端足類(學名:Amphipoda),亦作片腳類,是一個沒有甲殼及兩側扁平的目級甲殼類動物。其學名的意思是「不同的足」,是指它們擁有不同的附屬肢形態。它們長1-340毫米不等,棲息在所有的水生環境及一些潮濕的陸生環境。當中有7000個物種,其中5500個被分類到鉤蝦亞目中,其餘的則分到餘下的二或三個亞目

Quick Facts 科學分類, 亞目 ...
端足目
化石時期:始新世至現今
Thumb
Gammarus roeseli
科學分類 編輯
界: 動物界 Animalia
門: 節肢動物門 Arthropoda
亞門: 甲殼亞門 Crustacea
綱: 軟甲綱 Malacostraca
亞綱: 真軟甲亞綱 Eumalacostraca
總目: 囊蝦總目 Peracarida
目: 端足目 Amphipoda
Latreille, 1816[1]
亞目
Close

特徵

Thumb
Leucothoe incisa的身體構造。

端足類的身體共分13節,可以分類為頭部胸部腹部[2]頭部與胸部融合,有兩對觸角及一對複眼[3]頭上亦有一個口器,不過大部份的口器都是隱藏的。[4]胸部及腹部各有不同,且有不類別的腳。它們一般都是兩側扁平的,且沒有甲殼。[3]胸部有八對單肢附足,第一對是輔助口器的,其後四對向前,最後三對向後。[3]鰓位於胸節,循環系統是開放的,擁有心臟血青蛋白血淋巴中運送至身體組織。觸角上有特別的腺來控制吸收及排出份。[2]腹部分為兩部份:前尾有游泳肢,後尾有尾節及三對腹足,腹足並不會組成尾扇。[3]

端足類一般短於10毫米,但最長活生生的端足類可以達28厘米,是生活在太平洋5300米水深處的地方。[5]大西洋發現的標本重組後就發現長達34厘米,屬於Alicella gigantea的。[6]最細小的就只有1毫米長。[7]端足類的大小受到溶氧供應的限制,如在海拔3800米的的的喀喀湖中,端足類就可以生長達22毫米;而在海拔455米的貝加爾湖,其中的端足類就長達90毫米。[8]

繁殖及生命周期

成熟的雌性有育幼袋,可以帶著受精卵[2],直至幼體孵化為止。[3]雌性的年紀越大就會產更多的卵。卵的死亡率約為25–50%。[2]它們沒有幼體階段,卵會直接孵化出幼生。經過6次脫殼後,它們就達至性成熟。[2]一些物種在脫殼後會吃下自己的殼。[2]

多樣性及分類

卡爾·林奈在其第十版的《自然系統》(Systema Naturae)中描述了兩種端足類,不過描述得十分簡單且適用於差不多所有端足類。[9]現時約已描述了7000種端足類,分類在3或4個亞目中。鉤蝦亞目下就包含了多過5500種,包括了所有淡水及陸生物種[4]英高蟲亞目包含了2科約40種[10],但這類有時被認為是與鉤蝦亞目相同,而非獨立的一個亞目。[4]

端足類因其體型細小而很難辨認,往往都需要將之解剖才能確認。生態及環境研究很多都會將它們混為一談。[11]端足類的分類尚未得到共識,當中以鉤蝦亞目內的關係產生最多混亂。[12]以下是其中一個建議的分類法:[12]

