SARS-CoV-2 (Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2)[1], კინოხ 2019-nCoV (ინგლ. 2019 novel coronavirus, თაშნეშე Wuhan coronavirus, Wuhan seafood market pneumonia virus[2][3]) — კორონავირუსეფიშ ახალი შტამი, ნამუქჷთ 2019 წანაშ დალიას გიშარჩქინდჷ 2019—2020 წანეფიშ უჰანიშ პნევმონიაშ ეპიდემიაშ ბორჯის, ნამუთ გჷმიჭანუანს ოშქურანჯი ინფექციურ ლახარას — COVID-19. მუშჸურე ვირუსი წჷმარინუანს ცალსპირალურ რნბ-მაკათური ვირუსის[4][5].
| 2019-nCoV | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 SARS-CoV-2-შ ანიმაცია, მორფოლოგიური ილუსტრაცია |
||||||||||||||||
| მენცარული კლასიფიკაცია | ||||||||||||||||
|
||||||||||||||||
| ლათინური ჯოხო | ||||||||||||||||
| 2019-nCoV | ||||||||||||||||
| თხილუაშ სტატუსი | ||||||||||||||||
|
SARS-CoV-2-ს არხო გენეტიკური მოგვენობა უღუ სერიშ ჭუკიშ კორონავირუსეფწკჷმა დო ოდუდესჷთ ორჩანიეთ თე ჩხოლარეფშე ღებულენს.[6] ადამიანეფშა გოფაჩუაშ შქამალი ჩხოლარო პანგოლინი რე მერჩქინელი.[7] ტაქსონომიული გინაჯინუშე, SARS-CoV-2 კლასიფიცირაფილი რე კონწარი რესპირატორულ სინდრომწკჷმა მერსხილი კორონავირუსეფიშ (SARSr-CoV) გვარობათ. ლახარა SARS-წკჷმა ესვარუაშ დუდშე აღებელო, ჭყანთხილუაშ მოსოფელიშ ორგანიზაციას ჯალაუაწკჷმა ურთიართობაშ ბორჯის, კანკალეშა ვირუსშა „COVID-19-იშ გჷმმაჭანაფალი ვირუსი“ უჯოხო.[8]
2020 წანაშ 30 ღურთუთას, ჭყანთხილუაშ მოსოფელიშ ორგანიზაციაქ ეპიდემიაშ გოფაჩუაშ გეშა, ნამუთ მერსხილი რდჷ SARS-CoV-2-წკჷმა, ოერეფოშქაშე შანულობაშ ჭყანთხილუაშჸურე ოგანაგე სიტუაცია გაცხადჷ[9].
2020 წანაშ 11 მელახის, ჭყანთხილუაშ მოსოფელიშ ორგანიზაციაქ კორონავირუსი SARS-CoV-2-შ პანდემია გჷმაცხადჷ[10][11].
ვირუსოლოგია
ინფექცია
2019-2020 წანაშ კორონავირუსული ეპიდემიაშ ბორჯის დედასურჷ ვირუსიშ ადამიერშე ადამიერშა გინოდვალაქ. თარო გჷნმიდვალუაფჷ დოხვალაფაშ დო დოჩიონაფაშ ბორჯის წჷმოქიმინელი რესპირატორული ჭვათეფით, 1,8 მეტრით მოჩილათირ მეძენას.[12][13] ინფექციაშ გინოდვალაშ ხოლო ართი ბაძაძი რე ვირუსით დანძვარებულ ჟინპიჯეფწკჷმა კონტაქტი.[14] ვირუსული რნბ-ს თაშნეშე მიოგორეს დაინფიცირაფილ პაციენტეფიშ გუმნაულაშ მინუშეფს.[15]
შილებე, ნამჷ-და ვირუსი ინფექციური ორდას ინკუბაციაშ პერიოდსჷთ, მარა თეჯგურა შვანი დიო ვადასურაფე[16] დო 2020 წანაშ 1 ფურთუთას ჭყანთხილუაშ მოსოფელიშ ორგანიზაციაქ გაცხადჷ, ნამჷ-და „თე ბორჯიშო, ასიმპტომურ შვანეფს გინოდვალა ორჩანიეთ ვა რე გინოდვალაშ თარი ბაძაძი“. ომანგეთ, მერჩქინელი რე, ნამჷ-და ადამიერეფს შქას ინფექცია თარო იყოს COVID-19-იშ სიმპტომეფიშ მაღვენი პიჯეფშე გინოდვალაშ შედეგი ორდას ოკო.
