车臣汗部

提示：此条目页的主题不是车臣。

车臣汗部（蒙古语：ᠰᠡᠴᠡᠨ ᠬᠠᠨ
ᠠᠶᠢᠮᠠᠭ，西里尔字母：Сэцэн хан аймаг），一作格根车臣汗部^[1]，又称喀尔喀东路、克鲁伦巴尔和屯盟（蒙古语：ᠬᠡᠷᠯᠡᠨ ᠪᠠᠷᠰ
ᠬᠣᠲᠠ ᠶᠢᠨ 
ᠴᠢᠭᠤᠯᠭᠠᠨ，西里尔字母：Хэрлэн Барс хотын чуулган），简称车盟，是清代喀尔喀蒙古四部之一。康熙三十年（1691年）置。1911年外蒙古独立后被博克多汗国沿用。1923年10月，蒙古人民党政府将其改为“杭肯特乌拉省”^[2]（蒙古语：Хан Хэнтий уулын аймаг）。其地大致相当于今蒙古国东方省、肯特省、戈壁苏木贝尔省，苏赫巴托尔省北部和东部，以及东戈壁省的大部分地区。

车臣汗部在乌里雅苏台将军辖区的位置（1820年）

沿革

明代末年，成吉思汗十八世孙谟啰贝玛游牧于克鲁伦河一带。其子硕垒自称车臣汗，与土谢图汗衮布、札萨克图汗素巴第并称“三汗”。后金天聪九年（1635年），硕垒遣使入贡。崇德三年（1638年），皇太极命其献“九白”之贡。

康熙二十七年（1688年），卫拉特蒙古准噶尔部进攻喀尔喀三路。时车臣汗诺尔布及其长子伊勒登阿喇布坦相继去世，其孙乌默客年幼，纳木扎勒台吉携乌默客及十万余户部众内附，被安置于乌珠穆沁地界（今内蒙古东、西乌珠穆沁旗一带）。康熙三十年（1691年），置车臣汗部。次年，定车臣汗部为“喀尔喀东路”，编为十二旗^[3]：

• 车臣汗部中旗（车臣汗旗）
• 车臣汗部左翼中旗
• 车臣汗部右翼中旗
• 车臣汗部中左旗
• 车臣汗部中右旗
• 车臣汗部中前旗
• 车臣汗部中后旗
• 车臣汗部中下旗（车臣汗部中末旗）
• 车臣汗部左翼前旗
• 车臣汗部左翼后旗
• 车臣汗部右翼前旗（《平定朔漠方略》无此旗）
• 车臣汗部右翼后旗

康熙三十五年（1696年），乌默客从康熙皇帝征噶尔丹。三十六年，车臣汗部返回克鲁伦河游牧。乾隆二十年，车臣汗部增至二十三旗，至清末不改：

• 车臣汗部中末次旗，康熙三十四年（1695年）置
• 车臣汗部中左前旗，康熙三十六年（1697年）置
• 车臣汗部中右后旗，康熙三十六年（1697年）置
• 车臣汗部左翼左旗，康熙四十年（1701年）置
• 车臣汗部左翼右旗，康熙四十年（1701年）置
• 车臣汗部右翼左旗，康熙四十年（1701年）置
• 车臣汗部左翼后末旗，康熙五十年（1711年）置
• 车臣汗部右翼中右旗，康熙五十一年（1712年）置
• 车臣汗部右翼中左旗，康熙五十二年（1713年）置
• 车臣汗部中末右旗，乾隆十四年（1749年）置
• 车臣汗部右翼中前旗，乾隆二十年（1755年）置

其地东至额尔德尼陀罗海与黑龙江呼伦贝尔为邻，西至察罕齐老图与土谢图汗部为邻，南至塔尔衮柴达木，北至温都尔罕与俄罗斯接壤。该部会盟于克鲁伦河巴拉斯浩特（英语：Bars-Hot），称克鲁伦巴尔和屯盟。

