ანა ფრანკი

ანელიზ მარია „ანა“ ფრანკი (გერმ. Anne Frank [ˈʔanə ˈfʁaŋk] , ნიდერლ. Anne Vrank [ˈʔɑnə ˈfrɑŋk; ნანდული ჯოხო — ანელიზ მარია ფრანკი (გერმ. Anneliese Marie Frank [ˈanəˌliːs maˈʁiː ˈʔanə ˈfʁaŋk] , ნიდერ. Anneleese Marie Vrank [ˈɑnəˌlis maːˈri ˈʔɑnə ˈfrɑŋk]); დ. 12 მანგი, 1929, მაინიშ ფრანკფურტი, გერმანია — ღ. მელახი, 1945, ბერგენ-ბელზენი, მასუმა რაიხი))^[1] — გერმანიას დჷნაბადი ურია ცირა ბაღანა, ნამუთ ჰიტლერიშ ხეშუულობაშ მულაშე ფანიაწკჷმა ართო ატყობუდჷ ნაცისტურ ტერორს ნიდერლანდეფს. საბოლათ ჭოფილქ დო ჸონაფილქ იჸუ აუშვიციშ საკონცენტრაციე კარეშა, მოგვიანაფათ გინოჸონაფილქ იჸუ ბერგენ-ბელზენშა, დო ლჷმაშ დალიას დოღურჷ ტიფათ. ჩინებული „ანა ფრანკიშ დღარეფი“-შ ავტორი — დოკუმენტი, ნამუქჷთ გეგმაარგამუ ნაციზმი დო გინოთანგილი რე მოსოფელიშ ანდა ნინაშა. თე კჷრბიქ ხეთეშე მოსოფელიშ ბესტსელერო გინირთჷ — ვა ხვალე თიში მანჭებუ ინტონაციათ, თაშნეშე თარო თიშ გეშა, ნამჷ-და ართ ცირა ბაღანაშ ჭარაქ ჰოლოკოსტწკჷმა მერსხილი მილიონობათ ადამიერიშ ტრაგედიაშ აკოკათუა შილებუნ. ანა ფრანკი დო თიში ფანია იკოროცხჷნა ნაციზმიშ ართ-ართ ჩინებულ ნაკიბირათ.

ვიკიპედიაშ რედაქტორეფიშ გინოჭყვიდირით, სტატიას „ანა ფრანკი“ მესხუნაფილჷ აფჷ გიშნაგორა სტატიაშ სტატუსი. ანა ფრანკი ვიკიპედიაშ საუჯგუშო სტატიეფიშ ერკებულს რე.

ანა ფრანკი
ანელიზ მარია „ანა“ ფრანკი 1942 წანას
დაბადებაშ თარიღი:	12 მანგი, 1929
დაბადებაშ აბანი:	მაინიშ ფრანკფურტი, გერმანია
ღურაშ თარიღი:	მხლ. მელახი, 1945 (15 წანერი)
ღურაშ აბანი:	ბერგენ-ბელზენიშ საკონცენტრაციე კარე, მასუმა რაიხი
ერუანობა:	გერმანალი ურია
საქვარუა:	დღარეფიშ ავტორი
Magnum opus:	ანა ფრანკიშ დღარეფი
ჟანრი:	ბიოგრაფია, ავტობიოგრაფია
ნინა:	გერმანული ნინა, ნიდერლანდური ნინა