რეზერვუარი
SARS-CoV-2-აშ მოულირი მაართა ჩინებულ ინფექციას მიოგორეს ჩინეთიშ ნოღა უჰანს. ადამიერეფშა გინოდვალაშ მაართა წყუ უჩინებუ რე.[17][18] მარა, 2003 წანაშ SARS-იშ ეპიდემიაშ რკუალაქ დადგინჷ, ნამჷ-და სერიშ ჭუკეფიშ SARS-იშ მოგვენ კორონავირუსეფიშ უმენტაშობა დუდს ეთმეჭოდფჷნს Rhinolophus-იშ გვარიშ ჩხვინდნალიშობური სერიშ ჭუკეფშე. ჩინური ღანჯიშფერი ჩხვინდნალიშობური სერიშ ჭუკშე (Rhinolophus sinicus) ენაჭოფა მინუშეფს მენაგორეფჷ ნუკლეინიშ ბჟეშ ჟირ ვირუსულ წოროგეჸვენჯობაქ 80%-იანი მოგვენობა ოძირჷ SARS-CoV-2-წკჷმა.[19] იუნანიშ პროვინციას შქაში ჩხვინდნალიშობური სერიშ ჭუკიშ (Rhinolophus affinis) ნუკლეინიშ ბჟეშ მასუმა ვირუსულ წოროგეჸვენჯობაქ — SARS-CoV-2-წკჷმა 96%-იანი მოგვენობა ოძირჷ. ჭყანთხილუაშ მოსოფელიშ ორგანიზაცია სერიშ ჭუკეფს SARS-CoV-2-იშ არძაშე ორჩანიე ორთაშობურ რეზერვუარო მირჩქინუანს.
2019 წანას გჷმობჟნაფილი მეტაგენომური რკუალაშ შედეგო დედგინჷ, ნამჷ-და SARS-CoV, შტამი, ნამუთ ლახარა SARS-ს იჭანუანსჷნ, არძაშე ფართოთ გოფაჩილი კორონავირუსი რდჷ იავური პანგოლინეფიშ მინუშეფს.[20] 2020 წანაშ 7 ფურთუთას ჩინებულქ იჸუ, ნამჷ-და მენცარეფქ ნოღა გუანჯოუს პანგოლინიშე ენაჭოფა მინუშის მიოგორეს ნუკლეინიშ ბჟეშ ვირუსული წოროგეჸვენჯობას, ნამუთ 99%-ით SARS-CoV-2-იშ მოგვენი რე.[21] შედეგეფს ჭარუდჷ, ნამჷ-და ახალას მეგორაფილ პანგოლინიშ კორონავირუსიშ S ცილაშ რეცეპტორეფი ქიმიური სტრუქტურათ SARS-CoV-2-იშ მოგვენი რე, გინორთი ხვალე ართი ამინობჟეთ“.[22] პანგოლინეფს ჩინეთიშ კანონდვალა თხილანს, მარაიშენით რე თინეფიშ ბრაკონიერობაშ დო ვაჭარობაშ შვანეფი, თიშ გეშა, ნამჷ-და თე ჩხოლარს აქტიურო ხვარენა ტრადიციულ ჩინურ მედიცინას.[23]
მიკრობიოლოგეფქ დო გენეტიკოსეფქ, ტეხასიშ შტატის ზოხორინელო მიოგორეს კორონავირუსეფს გენეტიკური გიშახსხუნუაშ (რეასორტიმენტი) ბეჭედუა, ნამუთ SARS-CoV-2-იშ გოჭყაფას ხოლო ართშა მიოწურუანს პანგოლინეფიშ კათაფაშ გეშა.[24] კინ თე ბორჯის, მარკვიალეფს ესმებჷნა, ნამჷ-და სქიდუ უჩნებუ ფაქტორეფი დო აქტიურო აგჷნძორენა შხვა ჩხოლარეფიშ რკუალას.[24]
ფილოგენეტიკა დო ტაქსონომია
SARS-CoV-2 ორხველჷ კორონავირუსეფიშ ჯოხოთ ჩინებულ ვირუსეფიშ ფართო ფანიას. წჷმარინუანს დადებითი შანულობაშ ცანდსპირალურ რნბ (+ssRNA) ვირუსის. შხვა კორონავირუსეფს შეულებუ გჷმიჭანუას შხვადოშხვა ლახარეფი, რჩქვანელობური გორგილაფათ დოჭყაფილი, არხო ბჟაეიოლიშ რესპირატორული სინდრომით (MERS) თებული. თინა ადამიერეფს გოფაჩლი ჩქინო ჩინებული მაშქვითა კორონავირუსი რე, შხვა ამშვიშ ერკებული თეჯგურა რე: 229E, NL63, OC43, HKU1, MERS-CoV და SARS-CoV.[25]
