Nikol Paşinyan
Ermənistan Respublikasının baş naziri / From Wikipedia, the free encyclopedia
Nikol Vovayi Paşinyan (erm. Նիկոլ Վովայի Փաշինյան; 1 iyun 1975[1][2], Karvansaray, SSRİ) — Ermənistan Respublikasının 16-cı Baş Naziri (8 may 2018–25 aprel 2021 ; 26 aprel 2021 – 1 avqust 2021 (s.i.) ; 2 avqust 2021 h. h.).
Nikol Paşinyan | |
---|---|
erm. Նիկոլ Փաշինյան | |
Vəzifədədir | |
8 may 2018-ci ildən | |
Prezident | Armen Sarkisyan (2018–2022) Alen Simonyan (s.i.) (2022 -s.i.) Vaaqn Xaçaturyan (2022 — h. h.) |
Əvvəlki | Karen Karapetyan |
i. e. 25 aprel 2021 — 2 avqust 2021 | |
Vəzifədədir | |
18 may 2017-ci ildən | |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 1 iyun 1975(1975-06-01)[1][2] (48 yaş) |
Doğum yeri | |
Partiya |
|
Təhsili |
|
Fəaliyyəti | siyasətçi, jurnalist, yazıçı, aktivist |
Həyat yoldaşı | |
Uşağı | 4 |
Dini | Erməni Həvari kilsəsi |
|
|
Təltifləri | |
primeminister.am | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
İxtisasca jurnalist olan Paşinyan 1998-ci ildə öz qəzetini qursa da, bir il sonra bağlanmışdır. O, dövrün Milli Təhlükəsizlik naziri Serj Sarkisyana böhtan atmaqda təqsirlənərək bir il həbs cəzasına məhkum edilmişdir. 1999-cu ildən 2012-ci ilə qədər "Haykakan Jamanak" qəzetinin redaktoru olmuşdur. Ermənistan Respublikasının 1-ci Prezidenti Levon Ter-Petrosyana rəğbət bəsləyən Paşinyan ikinci prezident Robert Köçəryan, müdafiə naziri Serj Sarkisyan və onlara müttəfiq olan oliqarxları çox tənqid edirdi. 2007-ci il parlament seçkilərində kiçik bir müxalifət partiyasına rəhbərlik etmiş, nəticədə səslərin 1,3%-ni toplamışdır.
Paşinyan Ter-Petrosyanın açıq tərəfdarı idi. O, 2008-ci il prezident seçkilərində siyasi geri dönüş etmiş, lakin geniş səs saxtakarlığı və zorakılıq şəraitində Serj Sarkisyana uduzmuşdur. Atəşli çıxışları ilə diqqət çəkən Paşinyan 1 mart 2008-ci ildə seçkilərdən sonrakı etiraz aksiyalarında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Hökumət qüvvələri tərəfindən sıxışdırılan etirazçılar arasında on nəfər ölmüşdür.[3] "Kütləvi iğtişaşlar təşkil etməkdə" təqsir olunan Paşinyan 2009-cu ilin ortalarına qədər gizlənmişdir. O, mübahisəli şəkildə 7 il həbs cəzasına məhkum edilmişdir. Bu addım siyasi motivli kimi qiymətləndirildi. Paşinyan ümumi amnistiya çərçivəsində 2011-ci ilin may ayında azadlığa buraxılmışdır. 2012-ci ildə Ter-Petrosyanın geniş müxalifət koalisiyası olan Ermənistan Milli Konqresindən parlamentə seçilmişdir.
Paşinyan siyasi arenada Ter-Petrosyandan ayrılaraq "Mülki Müqavilə" partiyasını qurmuşdur. Paşinyan digər iki müxalifət partiyası ilə "Çıxış Yolu" ittifaqını qurmuş, 2017-ci il parlament seçkilərində demək olar ki, 8% səs toplamışdır. O, Baş nazir Serj Sarkisyanı və hökumətini istefaya məcbur edən 2018-ci il Ermənistan inqilabının lideri idi. Paşinyan 2018-ci ilin may ayında Baş nazir seçilmişdir.[4] Paşinyan dövründə Ermənistanda demokratiya, mətbuat azadlığı və korrupsiya ilə mübarizə əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşmışdır.[5] Ermənistan iqtisadiyyatı da postsovet məkanında ən sürətlə inkişaf edən iqtisadiyyatlardan birinə çevrilmişdir.[6] Paşinyanın xarici siyasəti rusofob və qərbmeyilli olaraq qiymətləndirilir.[7]
Paşinyan İkinci Qarabağ müharibəsində Ermənistana rəhbərlik etmişdir. Müharibə Azərbaycan ilə Ermənistan arasında baş tutan Qarabağ münaqişəsi çərçivəsində baş verən ən son və əhəmiyyətli hərbi münaqişə idi. Paşinyanın Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev ilə birinci görüşü zamanı Qarabağ münaqişəsinin dinc yolla həlli üçün yeni addımların atılması barəsində razılıq alınmışdır, lakin Paşinyan hökuməti və mərkəzi Xankəndində yerləşən Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının aldığı qərarlar, o cümlədən etdiyi populist və irredentist çıxışlar səbəbilə ilə tərəflər arasında vəziyyət gərginləşmişdir və nəticədə müharibə başlamışdır.[7] 9 noyabr 2020-ci ildə Paşinyanın da imzaladığı üçtərəfli atəşkəs bəyannaməsi ilə 44 gündən sonra başa çatan müharibə Ermənistan tərəfi üçün əhəmiyyətli insan, maddi və ərazi itkiləri ilə nəticələnmişdir.[8] Müharibədən sonra Paşinyan etirazlarla üzləşmiş və Rusiyanın vasitəçiliyi ilə Azərbaycanla imzalanan atəşkəsə görə onun istefa etməyi tələb edilmişdir. Etirazlara və 40-dan çox yüksək rütbəli hərbi zabitin onu istefaya çağıran bəyanatına baxmayaraq (Paşinyan bunu çevriliş cəhdi kimi qələmə vermişdir) Paşinyan siyasi hakimiyyəti təhvil vermək çağırışlarına müqavimət göstərmişdir.[9][10] Paşinyan 25 aprel 2021-ci ildə iyun ayında növbədənkənar seçkilərin keçirilməsi üçün rəsmi istefa verdiyini elan etmişdir. Buna baxmayaraq, o, seçkilər keçirilməyənə qədər baş nazir vəzifəsini icra etmişdir.[11] O 2021-ci il seçkilərində bütün səslərin yarısından çoxunu qazanaraq qalib gəlmişdir.[12]