ბიოგრაფია

ანა ფრანკიქ დებადჷ ფრანკფურტის, ურიეფიშ ფანიას. გერმანიაშ თარობაშა ნაცისტეფიშ მოულაშ უკული, ფრანკეფიშ ფანიაქ ოცხოვრებშა ამსტერდამიშა გეგნორთჷ. ანა დო თიში და მარგო გურაფულენდეს ამსტერდამიშ სკოლას. ნიდერლანდეფიშ ოკუპაციაშ უკულ, ნაცისტეფქ ნიდერლანდეფს მახორუ ურიეფიშ თხოზინი ქიდიჭყეს. ანა დო მუში და ბიბლიოთეკაშ უკახალენ ოთახის ტყობუდეს, ჸუდეს, სოდეთ ანაშ მუმა ოტო ფრანკი მუშენდჷ. ჸათე პერიოდის დიჭყჷ ანაქ დღარეფიშ ჭარუა. დღარეფს ეჭარილი რე ანაშ ფანიაშ ტრაგიკული რინა, 1942 წანაშე 1944 წანაშახ. 1944 წანაშ 4 მარაშინათუთას ანაშ ფანია გესტაპოქ ოჭოფჷ დო საკონცენტრაციე კარეშა გეგნიჸონჷ. 1944 წანაშ 1 გერგობათუთას, ანა დო მარგო ოსვენციმიშ საკონცენტრაციე კარეშე ბერგენ-ბელზენიშ კარეშა გეგნიჸონეს, სოდეთ ჟირხოლოქ ტიფათ დოღურეს, 1945 წანას. ჭითა ჯვარიშ მუნაჩემეფით, თინეფიშ ღურაშ თარიღი დოხოლაფირო მელახი რე, ნიდერლანდეფიშ თარობაშ მუნაჩემეფით 31 მელახი. ორდოიანი მუნაჩემეფით, ანაშ ღურაშ თარიღი ფურთუთა რდჷ. ფრანკეფიშ ფანიაშე ხვალე ანაშ მუმაქ, ოტო ფრანკიქ გინოსქიდჷ დო მალას ამსტერდამიშა დირთჷ დო ჸუდეს სოდეთ ანა ტყობუდჷ, მიოგორუ ანაშ ნაჭარა დღარეფს. ოტო ფრანკიქ დღარეფი გჷმაბჟინუ 1947 წანას. უკულიან წანეფს ანა ფრანკიშ დღარეფქ 70 ნინაშა ითანგჷ. ანა ფრანკიშ დღარეფს შხვადოშხვა ფილმეფიშ სიუჟეტიქ გიარსხუ.

ბაღანობა

გასაშინე სტელა დალეფი ფრანკეფიშ პატიოცემელო მაინიშ ფრანკფურტის

ანა ფრანკიქ დებადჷ 1929 წანაშ 12 მანგის, მაინიშ ფრანკფურტის, მაინგაუშ ჭითა ჯვარიშ კლინიკას^[en][2], ასიმილირაფილი ურიეფიშ ფანიას. ანაშ მუმა ოტო ფრანკი რდჷ გინორინელი ოფიცერი დო თიმ პერიოდის ბიზნესით რდჷ დაკებული, ნანა — ედიტ ფრანკ-ჰოლენდერი — დიაჸუდეში. ანას ჸუნდჷ უნჩაში და მარგო ფრანკი,^[3] ნამუქჷთ დებადჷ 1926 წანაშ 16 ფურთუთას.

კლინიკა, სოდე დებადჷ ანა ფრანკიქჷნ

ფრანკეფიშ ფანია ორხველუდჷ ლიბერალურ ურიეფს დო აიწორო ვათხილანდეს იუდაიზმიშ არძა ტრადიციას დო წესის.^[4] ფანია ოხორანდჷ ურიეფიშ დო შხვაში თური მენმოღალეეფიშ ასიმილირაფილი ჯარალუას, სოდე თინეფიშ ბაღანეფი ირდუდეს კათოლიკეეფწკჷმა დო პროტესტანტეფწკჷმა. ჟირი წანერიშ ხანშა ანა ოხორანდჷ მაინიშ ფრანკფურტიშ დორნბუშიშ რაიონს, მარბახვეგიშ შოშეშ ჸუდე N307,^[5] მარა უკული ფრანკეფიშ ფანიაქ გეგნორთჷ კჷნე თი რაიონიშ განგხოფერშტრასეშ შოშეშ ჸუდე N24-შა. თეხანიშო ჟირხოლო ჸუდე გედგჷ.^[6]