2003 წანაშ SARS-იშ ეპიდემიაშ გჷმმაჭანაფალი SARS-წკჷმა მერსხილ კორონავირუსული შტამიშ მოგვენო, SARS-CoV-2 ორხველჷ კონწარი რესპირატორულ სინდრომწკჷმა მერსხილ კორონავირუსეფიშ გიმენგვარს (beta-CoV ღოზი B).[26][27][28] თიშიი რნბ-შ წოროგეჸვენჯობა სიგჷრძას დოხოლაფირო 30 000 ნერჩი რე. მუში მიარენერჩამი დოწეწუაშ აბანით, SARS-CoV-2 აკა რე ჩქინო ჩინებულ ბეტაკორონავირუსეფს შქას; ჩინებული რე, ნამჷ-და თე მახასიათაფალი უძინანს ვირუსეფიშ პათოგენურობას დო გინოდვალას.[29][30][31]
სეკვენსირებული გენომეფიშ ობაღერი მუდანობათ, შილებე ვირუსეფიშ ფანიაშ მუტაციაშ ისტორიაშ ფილოგენეტიკური ჯაშ ენწყუალა. 2020 წანაშ 12 ღურთთაშო, უჰანს მენცარეფს უკვე იზოლირაფილი აფჷდეს SARS-CoV-2-იშ ხუთი გენომი, ნამუთ ჩინეთიშ ლახარეფიშ კონტროლიშ დო პრევენციაშ ცენტრიქ შხვა ინსტიტუციეფსჷთ გინოჩჷ;[32] 2020 წანაშ 11 ფურთუთაშო, გენომეფიშ მუდანობაქ 81-შახ მიძნჷ.[33] მინუშეფიშ ფილოგენეტიკურ ანალიზეფქ ოძირჷ, ნამჷ-და თინეფი „ჭყანიერო მერხილი რდეს უმოსო შკვით მუტაციაწკჷმა, ვინდარო ოართე წიმოხონწკჷმა“, ნამუთ თის შანენს, ნამჷ-და ადამიერეფს ინფექცია უჰანს მაართაშე 2019 წანაშ გერგობათუთას ვარ-და ქირსეთუთას დაიქსირებედკოოკო.[33]
2020 წანაშ 11 ფურთუთას, ვირუსეფიშ ტაქსონომიაშ ოერეფოშქაშე კომიტეტიქ (ICTV) გაცხადჷ, ნამჷ-და რსებული წესეფიშ მეჯინათ, ნამუთ ნუკლეინიშ ბჟეფიშ კონსერვირებული წოროგეჸვეჯიბაშ ოსხირშა აფასენს იერარქიულ ურთიართიბას კორონავირუსეფს შქას, გინორთი თიმწკჷმა 2019-nCoV-ო ჯოხოდვალირ ვირუსის დო 2003 წანაშ SARS-იშ ეპიდემიაშ ვირუსულ შტამს შქას, უბაღებუ რდჷ, თიშ ზოხო ვირუსულ გვარობათ ოკოროცხალო. თაჸურეშე გიშნაველი, 2019-nCoV-ი თინეფქ დააიდენტიფიცირეს მუჭთ კონწარი რესპირატორულ სინდრომწკჷმა მერსხილ კორონავირუსეფიშ შტამი.
სტრუქტურული ბიოლოგია
SARS-CoV-2-იშ ირი ვირიონი დიამეტრის 50–200 ნანომეტრი რე.[34] შხვა კორონავირუსეფიშ მოგვენო, SARS-CoV-2-ს ოთხი სტრუქტურული ცილა უღუ, ნამუშათ S (წვანდი), E (დაცხი), M (მემბრანა) დო N (ნუკლეოკაპსიდი) ცილეფი უჯოხონა; N ცილას უღუ რნბ გენომი, s, E დო M ცილეფი — ართობურო აკმადგინანა ვირუსულ დაცხის. წვანდი ცილა ვირუსის მენძელი თოლიშ მემბრანაშა მერტყაპუაშ მეშქაშბას არზენს.[35] The spike protein is responsible for allowing the virus to attach to the membrane of a host cell.[35]
ვირუსიშ S-ცილაშა მანჯაფილჷ მოდელირაფაშ ექსპერიმენტიქ ოძირჷ, ნამჷ-და SARS-CoV-2 ადამიერიშ თოლშა მიშანჭაფაშო გჷმირინუანს ადამიერიშ კურთხუშ მემბრანას მიშახუნაფილი ანგიოტენზინიშ გჷნმაქიმინალი ფერმენტიშ (აგფ, ACE2 ) რეცეპტორს.[36]
