德爾斐箴言（希臘語：Δελφικά παραγγέλματα，英語：Delphic maxims）據說乃為源自德爾斐阿波羅神廟中的阿波羅神諭之神聖格言，起源於西元前六世紀，為前蘇格拉底（pre-Socratic）時代的希臘民族之一系列道德上的指導方針，它包含許多古希臘的智慧與品格教導；最著名的箴言是鐫刻於阿波羅神廟大門上的「認識你自己」。德爾斐箴言忠告人們要虔誠的生活，是古希臘阿波羅賜給人們的教誨，是上古人類文明的古老光輝。
根據英文資料[1]顯示，這些寶貴箴言來自於德爾斐阿波羅神廟的神諭，並且由古希臘七賢書面成文，因此德爾斐箴言又名為「七賢誡令」（The Commandments of the Seven）。 也有當代學者認為其原著權不明，很有可能來自當時民間流行的諺語，後來歸功於古希臘的七賢人。[2]然而，當代學者認為，它們的原始作者身份並不確定，「它們很可能是流行的諺語，後來往往被認為是特定聖人的作品（most likely they were popular proverbs, which tended later to be attributed to particular sages）」。[3]
雖然德爾斐箴言中傳授大眾要敬重神靈[4]，但是當中也告誡人們要怎麼的遵守道德規範，可以說祂是合乎順天敬神、道德與道義的倫理教育。
以下羅列147條箴言的古希臘文部分是在西元五世紀由斯托拜烏斯將之抄寫下來，並收錄在他的《希臘文選》中，現代英語部分則由查爾斯·勒羅伊·斯卡馬霍恩（Charles LeRoy Scamahorn，1935-2021）所翻譯。[5]這些諺語可能出自西元前六世紀或西元前五世紀。它們被雕刻在希臘德爾斐的大理石石碑上，並被送往希臘化世界各地的公共場所展示。亞歷山大大帝之後，希臘文明的影響力從義大利延伸到印度。這些箴言同時在2020年3月份由雅典市政府下令，在雅典市區的地鐵、公車張貼一個月，以便推廣於今日希臘民眾。
以下章節提供古希臘文、英文與中文三種語文以資對照。請注意，由於古希臘文某些詞彙具有含糊性，如εγγύα，翻譯上，它有多種含意，因此可能會造成不同譯本的出現。
德爾斐阿波羅神廟入口的三句箴言
德爾斐阿波羅神廟入口的門廊（前庭）上鐫刻有三句箴言：[6][7]
1. 認識你自己（古希臘文：ΓΝΩΘΙ ΣΕΑΥΤΟΝ；英譯：Know thyself）
2. 凡事勿過度（古希臘文：ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ，英譯：Nothing in excess or Moderation）
3. 妄立誓則禍近（古希臘文：ΕΓΓΥΑ, ΠΑΡΑ ΔΑΤΗ；英譯：Surety brings ruin）[8]
斯托拜烏斯作品中所引用的147條箴言
以下羅列的147條德爾斐箴言是從約翰尼斯·斯托拜烏斯（Joannes Stobaeus）的作品中節錄出來的，這些箴言的古老性和真實性曾一度遭到質疑。不過，最近的考古發現證實，斯托拜烏斯引用的一些說法早在西元前三世紀就已流傳。
| 德爾斐箴言147條[9] | ||||
|---|---|---|---|---|
| 序號 | 希臘文 | 英文 | 中文 | 備註（現存不同譯本）[10] [11] |
| 001. | Επου θεω | Follow God | 順天理（道） | |
| 002. | Νομω πειθου | Obey the law | 守律法 | |
| 003. | Θεους σεβου | Worship the Gods | 禮拜諸神 | |
| 004. | Γονεις αιδου | Respect your parents | 孝敬父母 | |
| 005. | Ηττω υπο δικαιου | Be overcome by justice | 由正義，公正（司法）來解決問題 | |
| 006. | Γνωθι μαθων | Know what you have learned | 知道你所學到的 | |
| 007. | Ακουσας νοει | Perceive what you have heard | 察覺你所聽到的 | |
| 008. | Σεαυτον ισθι | Be Yourself or Know Yourself | 認識你自己 | |
| 009. | Γαμειν μελλε | Intend to get married | 意向結婚成家 | |
| 010. | Καιρον γνωθι | Know your opportunity | 了解你的機遇 | |
| 011. | Φρονει θνητα | Think as a mortal | 像凡人一樣去思索（務實） | |
| 012. | Ξενος ων ισθι | If you are a stranger act like one | 若你是個陌生人則行動的像個陌生人（或指入鄉隨俗和重禮節，但不忘本色和不過份干涉） | |
| 013. | Εστιαν τιμα | Honor the Hearth (or Hestia) | 敬重火竈神（或可譯為聖火神壇，祭壇，火爐灶，火壁爐，詞根與燃燒相關，古時火焰或被視為善與智慧的象徵、清浄、正義、真理） | |
| 014. | Αρχε σεαυτου | Control yourself | 管好你自己 | |
| 015. | Φιλοις βοηθει | Help your friends | 幫助你的朋友 | |
| 016. | Θυμου κρατει | Control anger | 戒嗔、控制憤怒 | |
| 017. | Φρονησιν ασκει | Exercise prudence | 審慎 | |