გერმანიაშა ადოლფ ჰიტლერიშ ხეშუულობაშ მულათ დო 1933 წანაშ მუნიციპალურ გიშაგორუეფს ნაცისტეფიშით გომორძგუათ, ანაქ დიამუში დო დაწკჷმა ართო გეგნორთეს აახენშა როზა ბებიშა (ედიტიშ ნანაშა), ოტოქ ემიგრაციაშა მიდართჷ ამსტერდამშა, სოდე მუშენდჷ სააქციო ჯარალუაშ „ოპეკტა“ მადუდეშ პოსტის (ფირმა, ნამუთ აწარმენდჷ ჯემეფს) დო ცხოვრენდჷ რივერენბუურტიშ რაიონიშ მერვედეპლეინიშ მოედანს 37/2.^[7] თიმ წანაშ ეკენიაშ თუთას ედიტიქჷთ გეგნორთჷ ამსტერდამშა, მარაშინათუთას თინეფს ქაკათჷ მარგოქ,^[8] 1934 წანაშ ფურთუთას — ანაქჷთ.^[9]

ანა ამშვი წანაშ ხანშახ გილეშჷ მონტესორიშ 6-ა სკოლაშ ბაღშა, უკული თე სკოლაშ პირველ კლასიშა მიდართჷ, ნამუსჷთ ანაშ ღურაშ უკული „ანა ფრანკიშ სკოლაშ“ ჯოხოქ დიადჷ.^[10][11][12] თიშ უკული, მუთ 1940 წანაშ მესის, გერმანიაქ ნიდერლანდეფიშ ოკუპაცია იქჷნ, ანაქ, ნამუქჷთ მონტესორიშ სკოლას ამშვი წანას იგურჷნ, აძვილებურქ იჸუ ურიულ ლიცეუმშა გეგნურთუმუდჷკონ.

1938 დო 1941 წანეფს,  ანაშ მუმა ოცადუდჷ მუში ფანიაშო ვიზაშ მეღებას, ამერიკაშ აკოართოიანაფილ შტატეფშა ვარ-და კუბაშა ემიგრაციაშო.^[13] 1941 წანაშ 1 ქირსეთუთას, ოტო ფრანკის მეჩეს ხვალე აკა ვიზა კუბაშა ხვალე თიშო, მარა ვითი დღაშ უკული გერმანიაქ დო იტალიაქ ლჷმა გეგმუცხადეს ააშ-ს, დო ჰავანაქ ვიზა გაუქვჷ.^[14]

ტყობშეიანი რინა

ანა ფრანკიშ ნაწახნაკა ამსტერდამს

მუჟანსჷთ ოტო ფრანკიქ, მუში მაჸალეეფიშ (ვიქტორ კლიუგერი, იოხანეს კლეიმანი, მიპ გიზი, თიში ალმასქუ იან გიზი დო ელისაბედ (ბეპ) ფოსკიოილი) წოროქიმინუათ, წყარპიჯის მადვალუ პრინსენგრახტ-263-იშ ჸუდეშ უკახალე მანწყჷ (სოდე იდვალუაფუდჷ „ოპეკტა“) ფულირი ოტყობინჯე — მუჭოთ რინსენგრახტ-263-ის მადვალი შხვა ჯარალობური ჸუდეეფსინ, არძას ართამი პირველი სართული უღუდჷ (თის იკენდჷ „ოპეკტაშ“ საწარმოშ ოწკარუე), მუჟანსჷთ მაჟირა სართულიშე დგჷმილი ჟირი ნორთო ირთუდჷ: ართი ნორთი გიშმეშჷ წყარპიჯიშა, სოდე რდჷ „ოპეკტაშ“ ოფისეფი, მაჟირას — დოსართე შხირას ცაიორი რდჷ. ოტყობინჯე იკენდჷ დგჷმილიშ მაჟირა ნორთიშ 3-ა, 4-ა დო 5-ა სართულეფს დო თექ იდვალუაფუდჷ მასუმა სართულშა აკა გიშალი, ნამუთ დოფორეს დოკუმეტეფიშ კარადათ (2-ა სართულს დგჷმილიშ მაჟირა ნორთისჷთ უღუდჷ გიშაულარი პირველ სართულშა, მარა ვაუღუდჷ მუთუნნერი გინაულარეფი ჟილენი სართულეფშა).

