Isabella d'Este
nobbli Taljana / From Wikipedia, the free encyclopedia
Isabella d'Este (twieldet fid-19 ta’ Mejju 1474 – mietet fit-13 ta’ Frar 1539) kienet Markiża ta’ Mantova u waħda min-nisa ewlenin tar-Rinaxximent Taljan fl-oqsma tal-kultura u tal-politika. Hija kienet patruna tal-arti u kellha rwol minn ta’ quddiem fil-moda, tant li l-istil innovattiv tagħha ġie kkupjat min-nisa fl-Italja kollha u fi Franza imperjali. Il-poeta Ariosto ddeskriviha bħala “Isabella l-liberali u l-ġeneruża”[1], filwaqt li l-awtur Matteo Bandello ddeskriviha bħala “suprema fost in-nisa”. Id-diplomatiku Niccolò da Correggio faħħarha saħansitra iktar billi sostna li kienet “l-Ewwel Mara tad-Dinja”.[2]
Isabella d'Este | |||
---|---|---|---|
| |||
Ħajja | |||
Twelid | Ferrara, 18 Mejju 1474 | ||
Mewt | Mantova, 13 Frar 1539 | ||
Post tad-dfin | Knisja ta’ Santa Pawla | ||
Familja | |||
Missier | Ercole I d'Este, Duka ta’ Ferrara | ||
Omm | Eleonora ta’ Napli, Dukessa ta’ Ferrara | ||
Konjuga/i | Francesco II Gonzaga, Markiż ta’ Mantova (12 Frar 1490 (Gregorian) - | ||
Ulied | |||
Aħwa | |||
Familja |
uri
| ||
Tribù |
familja Este familja Gonzaga | ||
Edukazzjoni | |||
Lingwi |
Taljan Latin | ||
Għalliema | Mario Equicola | ||
Okkupazzjoni | |||
Okkupazzjoni |
salottiera kollezzjonista tal-arti | ||
Post tax-xogħol | Mantova | ||
Strument/i tal-mużika | ljut |
Hija kienet ir-reġġent ta’ Mantova fl-assenza tar-raġel tagħha, Francesco II Gonzaga, il-Markiża ta’ Mantova, u l-maġġorenni responsabbli ta’ binha, Federico, id-Duka ta’ Mantova. Fl-1500 hi ltaqgħet mar-Re Louis XII ta’ Franza f’Milan fuq missjoni diplomatika biex tipperswadieh ma jibgħatx it-truppi tiegħu kontra Mantova.
Isabella d'Este kienet kittieba prolifika tal-ittri u kellha korrispondenza tul ħajjitha kollha ma’ oħtha tar-rispett Elisabetta Gonzaga. Lucrezia Borgia kienet oħt oħra tar-rispett; iktar ’il quddiem kienet taqlibielha mar-raġel tagħha. Hija kienet tiġi deskritta bħala mara fiżikament attraenti, għalkemm kemxejn mibruma; madankollu, kellha “għajnejha jiġbduk” u kienet “grazzjuża”.[3]
Isabella d'Este kibret f’familja mdawra bil-kultura fil-belt-stat ta’ Ferrara. Hija ngħatat edukazzjoni klassika mill-aqwa u fi tfulitha ltaqgħet ma’ ħafna studjużi u artisti umanisti famużi. Minħabba l-ammont kbir ta’ korrispondenzi bejn Isabella u l-familja u l-ħbieb tagħha, il-ħajja tagħha hija tassew iddokumentata tajjeb, xi ħaġa mhux tas-soltu għal dak iż-żmien.[4]