Tâi-oân lâm-pō͘ siōng-tōa ê to͘-chhī, Tâi-oân it-kip hêng-chèng-khu (ti̍t-hat-chhī) siâⁿ-chhī, la̍k-to͘ chi-it From Wikipedia, the free encyclopedia
Ko-hiông-chhī (高雄市) it-poaⁿ kiò Ko-hiông, khah-chá hō-chò Táⁿ-káu (打狗), sī Tâi-oân tē-saⁿ tōa ê siâⁿ-chhī, só͘-chāi tī Tâi-oân lâm-pō͘, se-pêng bīn-tùi Lâm-hái kap Tâi-oân Hái-kiap.
 | 這篇文章有漢字兮版本。 參考這篇文章兮漢字版本。 |
| Ko-hiông-chhī | |||
| — Ti̍t-hat-chhī — | |||
| 高雄市 | |||
|
|
|||
|
|||
| Goā-hō: Táⁿ-káu, Káng-to͘ | |||
.svg) |
|||
| Keng-hūi-tō͘: 22°38′N 120°16′E | |||
| Kok-ka |  Tiong-hoâ Bîn-kok
| ||
|---|---|---|---|
| Chèng-hú | |||
| - Chhī-tiúⁿ | Tân Kî-māi | ||
| Bīn-chek | |||
| - Lóng-chóng | 2,946.2671 km2 | ||
| Jîn-kháu (2024 nî 9 goe̍h) | |||
| - Lóng-chóng | 2,732,805 lâng | ||
| - Bi̍t-tō͘ | 925.79/km2 | ||
| Sî-khu | UTC+08:00 (UTC) | ||
| Bāng-chām | www.kcg.gov.tw | ||
Ko-hiông sī Tiong-hôa Bîn-kok 6-ê ti̍t-hat-chhī chi it, jîn-kháu 277 bān chó-iū, bīn-chek ū 2946 pêng-hong kong-lí, jîn-kháu bi̍t-tō͘ múi pêng-hong kong-lí 940 jîn chó-iū.
Ko-hiông hun 38-ê hêng-chèng-khu, kî-tiong Lêng-ngá-khu sī chhī-chèng-hú só͘-chāi-tē. Ko-hiông Kok-chè Ki-tiûⁿ kap Ko-hiông Káng mā tī Ko-hiông, m̄-koh sī hō tiong-iong chèng-hú kóan-lí.
Tī 2010 nî, kū Ko-hiông-chhī kap Ko-hiông-koān ha̍p-pēng, hoat-lu̍t-siong chiâⁿ chò sin-ê hêng-chèng-khu.
Ko-hiông kó͘-miâ "Táⁿ-káu" (打狗). Ū chin chē iú-koan tē-miâ iû-lâi ê thôan-soat; m̄-koh kun-kù Ino Kanori ê gián-kiù, "Táⁿ-káu" sī Hàn-jîn tùi "Takau" ê hoan-e̍k; "Takau" sī pún-té khiā tī chit-ê tē-khu ê Makatao-cho̍k ê ōe, sī kóng chi̍t khoán tek-á nâ, mā sī tong-tē pō͘-lo̍k ê miâ, Hô-lân-lâng ū kóng Taccoriang he̍k-chiá Tankoya. Tû-liáu "Táⁿ-káu", ū-sî mā kóng "Táⁿ-kó͘ ", Hàn-jī siá chò "打鼓", sī bûn-ngá ê siá-hoat. Nā Se-iûⁿ ê siá hoat, koh ū Takow, Takaw, Tancoya he̍k-chiá Taccauja téng-téng.
Āu-lâi Ji̍t-pún thóng-tī ê sî-chūn, i-kù "Táⁿ-káu" ê hoat-im, iōng Ji̍t-pún Hàn-jī kái-siá chò "高雄", Ji̍t-gí tha̍k chò "Taka-o" (たかお), 1921 nî chèng-sek si̍t-si. Tiong-hôa Bîn-kok chiap-kóan Tâi-ôan liáu-āu kè-sio̍k sú-iōng "高雄" ê Hàn-jī, m̄-koh kái-iōng Hôa-gí hoat-im, tha̍k-chò "Gāoxióng", Wade-Giles pheng-im peng-chò "Kao¹-hsiung²", sī hiān-sî kok-chè-siōng it-poaⁿ teh ēng ê miâ.