1911年外蒙古独立，博克多汗国依旧沿袭清代的盟旗制度。1919年，北洋军占领外蒙古。1921年蒙古革命后，北洋军被驱逐出境，蒙古人民党上台执政，封建王公和盟旗体制被废除。1923年，蒙古人民党当局依据山川河流对全国省、县进行改名，“车臣汗艾马克”更名为“杭肯特乌拉省”（蒙古语：Хан Хэнтий уулын аймаг）。1931年行政区划变更，在杭肯特乌拉省的基础上设立肯特省、东方省、苏赫巴托省。此外，东戈壁省、中戈壁省、戈壁苏木贝尔省和中央省的少部分地区昔日也属于杭肯特乌拉省。^[4]

中华民国方面，国民政府于1928年名义上设置蒙古地方，将车臣汗部划为克鲁伦巴尔和屯盟，直至1946年正式承认其独立，克鲁伦巴尔和屯盟在法理上仍为中华民国领土。

车臣汗部下属的旗、沙毕

车臣汗部下属以下的旗、沙毕（шавь，本意是“门徒”，指喇嘛门徒所属的封地）：^[5]

清代旗名	博克多汗时期旗名	设立时间	始封者	下属苏木数	备注
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад өмнөд хошуу	清阿齐图扎萨克旗 Чин ачит засгийн хошуу	1691	固山贝子阿南达 хошууны бэйс Ананда	12 （1734年之后为5）	[6]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼中右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад баруун этгээдийн хошуу	阿海扎萨克旗 Ахай засгийн хошуу	1712	辅国公车林旺布 улсад туслагч гүн Цэрэнванбу	1.5	[7]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼中左旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад зүүн этгээдийн хошуу	巴特尔扎萨克旗 Баатар засгийн хошуу	1713	头等台吉吹音珠尔 тэргүүн зэрэг тайж Чойнжур	1.5	[8]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中末旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад адгийн хошуу	毕西日勒图扎萨克旗 Бишрэлт засгийн хошуу	1691	固山贝子达里 хошууны бэйс Дарь	3	[9]
	毕西日勒图贝勒旗 Бишрэлт бэйлийн хошуу
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟左翼中旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын дундад хошуу	达尔汗扎萨克旗 Дархан засгийн хошуу	1691	多罗郡王纳木扎尔 төрийн жүн ван Намжил	2	[10]
	达里干嘎旗 Дарьганга хошуу	1925			1925年新设，原为达里冈厓牧场（Дарьгангын сүрэг）[11]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中末次旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад адгийн хошуу	岱青扎萨克旗 Дайчин засгийн хошуу	1695	头等台吉图赖 тэргүүн зэрэг тайж Туулай	1.5	[12]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中右后旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад баруун этгээдийн хойд хошуу	达赖达尔汗扎萨克旗 Далай дархан засгийн хошуу	1697	一等台吉鲁布桑 тэргүүн зэргийн тайж Лувсан	1.5	[13]
	达赖扎萨克旗 Далай засгийн хошуу
游格吉呼图克图沙毕 Егүзэр хутагтын шавь	游格吉呼图克图沙毕 Егүзэр хутагтын шавь	1864	游格吉呼图克图鲁布桑丹津那木济勒 Егүзэр хутагт Лувсанданзаннамжил		1923年改为额尔德尼查干乌拉旗（Эрдэнэцагаан уулын хошуу）[14]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟左翼后旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын умард хошуу	约斯特扎萨克旗 Ёст засгийн хошуу	1691	辅国公车林达什 улсад туслагч гүн Цэрэндаш	2.5	[15]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中后旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад дахь умард хошуу	济农扎萨克旗 Жонон засгийн хошуу	1691	固山贝子车卜登 хошууны бэйс Цэвдэн	1.5	[16]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼中前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад өмнөд хошуу	卓里克图扎萨克旗 Зоригт засгийн хошуу	1754	辅国公车林敦德 улсад туслагч гүн Цэрэндоёд	1	[17]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼中后右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад дахь баруун этгээдийн хошуу	伊勒登扎萨克旗 Илдэн засгийн хошуу	1691	多罗郡王彭苏克 төрийн жүн ван Пунсаг	4	[18]