1942 წანაშ 12 მანგის, ანაქ 13 წანერო გჷნირთუ. ბადებაშ დღაშახ ჭიჭე ხანიშ უწმოხ, ანაქ მუამუშის მაღაზიაშ ვიტრინას ქაძირჷ ნოჭკერიშ კაბრამი მორჩილი ავტოგრაფეფიშ ალბომი, ნამუქჷთ ანას თეშ მეწონჷ, ნამჷ-და გჷნოჭყვიდუ თიში დღარო გჷმორინაფა. ანაქ მუში დღარს პირველი დინნაჭარა აკეთჷ თიმ დღას.

ოტყობინჯეს ანა დღიურს ჭარუნდჷ ნიდერლანდურ ნინაშა (პირველი ნინა რდჷ გერმანული, მარა ნიდერლანდურიშ გურაფა დიჭყჷ ჭიჭენობაშე დო გჯირო რაგადანდჷ, ვინდარო თიში მასქერეფი). თე ნაჭარეფს ანა ჭარუნდჷ მუში გჷმოგოინაფილ დამაჸალე კიტის. ანა თე ნაჭარეფს კიტის ირფელს ურაგადუდჷ, დო მუჭო მიშჷ თინეფიშ რინა ოტყობინჯესჷნ. ანაქ მუში დღას გიოდჷ „Het Achterhuis“ („უკახალენი ჸუდეს“).

1943 წანაშ 19 გერგობათუთაშ დინნაჭარა:

„გერმანალეფი არძა კარს რეკჷნა დო კითხულენა, ჸუდეს ქორენა დო ვარი ურიეფინ... ონჯუას, აკოსერილს, ვორწყექ კათაშ რანწკის ენგარაფილი ბაღანეფით. თინეფი მეულა დო მეულა, განთხიშ გითოლაფაშახ მეგამეფით დო ქურსუეფით. მითინქ ვადოსქიდჷ — რჩინუეფი, ჩქჷჩქუეფი, მოკათუეფი, დალახებულეფი — არძა მიშჷ თე ოღურალე შარას.“

ჭოფუა დო დეპორტაცია

ოტყობინჯეს ვალეგალეფი 25 თუთას ქორდეს. 1944 წანას, ოკუპაციურ ხეშუულობას უჩინებუ ადამიერქ ნინა ქემუღჷ ტყობინელი ურიეფიშ ბუნაშ გეშა, დო 4 მარაშინათუთას პრინსენგრახტიშ შოშეშ ჸუდე N263-შა ქემიაკითხუეს ნიდერლანდეფიშ პოლიციაქ დო გესტაპოალეფქ კარლ ზილბერბაუერიშ დუდალათ. ბრუოხოლო ადამიერი ოჭოფეს დო ვეტერინგსჰანსიშ შოშეს მადვალი ხვილიშას ოთხი დრაშ გოძვენას ხვილუდეს, უკული გეგნიჸონეს ვესტერბორკიშ საკონცენტრაციე კარეშა, სოდე, მუჭოთ გიშაძახებაშე მუკოშველებურეფინ, თინეფი გინოჸონაფილი რდეს კარეშ „საჯარიმო გჷმნართიშა“ დო არძაშე ურთულაში საქვარიშ კეთება დავალეს. თინეფს არზენდეს არძაშე უჭიჭაში ოჩამური თიას, დო ოცადუდეშ თინეფიშ იზოლირაფას შხვა ჭოფილეფშე. თარო თინეფი მუშენდეს ფურინჯეფიშ ტახილი აკუმულატორეფიშ ხუალას. 3 ეკენიას ბრუოხოლო ვალეგალქ დეპორტირაფილქ იჸუეს აუშვიციშ (ოშვიენჩიმიშ/ოსვენციმიშ) საკონცენტრაციე კარეშა. თე 93-ა ბუჯგუა, 1019 ადამეირიშ მუდანობათ, ბოლო ეშელონი რდჷ, ნამუსჷთ ნიდერლანდიშ ურიეფი მეჸუნდჷ ღურაშ კარეშან, თიშ უკული ურიეფიშ დეპორტაციაქ ვესტერბორკიშე აუშვიციშა მეჭყორდჷ.

