, the free encyclopedia
Nikolai Gawrilowitsj Tsjernisjefski (Russies: Никола́й Гаври́лович Черныше́вский; (24 Julie [O.S. 12 Julie] 1828 - 17 Oktober 1889) was 'n Russiese rewolusionêr, materialistiese filosoof, redakteur, kritikus en sosialis (wat deur sommige as 'n utopiese sosialis beskou is). Hy was die leier van die rewolusionêre beweging in die 1860's en het 'n invloed op Wladimir Lenin, Emma Goldman en Svetozar Marković uitgeoefen.
Nikolai Tsjernisjefski Никола́й Черныше́вский | |
|---|---|
 | |
| Gebore | 24 Julie 1828 |
| Sterf | 17 Oktober 1889 (op 61) |
| Beroep | Skrywer |
Hy was die seun van 'n priester en is in 1828 in Saratof gebore, waar hy tot 1846 bly. Hy studeer aan die plaaslike seminarie waar hy Engels, Frans, Duits, Italiaans, Latyns, Grieks en Oud-Slawies leer. Daar ontwikkel hy 'n voorliefde vir die letterkunde.[1] Aan die Universiteit van Sint Petersburg het hy dikwels gesukkel om sy kamer warm te maak. Hy hou 'n dagboek van trivia aan, soos byvoorbeeld die aantal trane wat hy oor 'n dooie vriend stort. Dit is hier waar hy 'n ateïs word.[2]
Hy is geïnspireer deur die werke van Hegel, Ludwig Feuerbach en Charles Fourier en veral die werke van Vissarion Belinsky en Alexander Herzen. Nadat hy in 1850 aan die Universiteit van Sint-Petersburg afstudeer, doseer hy letterkunde by 'n gimnasium in Saratov. Van 1853 tot 1862 woon hy in Sint Petersburg en word hy die hoofredakteur van Sovremennik ('Die Kontemporêre'), waarin hy sy hoof literatuuroorsigte en sy opstelle oor filosofie publiseer. Toe hy aan die universiteit studeer, ontwikkel Tsjernisjefski revolusionêre en materialistiese sienings. Van 1851-1853 doseer hy Russiese taal en letterkunde aan die Saratov-gimnasium. Hy het sy sieninge openlik uitgespreek teenoor studente, waarvan sommige later rewolusionêre geword het.[3]
Tsjernisjefski was simpatiekgesind teenoor die rewolusie in 1848 in Europa. Hy het die gebeure van die tyd gevolg en hom verheug oor die winste van die revolusionêre partye.[4]
In 1855 verdedig Tsjernisjefski sy meestersverhandeling getiteld, "Die Estetiese Verhouding van Kuns tot Realiteit", wat bygedra het tot die ontwikkeling van materialistiese estetika in Rusland. Tsjernisjefski het geglo dat "Wat van algemene belang in die lewe is - die inhoud van kuns is" en dat kuns 'n "handboek van die lewe" moet wees. Hy het geskryf: 'Die wetenskap is nie skaam om te sê dat die doel daarvan is om die werklikheid te begryp en te verklaar nie, en om dan die verklaring daarvan tot voordeel van die mens te gebruik nie. Laat die kuns nie skaam wees om te erken dat die doel daarvan is om hierdie kosbare werklikheid weer te gee en dit tot voordeel van die mensdom te verklaar nie."[5]
In 1862 word hy gearresteer en in die fort van Petrus en Paulus ingeperk, waar hy sy beroemde roman Wat moet gedoen word? skryf. Die roman het as inspirasie vir baie latere Russiese rewolusionêre gedien, wat probeer het om die held van die roman, Rakhmetov, wat hom geheel en al aan die rewolusie gewy het en asketies in sy gewoontes en genadeloos gedissiplineerd was- tot op die punt om op 'n naelbed te slaap en slegs rou biefstuk te eet ten einde krag op te bou vir die rewolusie-, na te boots. Onder diegene wat na die roman verwys, is Lenin, wat 'n politieke pamflet met dieselfde naam geskryf het.
In 1862 is Tsjernisjefski gevonnis tot "burgerlike teregstelling" (skynteregstelling), gevolg deur harde arbeid (1864-1872), en in ballingskap na Vilyuisk, Siberië (1872-1883) gestuur. Hy is op 61-jarige ouderdom oorlede.
Tsjernisjefski was 'n stigter van Narodisme, die Russiese sosialisme, en was opgewonde oor die revolusionêre omverwerping van die tsaar en die skepping van 'n sosialistiese samelewing gebaseer op die ou landelike kommunes. Hy het die grootste invloed op die populistiese jeug van die 1860's en 1870's uitgeoefen.
Tsjernisjefski was van mening dat die Amerikaanse demokrasie die beste aspek van die Amerikaanse lewe was. Hy het die verkiesing van Abraham Lincoln in 1860 verwelkom, wat volgens hom 'n nuwe tydperk vir "die groot Noord-Amerikaanse mense" was, en dat Amerika tot hoogtes sou vorder "wat nie sedert Jefferson se tyd bereik is nie." Hy het hierdie verwikkelinge soos volg geprys: "Die goeie reputasie van die Noord-Amerikaanse nasie is belangrik vir alle lande, met die snelgroeiende belang van die Noord-Amerikaanse state in die lewe van die mensdom."[6]
Tsjernisjefski se idees is sterk beïnvloed deur Alexander Herzen, Vissarion Belinsky en Ludwig Andreas Feuerbach . Hy het die klassestryd beskou as 'n manier om die samelewing vooruit te laat beweeg, en was 'n voorstander van die belange van werkende mense. Volgens hom was die massas die belangrikste deelnemer aan die geskiedenis. Daar word beweer dat hy die uitdrukking “hoe slegter, hoe beter” gebruik het, ten einde aan te dui dat hoe slegter die maatskaplike omstandighede vir die armes word, hoe meer geneig hulle sou wees om 'n rewolusie te loods (alhoewel die frase se oorsprong nie aan hom toegeskryf kan word nie, dit het sy geboorte voorafgaan; in 'n brief van 1814 het John Adams dit byvoorbeeld gebruik tydens 'n bespreking van die aanloop tot die Amerikaanse rewolusie ).
Daar is mense wat argumenteer, in die woorde van professor Joseph Frank, dat “Tsjernisjefski se roman, "Wat moet gedoen word?", veel meer as Marx se Das Kapital, die emosionele dinamika verskaf het wat uiteindelik die Russiese rewolusie moontlik gemaak het".
Fjodor Dostojefski was woedend oor die demagogie van die politieke en sielkundige idees wat in die boek uitgedruk is,[7] en het Aantekeninge uit die Ondergrondse grotendeels as reaksie daarop geskryf.
Die Russiese bolsjewis Wladimir Iljitsj Lenin het Tsjernisjefski geprys: '... hy het al die politieke gebeure in sy tyd in 'n rewolusionêre gees benader en kon 'n rewolusionêre invloed uitoefen deur te pleit, ondanks al die hindernisse wat deur sensuur in sy pad geplaas is, vir die idee van 'n revolusie, die idee van die stryd van die massas om die omverwerping van al die ou owerhede."[8]
Karl Marx en Friedrich Engels het die werke van Tsjernisjefski bestudeer en hom 'n "groot Russiese geleerde en kritikus" genoem.
'n Aantal akademici het al geargumenteer dat Ayn Rand, wat in Rusland grootgeword het toe Tsjernisjefski se roman steeds invloedryk en algemeen beskikbaar was, deur die boek beïnvloed is.[9]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