	芒来巴特尔王旗 Манлай баатар вангийн хошуу	1916	芒来巴特尔王达木丁苏隆 Манлай баатар ван Дамдинсүрэн		[19]
	鄂嫩河新布里亚特旗 Онон голын шинэ буриад хошуу	1922			1922年为安置流亡至外蒙古的布里亚特人而设立[20]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад зүүн этгээдийн хошуу	墨尔根扎萨克旗 Мэргэн засгийн хошуу	1691	头等台吉塞棱达什 тэргүүн зэрэг тайж Сэрэндаш	1.5	[21]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中左前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад зүүн этгээдийн өмнөд хошуу	萨鲁勒扎萨克旗 Саруул засгийн хошуу	1697	一等台吉恭济克 тэргүүн зэргийн тайж Гончиг	1	[22]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟左翼右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын баруун этгээдийн хошуу	苏吉格图扎萨克旗 Сүжигт засгийн хошуу	1701	头等台吉吹札木策 тэргүүн зэрэг тайж Чойжамц	1	[23]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼左旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын зүүн этгээдийн хошуу	斯日格楞扎萨克旗 Сэргэлэн засгийн хошуу	1701	头等台吉根敦 тэргүүн зэрэг тайж Гэндэн	0.5	[24]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟车臣汗旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы Сэцэн ханы хошуу	车臣汗旗 Сэцэн ханы хошуу	1691	车臣汗乌默客 сэцэн хан Өмхэй	2	[25]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼中旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад хошуу	车臣扎萨克旗 Сэцэн засгийн хошуу	1691	多罗贝勒车布登 төрийн бэйл Цэвдэн	8	[26]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟左翼后末旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын умард адгийн хошуу	卫征扎萨克旗 Үйзэн засгийн хошуу	1711	头等台吉多尔济达什 тэргүүн зэрэг тайж Дорждаш	1.5	[27]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼后旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын умард хошуу	胡日查扎萨克旗 Хурц засгийн хошуу	1691	头等台吉固噜札布 тэргүүн зэрэг тайж Гүржав	3	[28]
	浩齐特扎萨克旗 Хуучид засгийн хошуу	1915	额尔德尼亲王色隆托济勒 Эрдэнэ чин ван Сэлнэнтожил		1915年，以色隆托济勒所归附的浩齐特左翼旗部众新设此旗。初附土谢图汗部，1916年并入车臣汗部。[29]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟左翼左旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын зүүн этгээдийн хошуу	额尔德尼扎萨克旗 Эрдэнэ засгийн хошуу	1701	一等台吉额尔德尼 тэргүүн зэргийн тайж Эрдэнэ	1.5	[30]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中末右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад адгийн баруун этгээдийн хошуу	额尔哈扎萨克旗 Эрх засгийн хошуу	1750	头等台吉旺济勒札布 тэргүүн зэрэг тайж Ванжилжав	1	[31]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟左翼前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын өмнөд хошуу	额尔赫木色克扎萨克旗 Эрхэмсэг засгийн хошуу	1691	镇国公憨都 улсын түшээ гүн Ханд	2	[32]
喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中前旗伊拉古克三呼图克图沙毕 Халхын дорнод зам Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад өмнөд засгийн хошууны харьяа Ялгуусан хутагтын шавь	伊拉古克三呼图克图沙毕 Ялгуусан хутагтын шавь	1913	伊拉古克三呼图克图额琳沁多尔济 Ялгуусан хутагт Эринчиндорж		1923年改为敖其尔松贝尔山旗（Очирсүмбэр уулын хошуу）[33]