| 018. | Προνοιαν τιμα | Honor providence | 敬重神的恩惠 | |
| 019. | Ορκω μη χρω | Do not use an oath | 不隨意起誓 | |
| 020. | Φιλιαν αγαπα | Love friendship | 珍愛友誼 | |
| 021. | Παιδειας αντεχου | Cling to discipline | 堅守紀律（規律） | |
| 022. | Δοξαν διωκε | Pursue honor | 追尋信義 | |
| 023. | Σοφιαν ζηλου | Long for wisdom | 渴望智慧 | |
| 024. | Καλον ευ λεγε | Praise the good | 讚美優秀（善） | |
| 025. | Ψεγε μηδενα | Find fault with no one | 不尋找任何人的過失 | |
| 026. | Επαινει αρετην | Praise virtue | 讚美德行 | |
| 027. | Πραττε δικαια | Practice what is just | 學習什麼是公正的 | |
| 028. | Φιλοις ευνοει | Be kind to friends | 善待朋友 | |
| 029. | Εχθρους αμυνου | Watch out for your enemies | 留意你的敵對者 | |
| 030. | Ευγενειαν ασκει | Exercise nobility of character | 行使高尚的品格 | |
| 031. | Κακιας απεχου | Shun evil | 遠離邪惡 | |
| 032. | Κοινος γινου | Be impartial | 宜公正公平，要不偏不倚 | |
| 033. | Ιδια φυλαττε | Guard what is yours | 守護屬於你的事物 | |
| 034. | Αλλοτριων απεχου | Shun what belongs to others | 不可覬覦他人之物 | |
| 035. | Ακουε παντα | Listen to everyone | 傾聽他人 | |
| 036. | Ευφημος ισθι | Be (religiously) silent | 保持沉靜（宗教的） | |
| 037. | Φιλω χαριζου | Do a favor for a friend | 施恩予友 | |
| 038. | Μηδεν αγαν | Nothing to excess | 不過份，避免極端 | |
| 039. | Χρονου φειδου | Use time sparingly | 善用時間 | |
| 040. | Ορα το μελλον | Foresee the future | 眼光放長遠，預知未來，預先準備好 | |
| 041. | Υβριν μισει | Despise insolence | 輕視傲慢（的態度） | |
| 042. | Ικετας αιδου | Have respect for suppliants | 尊重懇求者 | |
| 043. | Πασιν αρμοζου | Be accommodating in everything | 有容乃大 | |
| 044. | Υιους παιδευε | Educate your sons | 教育你的兒（孩）子 | |
| 045. | Εχων χαριζου | Give what you have | 貢獻你所擁有的 | |
| 046. | Δολον φοβου | Fear deceit | 謹防欺騙（詐騙、騙局、詭計） | |
| 047. | Ευλογει παντας | Speak well of everyone | 人人言善語 | |
| 048. | Φιλοσοφος γινου | Be a seeker of wisdom | 成為智慧的探索者 | |
| 049. | Οσια κρινε | Choose what is divine | 選擇什麼是神聖的 | |
| 050. | Γνους πραττε | Act when you know | 明智方行 | |
| 051. | Φονου απεχου | Shun murder | 不殺生，遠離殺害 | |
| 052. | Ευχου δυνατα | Pray for things possible | 為他人祈禱，爲可能發生的（好）事祈禱 | |
| 053. | Σοφοις χρω | Consult the wise | 請益賢達 | |
| 054. | Ηθος δοκιμαζε | Test the character | 考驗品格 | |
| 055. | Λαβων αποδος | Give back what you have received | 沐恩必償 | |
| 056. | Υφορω μηδενα | Down-look no one | 勿看輕他人 | |
| 057. | Τεχνη χρω | Use your skill | 運用你的才能 | |
| 058. | Ο μελλεις, δος | Do what you mean to do | 做你該做的 | |
| 059. | Ευεργεσιας τιμα | Honor a benefaction | 賜予恩澤 | |
| 060. | Φθονει μηδενι | Be jealous of no one | 勿嫉妒他人 | |