Thumb
Gammaridea藤鉤蝦科下的短角雙眼鉤蝦
Thumb
Gammaridea琴鉤蝦科下的Lepidepecreum longicorne
鉤蝦亞目(Gammaridea)
  • Ampeliscoidea
  • Crangonyctoidea
  • Dexaminoidea
  • Eusiroidea
  • Gammaroidea
  • Hadzioidea
  • Iphimedioidea
  • Kurioidea
  • Leucothoidea
  • Liljborgioidea
  • 琴鉤蝦總科 Lysianassoidea
  • Melphidippoidea
  • Oedicerotoidea
  • Pardaliscoidea
  • Phoxocephaloidea
  • Stegocephaloidea
  • Stenothoidea
  • Synopioidea
  • Talitroidea
  • Thurstonelloidea
Thumb
麥桿蟲亞目麥桿蟲科下的Pariambus typicus
Thumb
𧊕亞目𧊕科下的𧊕屬未命名種。
麥桿蟲亞目(Caprellidea)
  • Caprellida
  • Caprelloidea
  • Phtisicoidea
  • Cyamida
𧊕亞目(Hyperiidea)
  • 體箱𧊕次目(Physosomata)
  • 錐𧊕總科(Scinoidea)
  • 小矛𧊕總科(Lanceoloidea)
  • 頭箱𧊕次目(Physocephalata)
  • 路𧊕總科(Vibilioidea)
  • 慎𧊕總科(Phronimoidea)
  • 擬狼𧊕總科(Lycaeopsoidea)
  • 寬腿𧊕總科(Platysceloidea)
英高蟲亞目(Ingolfiellidea)
  • 英高蟲科(Ingolfiellidae)
  • Metaingolfiellidae
端足目包括以下科:
  • Acanthogammaridae
  • Acanthonotozomatidae
  • Acanthonotozomellidae
  • Acidostomatidae
  • Adeliellidae
  • Aetiopedesidae
  • Alicellidae
  • Allocrangonyctidae
  • Amaryllididae
  • Amathillopsidae
  • Ambasiidae
  • Ampeliscidae
  • Amphilochidae
  • Amphithyridae
  • 藻鉤蝦科 Ampithoidae
  • Anapronoidae
  • 異鉤蝦科 Anisogammaridae
  • Aoridae
  • Archaeoscinidae
  • Arcitalitridae
  • Argissidae
  • Aristiidae
  • Artesiidae
  • Astyridae
  • Atylidae
  • Australomicroprotopidae
  • Austroniphargidae
  • Baikalogammaridae
  • Bateidae
  • Bathyporeiidae
  • Behningiellidae
  • Bogidiellidae
  • Bolttsiidae
  • Bougisidae
  • Brachyscelidae
  • Brevitalitridae
  • Calliopiidae
  • 麥稈蟲科 Caprellidae
  • Caprellinoididae
  • Caprogammaridae
  • Carangoliopsidae
  • Carinogammaridae
  • Caspicolidae
  • Cebocaridae
  • Ceinidae
  • Cheidae
  • 強螯鉤蝦科 Cheirocratidae
  • Cheluridae
  • Chevaliidae
  • Chillagoeidae
  • Chiltoniidae
  • Chuneolidae
  • Colomastigidae
  • Condukiidae
  • Conicostomatidae
  • Corophiidae
  • Crangonyctidae
  • Crangoweckeliidae
  • Cressidae
  • Crymostygidae
  • Crypturopodidae
  • Curiotalitridae
  • 鯨虱科 Cyamidae
  • Cyclocaridae
  • Cyllopodidae
  • Cyphocarididae
  • Cyproideidae
  • Cystisomatidae
  • Dairellidae
  • Derjugianidae
  • Dexaminidae
  • Didymocheliidae
  • Dikwidae
  • Dogielinotidae
  • Dulichiidae
  • Dussartiellidae
  • Endevouridae
  • Eophliantidae
  • Epimeriidae
  • Eriopisidae
  • Eulimnogammaridae
  • Eupronoidae
  • Eurytheneidae
  • Eusiridae
  • Exoedicerotidae
  • Falklandellidae
  • Gamaridae
  • Gammaracanthidae
  • Gammarellidae
  • 鉤蝦科 Gammaridae
  • Gammaroporeiidae
  • Giniphargidae
  • Hadziidae
  • Haustoriidae
  • Hirondelleidae
  • Hornelliidae
  • Hyalellidae
    • Hyalella S.I.Smith, 1874
      • Hyallela troglofugia Bastos-Pereira, Oliveira & Ferreira, 2018
      • Hyalella yashmara Tomikawa, Kawasaki, Leiva & Arroyo, 2023[13]
  • Hyalidae
  • Hyperiidae
  • Hyperiopsidae
  • Iciliidae
  • Ingolfiellidae
  • Ipanemidae
  • Iphigenellidae
  • Iphimediidae
  • Isaeidae
  • 壯角鉤蝦科 Ischyroceridae
  • Iulopididae
  • Izinkalidae
  • Kairosidae
  • Kamakidae
  • Kergueleniidae
  • Kergueleniolidae
  • Kotumsaridae
  • Kuriidae
  • Lafystiidae
  • Lanceolidae
  • Laphystiopsidae
  • Lepechinellidae
  • Lepidepecreellidae
  • Lestrigonidae
  • Leucothoidae
  • Liljeborgiidae
  • Luciobliviidae
  • Lycaeidae
  • Lycaeopsidae
  • 琴鉤蝦科 Lysianassidae
  • Macrohectopidae
  • Maeridae
  • Magnovidae
  • Makawidae
  • Maxillipiidae
  • Megalanceolidae
  • Megaluropidae
  • Melitidae
  • Melphidippidae
  • Mesogammaridae
  • Metacrangonyctidae
  • Metaingolfiellidae
  • Metalanceolidae
  • Microphasmidae
  • Microprotopidae
  • Microprotopodidae
  • Microscinidae
  • Micruropidae
  • Micruropodidae
  • Mimonecteolidae
  • Mimonectidae
  • Mimoscinidae
  • Miramarassidae
  • Miramassidae
  • Najnidae
  • Neomegamphopidae
  • Neoniphargidae
  • Nihotungidae
  • Niphargidae
  • Nuuanuidae
  • Ochlesidae
  • Odiidae
  • Oedicerotidae
  • Ommatogammaridae
  • Opisidae
  • Otagiidae
  • Oxycephalidae
  • Pachyschesidae
  • Pagetinidae
  • Pakynidae
  • Pallaseidae
  • Parabogidiellidae
  • Paracalliopidae
  • Paracalliopiidae
  • Paracercopidae
  • Paracrangonyctidae
  • Paragammaropsidae
  • Paraleptamphopidae
  • Paraliscidae
  • Paramelitidae
  • Paramphithoidae
  • Paraphronimidae
  • Parargissidae
  • Parascelidae
  • Pardaliscidae
  • Perthiidae
  • Phliantidae
  • Photidae
  • Phoxocephalidae
  • Phoxocephalopsidae
  • Phreatogammaridae
  • Phronimidae
  • Phrosinidae
  • Platyischnopidae
  • Platyscelidae
  • Pleustidae
  • Plioplateidae
  • Plioplateiidae
  • Podoceridae
  • Podoprionidae
  • Podosiridae
  • Pontogammaridae
  • Pontogeneiidae
  • Pontoporeiidae
  • Priscillinidae
  • Priscomilitaridae
  • Prolanceolidae
  • Pronoidae
  • Proscinidae
  • Protodulichiidae
  • Protorchestiidae
  • Pseudamphilochidae
  • Pseudingolfiellidae
  • Pseudocrangonyctidae
  • Pseudoniphargidae
  • Rakiroidae
  • Regaliidae
  • Salentinellidae
  • Sanchoidae
  • Sandroidae
  • Scinidae
  • Scopelocheiridae
  • Sebidae
  • Seborgiidae
  • Sensonatoridae
  • Sicafodiidae
  • Sinurothoidae
  • Sophrosynidae
  • Stegocephalidae
  • Stenothoidae
  • Sternophysingidae
  • Stilipedidae
  • Synopiidae
  • Talitridae
  • Temnophliantidae
  • Thamneidae
  • Thoriellidae
    • Chevreuxiella Stephensen, 1915
    • Chevreuxiopsis Halfter & Coleman, 2019
      • Chevreuxiopsis franki Halfter & Coleman, 2019[14]
    • Danaella Stephensen, 1925
    • Parachevreuxiella Andres, 1987
    • Thoriella Stephensen, 1915
  • Thurstonellidae
  • Trischizostomatidae
  • Tryphanidae
  • Tryphantidae
  • Tryphosidae
  • Tulearidae
  • Typhlogammaridae
  • Uhlorchestiidae
  • Unciolidae
  • Uristidae
  • Urohaustoriidae
  • Uronyctidae
  • Urothoidae
  • Valettidae
  • Valettiidae
  • Valettiopsidae
  • Vemanidae
  • Vibiliidae
  • Vicmusiidae
  • Vitjazianidae
  • Wandinidae
  • Zaramillidae
  • Zobrachoidae
科的地位未定的屬:
  • Anisopus Templeton, 1837
  • Apocyamus Margolis, McDonald & Bousfield, 2000
  • Austrohyalella Bousfield, 1996
  • Axelboekia
  • Cylindrimolaris Ortiz & Lalana, 1999
  • Electicus Lowry & Stoddart, 1997
  • Gainella Chevreux, 1911
  • Gammaroidorum Jarzembowski, Chény, Fang & Wang, 2020
  • Humilomoera Staude, 1995
  • 細螯蝦屬 Leptochela Boeck, 1876
  • Mesocyamus Margolis, McDonald & Bousfield, 2000
  • Mesohyalella Bousfield, 1996
  • Moanamoera Staude, 1995
  • Paraneohela Oldevig, 1959
  • Poeckilogammarus
  • Polichinellobizarrocomic
  • Praegmelina Derjavin, 1929
  • Rhithromoera Staude, 1995
  • Rosagammarus McMenamin, Zapata & Hussey, 2013
  • Stenia Dana, 1849
  • Transitroides Bousfield & Poinar, 1994
  • Variogammarus Tachteew, 1995

