From Wikipedia, the free encyclopedia
An Polonya (Kinatsila: Polonia, Iningles: Poland, Pinolako: Polska [ˈpɔlska] (
pamati-a)) usa nga nasod nga nahamutang ha Butnga nga Europa. Nahamutang ini ha butnga han Alemanya ha katundan, han Republika Tseka ngan Eslovakya ha salatan, Ukranya ngan Bielorrusya ha sinirangan, ngan han Dagat Baltic, Lituanya, ngan Rusya (pinaagi han Kaliningrad Oblast nga exclave) ha amihanan. Iton Polonya nagsasaro hin katubtoban ha kadagatan upod han Dinamarka ha Dagat Baltic. Warsovya an kapital han nasod. An Polonya nagin api han Unyon Europeo tikang han Mayo 1 2004.
Republika han Polonya Rzeczpospolita Polska
| |
|---|---|
 Bandira
 Eskudo
| |
|
Darahonon: Waray1 | |
.svg)  Kahamutang han Polonya (masirom nga pagkalunghaw) – ha kontinente nga Europeo (mapawa nga pagkalunghaw & masirom nga pagka-grey) | |
_-_POL_-_UNOCHA.svg) | |
| Pamunuan ngan gidako-i nga syudad |
Warsovya 52°13′N 21°02′E |
| Opisyal nga mga pinulungan | Pinolako2 (polski) |
| (Mga) Tawag hin tawo | Polako |
| Kagamhanan | Republika nga Parlamentaryo |
• Mangulo | Andrzej Duda |
• Primer Ministro | Donald Tusk |
| Magbabalaod | Nasodnon nga Katitirok |
• Igbaw nga balay | Senate |
• Ubos nga balay | Sejm |
| Kahimo | |
• Pagin-Kristyano4 | 966 |
• Syahan nga Republika | Hulyo 1, 1569 |
• Ikaduha nga Republika | Nobyembre 11, 1918 |
• Kanan Katawhan nga Republika | Disyembre 31, 1944 |
• Ikatulo nga Republika | Enero 30, 1990 |
| Langyab | |
• Bug-os | 312,679 km2 (120,726 sq mi) (ika-693) |
• Katubigan (%) | 3.07 |
| Kamolupyohan | |
• 2021 estimate | 38,354,173 [1] (ika-36) |
• Densidad | 122/km2 (316.0/sq mi) (ika-83) |
| GDP (PPP) | 2021 nga banabana |
• Bug-os | $1412.000 ka bilyon[2] (ika-20) |
• Per capita | $37,323[2] (ika-45) |
| GDP (nominal) | 2021 nga banabana |
• Bug-os | $655.300 ka bilyon[2] (ika-23) |
• Per capita | $17,318[2] (ika-48) |
| Gini (2014) |
 32.08[3]medium |
| HDI (2020) |
▲ 0.880[4] hataas hin duro · ika-35 |
| Salapi | Złoty (PLN) |
| Zona hin oras | UTC+1 (CET) |
• Summer (DST) | UTC+2 (CEST) |
| Dapit hin pagmanehar | wala |
| Kodigo hin pagtawag | 48 |
| Internet TLD | .pl |
|
1 Kundi, kitaa an Mga diri-opisyal nga mga lema han Polonya. 2 Bisan man kon diri mga opisyal nga pinulongan, an Binelarus, Kinashubia, Linituanyano ngan Inaleman ginagamit ha 20 nga mga opisina hin comune. 3 An kahaluag han Polonya sumala han pagbahinbahin-ha-pagdumara, sumala han hatag han Sentral nga Opisina hin Estadistika, amo in 312,679 km2 (120,726 sq mi) nga diin 311,888 km2 (120,421 sq mi) amo in kahaluag ha tuna ngan 791 km2 (305 sq mi) kahaluag hin bawbaw hin katubigan ha sulod han nasod. An pagkarawat han Kristyanismo ha Polonya ginkikita hin damo nga mga Polako, bisan man kun ano an ira pagkaapi ha relihyon o waray pag-api hin relihiyon, nga usa han mga labaw nga mga nasodnon nga panhinabo ha kaagi; an bag-o nga relihiyon gin-gamit ha paghiusa han mga tribo dida han rehiyon. | |
An estado Polako gintukod hin sobra 1,000 ka tuig hadto ha ilarom han Dinastiya Piast, ngan nakaabot han bulawanon nga panahon dida han harani han kataposan han ika-16 nga siglo ha ilarom han Dinastiya Jagielloniano, han panahon nga an Polonya usa han mga gidako-i, girikohi, ngan pinakagamhanan nga mga nasod ha Europa. Han 1791 an Sejm han Polako-Lituano nga Mankomunidad nagpailarom han Batakan-Balaod han Mayo 3 o Konstitusyon han Mayo 3, an syahan nga moderno nga nakodipikar nga konstitusyon, ngan ikaduha ha kalibotan sunod han Konstitusyon han Estados Unidos. Waray la mag-iha nga nagsunod, an nasod nawara katapos han pagbahin-bahin hini han mga hagrani nga nasod nga amo an Rusya, Austrya, ngan Prusya. Nahibalik an paglugaring hini dida han 1918 han pagkatapos han Syahan nga Pankalibotan nga Gyera komo an Ikaduha nga Republika Polaka. Pagkatapos han Ikaduha nga Pankalibotan nga Gyera nahimo ini nga komunista nga satellite nga estado han Unyon Sovietika nga tinatawag nga Republika han Katawhan han Polonya. Han 1989 an syahan nga gawasnon-hin-bahin nga mga pinili-ay han kaagi han Polonya katapos han Gyera Pankalibotan II nagtapos han Solidaridad (Solidarność) nga pakigbisog para hin kagawasan ngan nagresulta han kapirde han mga namumuno nga komunista han Polonya. An yana nga Ikatulo nga Republika Polaka gintukod, ngan ginsundan pagkatapos hin pira ka tuig han pagsurat hin bag-o nga konstitusyon dida han 1997. Han 1999 an Polonya nag-accede ha NATO, ngan han 2004 inmapi ini han Unyon Europeo.
Ha opisyal nga pagtawag, iton nasod kilalado nga Republika han Polonya, (Pinolako: Rzeczpospolita Polska[lower-alpha 1] [ʐɛt͡ʂpɔˈspɔlita ˈpɔlska] ( pamati-a)). An pulong nga Rzeczpospolita amo an ngaran ha kaagi ngan kasaysayan nga padayon an paggamit tikang han ika-16 nga siglo dida han Polako-Lithuanian nga Mancomunidad, nga usa nga pinili-ay nga monarkiya. An pulong nga Rzeczpospolita puyde mangahulogan nga "mancomunidad" o commonwealth o puyde gihapon "republika", samtang an kahubad ngadto ha Polako han pulong nga "republika", republika. Dida han pamuno han komunista tikang han 1952 tubtob 1989 an opisyal nga ngaran han nasod amo an Republika han Katawhan han Polonya (Polska Rzeczpospolita Ludowa), nga amo la an panahon nga waray gamita an opisyal nga pagtawag tikang ha kaagi ngan kasaysayan.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