Kî-tha chāi-ē gí-giān lāi-bīn, Bunun-gí, Kanakanavu-gí, Saaroa-cho̍k lóng kóng Takau[1].
Ko-hiông hiān-sî só͘ chai-iáⁿ ê sú-chêng ûi-jiah lāi-bīn, nî-tāi siāng chá tāi-iok sī 4700 kàu 5200 nî-chêng. Chit-ê tē-khu sī Tāi-pūn-kheⁿ Bûn-hòa (大坌坑文化), Gû-tiâu-chú Bûn-hòa (牛稠子文化), Tōa-ô͘ Bûn-hòa (大湖文化) kap Chiáu-chhêng Bûn-hòa (蔦松文化) ê hun-pò͘ hōan-ûi.
15 sè-kí liáu-āu Ko-hiông khai-sí ū le̍k-sú kì-chài, chá-kî sī Makatao-cho̍k seng-o̍ah ê só͘-chāi, mā sī hái-chha̍t o̍ah-tāng ê kù-tiám. 1624 nî Hô-lân Tang-ìn-tō͘ Kong-si khai-sí tī Ko-hiông hái-kîⁿ chò bō͘-e̍k, Hàn-jîn tī chit-ê sî-kî mā khai-sí tāi-liōng î-bîn.
1661 nî Tēⁿ Sêng-kong chiàm-niá hiān-sî ê Tâi-ôan sai-lâm-pō͘, jî-chhiáⁿ tī Ko-hiông tē-khu siat-li̍p kun-tûn, chù-kun kiam khai-khún. 1683 nî Chheng-tiâu phah-pāi Tēⁿ ông-tiâu, khai-sí thóng-tī Tâi-ôan, Ko-hiông tē-khu sio̍k Hōng-soaⁿ-koān (鳳山縣) kóan-lí. 1863 nî, Táⁿ-káu-káng chèng-sek hiòng se-iûⁿ khai-hòng, khai-siat hái-koan, tiān-pò-kio̍k.
1895 nî liáu-āu, Tâi-ôan khai-sí siū Ji̍t-pún lāi thóng-tī, tī chit-ê sî-kî, khai-sí tōa-kui-bô͘ ê to͘-chhī kè-ōe kap kiàn-siat, pau-hâm hoat-tián hiān-tāi kang-gia̍p kap khai-pi̍t Ko-hiông-káng téng-téng, jî-chhiáⁿ chhiòng-kòan thih-lō͘ khai-sí ūn-chok. Kàu 1930 nî-tāi, Ko-hiông í-keng sī Tâi-ôan tē-jī tōa ê káng-kháu. Ko-hiông-chhī mā chiâⁿ chò Tâi-ôan tē-jī tōa ê siâⁿ-chhī. M̄-koh tī Tē-jī-chhù Sè-kài Tāi-chiàn ê sî-chūn, Ko-hiông siū tio̍h giâm-tiōng ê phò-hāi.
1945 nî khai-sí sī Tiong-hôa Bîn-kok sî-kî. Tī 1947 nî ê 228 sū-kiāⁿ tiong, Ko-hiông thâu-chi̍t-ê siū tìn-ap. Tī 1950 nî-tāi, Ko-hiông-káng khai-sí khok-chhiong, kang-gia̍p mā khai-sí ho̍k-heng. 1960 nî-tāi khai-siat Ko-hiông Ka-kang-khu. 1970 nî-tāi, sin-ê tāng kang-gia̍p, pau-hâm Tiong-kok Kǹg-thih téng-téng khai-siat, jî-chhiáⁿ khui-thong tē-jī káng-kháu.
Ko-hiông-chhī tang-pa̍k-pō͘ sī Gio̍k-san Soaⁿ-me̍h kap Tiong-iong soaⁿ-lêng, lēng-goā mā ū A-lí-san soaⁿ-lêng ê lâm-pêng pō͘-hūn. Tī chhī ê tāng-pêng kok ū Hōng-soaⁿ khiu-lêng. Tī khò-hái kap chhī-lāi, ū Siū-san kap Poàⁿ-pêng-soaⁿ.