职官

• 盟长、副盟长各一人。
• 副将军、参赞各一人。

每旗设札萨克协理台吉、管旗章京、副章京各一人。诸旗共设佐领四十人。每六佐领设参领一人，每佐领设骁骑校一人。

封爵

爵二十有六：车臣汗一人；附辅国公一人；扎萨克和硕亲王一人，由郡王晋袭；扎萨克多罗郡王一人；附多罗贝勒一人；扎萨克多罗贝勒一人；扎萨克固山贝子二人，一由贝勒降袭；扎萨克镇国公一人；扎萨克辅国公二人，一由贝子降袭；公品级扎萨克一等台吉一人；扎萨克一等台吉十三人，一由贝子降袭，二由辅国公降袭；附镇国公一人，由贝子降袭。

车臣汗世系

世代	名	年份	备注
第一代	硕垒	?-1655年	阿敏都喇勒孙，谟啰贝玛子。
第二代	巴布	1655年-1683年	硕垒第五子。
第三代	诺尔布	1683年-1688年	巴布子。
第四代	乌默客	1688年-1709年	诺尔布孙，伊勒登阿喇布坦子。康熙三十年（1691年）诏留车臣汗号。[34]
第五代	衮臣	1709年-1728年	乌默客长子。康熙四十八年袭车臣汗。
第六代	车布登班珠尔	1728年-1733年	衮臣长子，雍正十一年免。
第七代	垂扎布	1733年-1735年	乌默客从弟。
第八代	达玛璘	1735年-1751年	衮臣次子。
第九代	嘛呢巴达喇	1751年-1767年	达玛璘长子。
第十代	车布登扎布	1767年-1788年	达玛璘次子。乾隆四十六年诏世袭罔替。
第十一代	齐旺多尔济	1788年-1795年	车布登扎布长子。
第十二代	朋楚克多尔济	1795年	齐旺多尔济次子，无嗣。
第十三代	桑斋多尔济	1796年-1800年	齐旺多尔济长子。嘉庆五年，降四等台吉。
第十四代	玛哈什哩	1800年-1807年	朋楚克多尔济嗣子。
第十五代	恩克图噜	1807年-1817年	玛哈什哩长子。嘉庆二十二年病免。
第十六代	阿尔塔什达	1817年-1875年	恩克图噜子。
第十七代	车林多尔济	1875年-1893年	阿尔塔什达子。
第十八代	德木楚克多尔济	1893年-1909年	车林多尔济子。
第十九代	阿克旺那林	1910年-1923年	德木楚克多尔济子。

相关条目

• 土谢图汗部
• 赛音诺颜部
• 札萨克图汗部

注释及征引文献

1. 光绪《大清会典事例》卷九百六十四理藩院疆理
2. 苏联科学院、蒙古人民共和国科学委员会编，《蒙古人民共和国通史》下部第一编
3. 《平定朔漠方略》卷十二载车臣汗部编为十一旗，无右翼前旗，据光绪《会典事例》卷九百七十及嘉庆《一统志》补出。
4. Сэцэн хан аймаг. Монголын түүх.
5. О.Батсайхан, З.Лонжид, О.Баяртөр, Л.Алтанзаяа. (2012). МОНГОЛЧУУД: XX-XXI зуунд Зурагт түүх. Улаанбаатар. МОНСУДАР
6. Чин ачит засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
7. Ахай засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
8. Баатар засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
9. Бишрэлт засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
10. Дархан засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
11. Дарьганга хошуу (Хан Хэнтий уулын аймаг)
12. Дайчин засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
13. Далай дархан засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
14. Егүзэр хутагтын шавь (Сэцэн хан аймаг)
15. Ёст засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
16. Жонон засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
17. Зоригт засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
18. Илдэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
19. Манлай баатар вангийн хошуу
20. Онон голын шинэ буриад хошуу
21. Мэргэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
22. Саруул засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
23. Сүжигт засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
24. Сэргэлэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
25. Сэцэн ханы хошуу (Сэцэн хан аймаг)
26. Сэцэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
27. Үйзэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
28. Хурц засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
29. СЭЛНЭНТОЖИЛ Дондогсэнгийн
30. Эрдэнэ засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
31. Эрх засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
32. Эрхэмсэг засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
33. Ялгуусан хутагтын шавь (Сэцэн хан аймаг)
34. 以下见祁韵士《皇朝藩部要略》、光绪《会典事例》卷九百六十九理藩院封爵、《清史稿》藩部世表

延伸阅读

[编]

《清史稿/卷521》，出自赵尔巽《清史稿》

参考书目

• 《亲征平定朔漠方略》，中国藏学出版社影印殿本
• 嘉庆重修《大清一统志》
• 光绪《钦定大清会典事例》，全国图书馆文献缩微复制中心影印殿本
• 《清史稿》，中华书局点校本
• 谭其骧等，1974，《中国历史地图集》，北京：中国地图出版社
• 祁韵士著，张穆改定，包文汉整理，1987，《清朝藩部要略稿本》，哈尔滨：黑龙江教育出版社
• 《蒙古族通史》，本书编写组，2001，北京：民族出版社