| 061. | Φυλακη προσεχε | Be on your guard | 提防他人，保護自己、防人之心不可無 | |
| 062. | Ελπιδα αινει | Praise hope | 讚美希望 | |
| 063. | Διαβολην μισει | Despise a slanderer | 鄙視讒佞 | |
| 064. | Δικαιως κτω | Gain possessions justly | 取得財產要公正 | |
| 065. | Αγαθους τιμα | Honor good men | 敬重好人 | |
| 066. | Κριτην γνωθι | Know the judge | 明理（自己內在的）判斷 | |
| 067. | Γαμους κρατει | Master wedding-feasts | 不縱情逸樂 | |
| 068. | Τυχην νομιζε | Recognize fortune | 知曉運勢，事態 | |
| 069. | Εγγυην φευγε | Flee a pledge | 遠離擔保，不隨意替人擔保 | |
| 070. | Απλως διαλεγου | Speak plainly | 表達要明確清晰 | |
| 071. | Ομοιοις χρω | Associate with your peers | 與平輩，同事合作 | |
| 072. | Δαπανων αρχου | Govern your expenses | 節制你的消費 | |
| 073. | Κτωμενος ηδου | Be happy with what you have | 知足常樂 | |
| 074. | Αισχυνην σεβου | Revere a sense of shame | 要有（尊重）羞恥心 | |
| 075. | Χαριν εκτελει | Fulfill a favor | 釋出善意 | |
| 076. | Ευτυχιαν ευχου | Pray for happiness | 為幸福祈禱 | |
| 077. | Τυχην στεργε | Be fond of fortune | 把握時勢，事態 | |
| 078. | Ακουων ορα | Observe what you have heard | 觀察你所聽到的 | |
| 079. | Εργαζου κτητα | Work for what you can own | 爲了你能（珍惜）擁有的而工作 | |
| 080. | Εριν μισει | Despise strife | 鄙視爭鬥 | |
| 081. | Ονειδος εχθαιρε | Detest disgrace | 痛恨鄙棄恥辱的行為 | |
| 082. | Γλωτταν ισχε | Restrain the tongue | 不造口業 | |
| 083. | Υβριν αμυνου | Keep yourself from insolence | 使你自己不傲慢 | |
| 084. | Κρινε δικαια | Make just judgements | 做出適當的審斷 | |
| 085. | Χρω χρημασιν | Use what you have | 使用你所擁有的 | |
| 086. | Αδωροδοκητος δικαζε | Judge incorruptibly | 判斷廉明拒腐賄 | |
| 087. | Αιτιω παροντα | Accuse one who is present | 莫於背後指責他人 | |
| 088. | Λεγε ειδως | Tell when you know | 言汝所知 | |
| 089. | Βιας μη εχου | Do not depend on strength | 莫恃強凌弱 | |
| 090. | Αλυπως βιου | Live without sorrow | 活在悲傷外，生活不悲觀 | |
| 091. | Ομιλει πραως | Live together meekly | 和諧共處 | |
| 092. | Περας επιτελει μη αποδειλιων | Finish the race without shrinking back | 不要半途而廢 | |
| 093. | Φιλοφρονει πασιν | Deal kindly with everyone | 待人溫和 | |
| 094. | Υιοις μη καταρω | Do not curse your sons | 勿詈汝子，不可辱罵你的孩子 | |
| 095. | Γυναικος αρχε | Rule your wife | 指導您的妻子 | |
| 096. | Σεαυτον ευ ποιει | Benefit yourself | 有益於你自己 | |
| 097. | Ευπροσηγορος γινου | Be courteous | 禮讓，講禮貌 | |
| 098. | Αποκρινου εν καιρω | Give a timely response | 適時給予回應 | |
| 099. | Πονει μετ ευκλειας | Struggle with glory | 不讓榮耀沖昏頭 | |
| 100. | Πραττε αμετανοητως | Act without repenting | 勿執悔行 | |
| 101. | Αμαρτανων μετανοει | Repent of sins | 懺悔罪行 | |