გასაშინე

• 
  ანა ფრანკიშ ბაღანეფიშ ადამიერიშ ნებეფიშ მემორიალი ანტიგუას, გვატემალა
• 
  ანა ფრანკიშ ცენტრი ნიუ-იორკის
• 
  ბაირონ გომეს ჩავარია, ანა ფრანკიშ მურალი ჩიტეფით დო ბაღანეფიშ ხელეფიშ ანგეფით (2017), ანა ფრანკიშ სკოლა, უტრეხტი, ნიდერლანდეფი, 2020
• 
  ანა ფრანკიშ ბაღანეფიშ ადამიერიშ ნებეფიშ მემორიალი, იერუსალიმი

ლიტერატურა

• Lee, Carol Ann (2000). The Biography of Anne Frank – Roses from the Earth. London: Viking Press. ISBN 978-0-7089-9174-9.
• Prose, Francine (2009). Anne Frank: The Book, the Life, the Afterlife. New York: HarperCollins. ISBN 978-0-06-143079-4.
• Frank, Anne (1989). The Diary of Anne Frank, The Critical Edition. Netherlands State Institute for War Documentation. New York: Doubleday. ISBN 978-0-385-24023-9.

რესურსეფი ინტერნეტის

ვიკიოწკარუეს რე ხასჷლა თემაშე: ანა ფრანკი

• Anne Frank Center, United States
• Anne Frank House
• Anne Frank Trust UK
• Anne Frank-Fonds (Foundation)

სქოლიო

1. Anne Frank probably died one month earlier than initially thought — museum. კითხირიშ თარიღი: 2017-10-01.
2. Geschichte. Frankfurt Red Cross Clinics. კითხირიშ თარიღი: 20 October 2016.
3. Müller, 1999, preface: Family tree
4. van der Rol, Verhoeven, p. 10
5. Dornbusch was created in 1946 out of parts of Eckenheim and Ginnheim.
6. Wohnhaus der Familie Frank. City of Frankfurt.
7. Lee, 2000, pp. 20–23
8. Verhoeven, 2019, p. 7
9. Verhoeven, 2019, pp. 24–25, 31
10. Anne Frank in kindergarten (en). კითხირიშ თარიღი: 2024-01-08.
11. Amsterdam, Anne Frankschool. National Committee for 4 and 5 May. კითხირიშ თარიღი: 2021-07-20.
12. “Anne Frankschool in Amsterdam“, IJmuider Courant, 1957-05-26. „Het Anne Frank-comité dat zich in november 1956 met een oproep tot het Nederlandse volk en tot de gemeentelijke autoriteiten van Amsterdam had gericht met het verzoek het te steunen in zijn streven om tot een blijvende herinnering aan Anne Frank te komen, heeft van Amsterdams wethouder van Onderwijs, mr. A. de Roos, de mededeling ontvangen dat B. en W. besloten hebben de naam van de Montesorrischool in de Niersstraat, waar van Anne Frank zes jaren leerlinge was, te wijzigen in „Anne Frankschool".“
13. Cohen, Patricia. “Letters reveal desperate plight of Anne Frank's family – Europe – International Herald Tribune“, The New York Times, 14 February 2007. კითხირიშ თარიღი: 20 November 2015.
14. German Bombs and US Bureaucrats: How Escape Lines from Europe Were Cut Off (en) (6 July 2018). კითხირიშ თარიღი: 30 September 2022.