Ko-hiông-chhī tang-bin ū Ko-pîn-khe, kap Pîn-tong-koān sio keh, pak-bin ū Jī-jîn-khe, kap Tâi-lâm-chhī sio kè. Kî-tiong Ko-pîn-khe chú-iàu ê chi-lâu ū Lâm-chú-sian-khe kap Lāu-lông-khe. Kî-tha koh ū A-kong-tiàm-khe, Tián-pó-khe, Āu-ngē-khe, Ài-hô kap Chiân-tìn-hô téng-téng.
|
Ko-hiông-chhī sī Tâi-oân lâm-pō͘ siōng tiōng-iàu ê kau-thong tiong-sim, iā-sī Tang-lâm-a tē-khu tiōng-iàu ê kau-thong chhu-liú chi it, Ko-hiông-chhī ê kau-thong ūn-su bāng-lō͘ têng-hiān "hái, lio̍k, khong" saⁿ ê hong-ūi hoat-tián.
Tùi lāi, kau-thong bāng-lō͘ hong-bīn, to͘-hōe-khu lāi khah chê-choân, iû-kî sī chhī-khu lāi-bīn ê kau-thong bāng-lō͘ sī ke̍k oán-choán. Ko-hiông-chhī ê kong-kiōng ūn-su chú-iàu sī thih-lō͘ lia̍t-chhia, kong-chhia, kheh-ūn, kè-têng-chhia, tō͘-chûn kap khoân-káng koan-kong (環港觀光) téng-téng só͘ chó͘-sêng, kî-tiong, kúi-tō ūn-su (軌道運輸) sī Ko-hiông-chhī ê chú-iàu kong-kiōng kau-thong ūn-su kang-kū, pau-koa hóe-chhia, ko-sok-thih-lō͘ kap chia̍t-ūn.
Tû-liáu Ko-hiông Chia̍t-ūn chú-iàu kiâⁿ tī chhī-khu lāi-bīn, mā ū Tâi-thih Chhiong-koàn-sòaⁿ kap Tâi-oân Ko-sok Thih-lō͘ kiâⁿ-kòe Ko-hiông-chhī lâi siat chām. Jî-chhiáⁿ mā ū chōe-chōe kok-tō kap séng-tō thong-óng choân Tâi kok-tē chi gōa.
Kok-chè tùi gōa kau-thong ê pō͘-hūn, hái-ūn kap khong-ūn hun-pia̍t ū Ko-hiông-káng kap Ko-hiông Kok-chè Ki-tiûⁿ chò chú-iàu ê kì-tiám (據點).
Tâi-thih bo̍k-chêng tī Ko-hiông-chhī ê lō͘-sòaⁿ ū kheh-ūn ûi chú ê Chhiong-koàn-sòaⁿ, Pîn-tong Sòaⁿ, koh-ū hòe-ūn ûi chú ê Ko-hiông Lîm-káng Sòaⁿ.
Chhiong-koàn-sòaⁿ kap Pîn-tong Sòaⁿ tī pún-chhī chóng-kiōng ū siat-li̍p 18 ê chhia-chām. Kî-tiong, Ko-hiông Chhia-thâu sī te̍k-téng-chām (特等站), sī tāi-chiòng ūn-su ê pôaⁿ-chhia chhu-liú, jî-chhiáⁿ mā sī Chhiòng-koàn-sòaⁿ kap Pîn-tong Sòaⁿ ê kau-kài chām; Sin-chó-iâⁿ Chhia-thâu kap Kong-san Chhia-thâu sī it-téng-chām (一等站).
Ko-hiông chhī-khu thih-lō͘ tē-hā-hòa kang-têng í-keng tī 2009 nî 6 goe̍h 26 ji̍t choân-bīn tāng-kang khí-chō, 2018 nî 10 goe̍h 14 ji̍t chèng-sek thong-chhia.
Ko-thih Chó-iâⁿ-chām, Tâi-thih Sin-chó-iâⁿ Chām kap Ko-hiông Chia̍t-ūn Âng-sòaⁿ ê thih-lō͘ chhia-chām sī chi̍t-ê "sam-thih-kiōng-kò͘" (三鐵共構) chhia-chām, bo̍k-chêng sī ko-thih lō͘-sòaⁿ ê lâm-toan chiong-tiám-chām. Bī-lâi kám ū beh kā ko-thih lō͘-sòaⁿ kè-siok iân-sin kàu Pîn-tong iáu-koh bē khak-tēng.
|
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