| 102. | Οφθαλμου κρατει | Control the eye | 非禮勿視 | |
| 103. | Βουλευου χρονω | Give a timely counsel | 適時給予建議（建言、忠告） | |
| 104. | Πραττε συντομως | Act quickly | 做事要迅速靈活 | |
| 105. | Φιλιαν φυλαττε | Guard friendship | 保護友誼 | |
| 106. | Ευγνωμων γινου | Be grateful | 常懷感恩之心 | |
| 107. | Ομονοιαν διωκε | Pursue harmony | 崇尚（崇尚）和諧 | |
| 108. | Αρρητον κρυπτε | Keep deeply the top secret | 重要秘密不可洩 | |
| 109. | Το κρατουν φοβου | Fear ruling | 畏懼統治，或指畏懼被統治 | |
| 110. | Το συμφερον θηρω | Pursue what is profitable | 追求什麼是有益的 | |
| 111. | Καιρον προσδεχου | Accept due measure | 把握適量的尺度，接受正當（應有、適當）的標準 | |
| 112. | Εχθρας διαλυε | Do away with enmities | 消弭仇恨 | |
| 113. | Γηρας προσδεχου | Accept old age | 接受衰老 | |
| 114. | Επι ρωμη μη καυχω | Do not boast in might | 不浮誇能力 | |
| 115. | Ευφημιαν ασκει | Exercise (religious) silence | 對（宗教上的）沉默 | |
| 116. | Απεχθειαν φευγε | Flee enmity | 避免導致敵意 | |
| 117. | Πλουτει δικαιως | Acquire wealth justly | 公正的賺取財富 | |
| 118. | Δοξαν μη λειπε | Do not abandon honor | 勿棄敬重之心 | |
| 119. | Κακιαν μισει | Despise evil | 鄙視邪惡 | |
| 120. | Κινδυνευε φρονιμως | Venture into danger prudently | 冒然進入險處須謹慎 | |
| 121. | Μανθανων μη καμνε | Do not tire of learning | 莫於學習感到厭倦 | |
| 122. | Φειδομενος μη λειπε | Do not stop to be thrifty | 莫中斷勤儉的美德 | |
| 123. | Χρησμους θαυμαζε | Admire oracles | 讚賞神諭 | |
| 124. | Ους τρεφεις αγαπα | Love whom you rear | 愛你所養的 | |
| 125. | Αποντι μη μαχου | Do not oppose someone absent | 莫抵制某個缺席者 | |
| 126. | Πρεσβυτερον αιδου | Respect the elder | 尊重年長 | |
| 127. | Νεωτερον διδασκε | Teach a youngster | 教導後學 | |
| 128. | Πλουτω απιστει | Do not trust wealth | 不依賴財勢、莫仗財勢 | |
| 129. | Σεαυτον αιδου | Respect yourself | 尊重你自己 | |
| 130. | Μη αρχε υβριζειν | Do not begin to be insolent | 不著手行使粗野之事 | |
| 131. | Προγονους στεφανου | Crown your ancestors | 為祖增光 | |
| 132. | Θνησκε υπερ πατριδος | Die for your country | 為國家無畏的付出 | |
| 133 | Τω βιω μη αχθου. | Do not be discontented by life | 別對生命產生不滿 | |
| 134. | Επι νεκρω μη γελα | Do not make fun of the dead | 勿拿去世者開玩笑 | |
| 135. | Ατυχουντι συναχθου | Share the load of the unfortunate | 幫不幸者分擔負擔 | |
| 136. | Χαριζου αβλαβως | Gratify without harming | 使高興，滿足而不造成傷害 | |
| 137. | Μη επι παντι λυπου | Greive for no one | 莫為別人（過份）悲傷 | |
| 138. | Εξ ευγενων γεννα | Beget from noble routes | 以高尚的方式（路線）達到目標，或指結交高尚品格的夥伴 | |
| 139. | Επαγγελου μηδενι | Make promises to no one | 不對任何人許諾 | |
| 140. | Φθιμενους μη αδικει | Do not wrong the dead | 尊重死者，不錯誤的對待死者 | |