化石紀錄

估計端足類源自三疊紀,但其化石紀錄很稀有,至今只有11個物種標本被發現,最遠追溯至上始新世[15]

生態

Thumb
歐洲沙蚤廣泛分佈在歐洲的沙灘。
Thumb
維多利亞多管發光水母𧊕亞目共生。

端足類分佈在所有水生環境,由淡水至含有兩倍份的海水也有。[2]它們是水生生態系統的重要組件。[11]大部份鉤蝦亞目物種都是淺水底棲的。𧊕亞目是浮游的。[3]很多都是與凝膠狀動物,如水母管水母目放射蟲櫛水母等具有共生關係,而大部份𧊕亞目的生命周期都會涉及這些凝膠狀動物。[16]

一些擊鉤蝦科是陸生的,棲息在潮濕的環境,如葉堆等。[17]它們的分佈很廣,包括屬於以往岡瓦那大陸部份,與及部份歐洲北美洲地區。

約有750種端足類是穴居的,分佈在差不多所有適合的環境。它們的多樣性中心在地中海盆地、北美洲東南部及加勒比地區[18]

與其他甲殼類(如等足目)比較,端足類較少是寄生的。最著名寄生的端足類是鯨虱,它們是腹背扁平的,有強壯及很大的爪,用來將自己附在鬚鯨之上。它們是唯一寄生的甲殼類不懂游泳的。[19]

大部份端足類都是吃碎屑或食腐動物[2],另有一些是吃藻類雜食性或掠食細小昆蟲及甲殼類。[2][3]它們會用最前兩對有爪的腳來抓食物吃。[2]

參考

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.