2020 წანაშ 22 ღურთუთაშო, ვირუსიშ რსულ გენომშა ჩინეთის დო ააშ-ს მოხანდე ბუნეფქ ართიანშე ზოხოთ გჷმირინეს რევერსული გენეტიკაშ მეთოდი დო ექსპერიმენტულო წჷმარინეს, ნამჷ-და ACE2 ACE2-იშ რეცეპტორიშ ფუნქციას არსულენს.[37][38][39][40][41] თაშნეშე რკუალეფქ ოძირჷ, ნამჷ-და SARS-CoV-2-ს ადამიერიშ ACE2-წკჷმა თიშე უმოსი მოგვენობა უღუ, ვინდარო SARS ვირუსიშ შტამს.[42] კრიოგენული ელექტრონული მიკროსკოპით გჷნიღეს S ცილაშ ატომური დონეშ ფოტო.[42][43]
SARS-Cov-2 წჷმოწიმინჷნს არძაშ უკულაში სუმ ვირულენტობაშ ფაქტორს, ნამუთ ხეს უნწყუნს მენძელი თოლშე ახალი ვირიონეფიშ გოფაჩუას დო ბორკუნს ადამიერიშ იმუნური სისტემაშ რეაგირაფას.[35]
სიმპტომეფი
2019-nCoV კორონავირუსიშ სიმპტომეფი პნევმონიაშ ვარ-და მონკა კონწარი რესპირატორული ინფექციაშ მანგური რე:
- სუსტება
- სქირე, ვაპროდუქტიული ხვალი
- ჩხე დო ტემპერატურაშ ძინა (38°С ვარდა უმოსი, ჩხურს მიშაჸოთამა)
- შურიშღალაშ გორთულაფა
- ჭუეფი კიდირიშ გოხოლუას
- დუდიშ ჭუა
- მიალგიეფი (კუთეფიშ ჭუეფი)
- ოართე უხასიათობა
ინკუბაციური პერიოდი მუსხირენი დღას იგჷნძარებჷ. ინფიცირაფაქ ადამიერშე ადამიერშა ქჷმოხვადჷ-და, ინკუბაციური პერიოდი ხუთ დღაშე უმოსი ვა რე. ოინკუბაციე პერიოდიშ ხანი უმოსი რე, მუჟამსჷთ ინფიცირაფა ჩხოლარშე ადამიერშა მუთმოხვადჷნ.
მუნაჩემეფიშ ოწმახუ ანალიზი თიში დოდასურაფაშ მეშქასალას ირძენს, ნამჷ-და მაღალი კონტაგიოზობა (გინმადვალობა) უღუ დალახებური ადამიერწკჷმა კონტაქტით.
ადამიერშე ადამიერშა ვირუსიშ გინოდვალა დოდასურაფილით დო დემონსტრირაფილით რე[44].
ადამიერეფს, ნამუეფსჷთ დალახებურეფწკჷმა კონტაქტი უღუდეს ჸუდეს ვარ-და ოსქილადეშ პიჯალეფსჷნ, მონკა მუნწე რესპირატორული ინფექციაშ გორჩქინაშ სტადიაშ უმოსი რისკიშ გიმე რენა, ნამუშ შვანს ღურაშ უშქაშე სამანჯელი რე პროგრესული მუნწე ვაკონტროლირებაფონი შურღალაშ უდუბაღუობა (რესპირატორული დისტრეს-სინდრომი).
პროფილაქტიკა
ჭყანთხილუაშ მოსოფელიშ ორგანიზაციაქ გჷშაშქჷ რეკომენდაციეფი[45] კორონავირუსიშ 2019-nCoV დოინფიცირაფაშ რისკიშ ფაქტორიშ დაკინალო:
- ხელეფიშ შხირას ბონუა საპონით დო სპირტიშ მაკათური მეშქაშალეფით (გიბონით მინიმუმ 20 მერქას იშენით);
- ხვალუაშ დო ჩიონიშ ბორჯის პიჯიშ დო ჩხვინდიშ დუჸით ვარ-და ნოჭკერით (თეშ უკული ნოჭკერი უციოთ გეგნაათით ვარდა დოჭვით) ეფორაფათ;
- სინჩხუან დო მაღალი ტემპერატურაშ მაღვენჯი კათაშე მეჭედას კონტაქტიშა დუდიშ ეღალა;
- ვა ჭკომათ ჩხოლარული გოჭყაფაშ ბოლოშა უზადუ (უხაშუ, უკარწუ, ურჩხუ, თერმოუდუმუშებუ) პროდუქტეფი.
თაშნეშე ქოძირით
რესურსეფი ინტერნეტის
| პორტალი ვირუსეფი |
ტერმინი „Wuhan pneumonia-შ“ გოთანჯუა ვიქსიკონს
სქოლიო
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