| 141. | Ευ πασχε ως θνητος | Be well off as a mortal | 豐富你的生命 | |
| 142. | Τυχη μη πιστευε | Do not trust fortune | 勿恃僥倖 | |
| 143. | Παις ων κοσμιος ισθι | As a child be well-behaved | 年幼時要行為端正 | |
| 144. | ηβων εγκρατης | as a youth - self-disciplined | 青年時要自律 | |
| 145. | μεσος δικαιος | as of middle-age - just | 中年時要正直 | |
| 146. | πρεσβυτης ευλογος | as an old man - sensible | 年長時要明智和通情達理的 | |
| 147. | τελευτων αλυπος | on reaching the end - without sorrow | 達最終──無憂愁 | |
艾哈努姆碑文
希臘化時代的城市艾哈努姆（Ai-Khanoum，這座城市過去曾經是屬於希臘-巴克特里亞王國，現代它則位在阿富汗境內）的遺址內有座英雄祠（Herõon，它是埋葬著受人們所敬重的英雄墓），這座墓被希臘人認定就是基尼斯（Kineas，也被人們稱為希臘殖民的Oikistes〔創建者，這一字彙中文語境也譯為：殖民首領或是城邦英雄〕）安息之所，依年代鑑定可以追溯到西元前300年到250年，在那裡發掘到了一個石塊並且上面鐫刻有一部分德爾斐箴言的碑文（箴言143到147條）：
一、古希臘原文羅列如下──
- παῖς ὢν κόσμιος γίνου,
- ἡβῶν ἐγκρατής,
- μέσος δίκαιος,
- πρεσβύτης εὔβουλος,
- τελευτῶν ἄλυπος.[12]
二、古希臘文拉丁轉寫與英譯、漢譯羅列如下──
- "Païs ôn kosmios ginou（As children, learn good manners；年幼時要行為端正）
- hèbôn enkratès,（as young men, learn to control the passions；青年時要自律）
- mesos dikaios（in middle age, be just；中年時要正直）
- presbutès euboulos（in old age, give good advice；年長時要明智和通情達理的）
- teleutôn alupos.（then die, without regret.；達最終──無憂愁）"
上文這些戒律是一位名叫克萊爾庫斯（Clearchos or Klearchos）所刻寫上的，這位人士的身分有可能是但也有可能不是亞里斯多德的弟子──索里的克里楚斯（Clearchus of Soli），[13]他從德爾斐阿波羅神廟根據相同的碑文抄寫過來的，以下有段文獻可供考證：
一、古希臘原文羅列如下──
- ἀνδρῶν τοι σοφὰ ταῦτα παλαιοτέρων ἀνάκει[τα]ι
- ῥήματα ἀριγνώτων Πυθοὶ ἐν ἠγαθέαι·
- ἔνθεν ταῦτ[α] Κλέαρχος ἐπιφραδέως ἀναγράψας
- εἵσατο τηλαυγῆ Κινέου ἐν τεμένει.[12]
二、英譯、漢譯羅列如下──
- 1.英譯部分
- "These wise commandments of men of old
- - Words of well-known thinkers - stand dedicated
- In the most holy Pythian shrine
- From there Klearchos, having copied them carefully, set them up, shining from afar, in the sanctuary of Kineas"
- 2.漢譯部分
- “這些古人的明智誡令
- - 知名思想家的良言 - 敬獻於
- 最聖潔的皮媞亞神殿內
- 從那兒，克萊爾庫斯仔細地謄錄著它們，將自遠方而來的光芒，閃耀於基尼斯的聖所中”
哲學上對箴言的解釋
蘇格拉底的學生色諾芬（Xenophon），在他的作品《回憶蘇格拉底》（Memorabilia）中有描述了蘇格拉底將箴言認識自己（know thyself）作為與歐西德莫斯（Euthydemus）之間對話的探討主題。在此對話裡蘇格拉底指出認識自己是一切美好事物的起點，而對自己的不了解則是妄想的起點，但是即使從這個起點，也不能肯定一個人知道什麼是好事、什麼是壞事。[14]
蘇格拉底的學生柏拉圖，藉由蘇格拉底採用認識自己激發其對話的特性而廣泛地運用這句箴言。本傑明·喬維特（Benjamin Jowett）在翻譯《柏拉圖對話錄》（Dialogues of Plato）時的索引列出了六種討論或探索德爾斐箴言：認識自己的對話。這些對話（以及史蒂芬奴斯頁碼〔Stephanus numbers〕索引了這些對話開篇的頁面）是〈查米地斯篇〉（Charmides，164D）、〈普羅塔哥拉斯篇〉（Protagoras，343B）、〈費德魯斯篇〉（Phaedrus，229E）、〈菲力帕斯篇〉（Philebus，48C）、〈法律篇〉（Laws，II.923A）、〈阿奇拜得篇之一〉（Alcibiades I，124A, 129A, 132C）。[15]
參考文獻
參見
延伸閱讀
外部連結
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
