From Wikipedia, the free encyclopedia
An Las Navas usa nga ika-upat nga klase nga bungto sa probinsya san Northern Samar sa Sinirangan nga Kabisay-an nga rehiyon sa Kabisay-an sa Pilipinas. Sumala san 2000 nga census, mayda ini populasyon nga 29,346 ka tawo sa 5,641 nga panimalay.
| Sensus han Populasyon Las Navas, Northern Samar | |||
|---|---|---|---|
| Sensus | Populasyon | +/- | |
| 1990 | 22,017 | ||
| 1995 | 25,031 | 2.6% | |
| 2000 | 29,346 | 3.47% | |
| 2007 | 32,197 | 1.29% | |
| 2010 | 36,539 | 1.76% | |
An Las Navas mayda kalim-an kag tulo (53) nga baranggay.
|
|
|
Dida san panahon san mga Espanyol, usa san mga bungto nga ginkilala nga bungto amo an Las Navas, nga tinatawag san una nga "Bungto" la. dida san pagkilala sini nga bungto, usa nga Simbahan Paroko ginhimo ngan usa nga padi amo an namuno san bungto. An bungto nahamutang sa iraya nga bahin san isla san Samar sa mga pangpang san Salog Catubig. An katunaan san bungto mga patag sa butnga san mga bukid-bukid nga yana kinikilala nga Siong san Catubig. Haluag an salog nga mga gagmay nga mga sakaya makalayag ngadto san gintikangan san salog.
Dida san urhe nga bahin san ika-18 nga siglo, usa nga katig-uban sin mga Moro nga Pirata naglayag ngadto sini nga salog ngan inmabot san bungto. Tungod kay nahadlok an mga nangungukoy san bungto, ira ginbaya-an an bungto sin maiha nga panahon. Katapos sin pira ka mga bulan, binmalik an mga tawo san lugar ngan pinanguha an mga nahabilin san mga pinansunog. Ginpanukod nira an ira mga balay ngan gin-otro nga gintukod an bungto ngan lingkoranan san Gobyerno. Katapos san pagreestableser san bungto ngan nahibalik in stabilidad, an mga namuno naghunahuna nga balhinon an ngaran nga "Bungto". An ngatanan nga katawhan nagpili nga an ngaran balyoan ngadto san "Binongtu-an" nga buot sidngon, an lugar nga ginhimo nga bungto ngan ginbayaan anay tungod han mga Moro nga pirata nga nanulong han komunidad.
Dida o ugsa san panahon nga nahibalik an bungto nga barrio, usa nga Espanyol nga Koronel san mga armado nga fuerza Espanyol nga an ngaran De Las Navas nagsudoy san Amihanan nga bahin san Samar. Nagsakay siya sin sakayan tingadto sa iraya san Salog Catubig ngan inmabot sa "Binongtu-an". Ginpauswag siya san mga tawo komo usa nga harangdon nga Opisyal Espanyol san mga Armado nga Fuerza.
Dida san pagbisita niya san lugar, ginsidgnan niya an mga katawhan nga balyoan an ngaran nga Binongtu-an ngadto san Las Navas (sa iya ngaran) ngan magpabilin ini komo paghinumdom san pag-abot san Espanyol nga Army. Kinmarawat an mga tawo sini nga bag-o nga ngaran ngan an lugar ginbalhin an ngaran tikang sa Binongtu-an ngadto sa Las Navas, komo opisyal nga ngaran.
Nahimutang an bungto sa amihanan nga bahin san isla san Samar. Ginsasapitan ini sa amihanan san Catubig, Northern Samar sa sidlangan san Jipapad, Eastern Samar sa kalondan san bungto san Silvino Lobos, Northern Samar ngan sa salatan san Bungto san San Jose de Buan.
An tuna sini nga lugar kasagaran silt ngan clay loam nga mayda maupay nga textura ngan hitaas nga pagpabilin sin tubig. Ini nga klase sin tuna maupya tamnan sin humay pero nakinahanglan sin water drainage para sin taramnan sa iraya.
An bungto mayda bug-os nga kahaluag hin katunaan nga 21, 060 ka hektarya. An dako nga bahin sini nga tuna ginagamit para sin agrikultura o pag-uma samtang an nahabilin kagurangan nga reserbasyon.
Iton mga katubigan sugad hiton mga salog, mga sapa, mga luok mabibilngan kon magbabaktas dinhe nga lugar. Ginsusubayan ini san Salog Catubig. An Salog Catubig amo an pinaka-importante nga salog ngan tinatawag ini sa Iningles nga "Main River" kon igkumpara san Salog Hinaga ngan Salog Hagbay.
Sumala san 2000 nga census, mayda ini populasyon nga 29,346 ka tawo sa 5,641 nga panimalay. Mayda liwat lain nga pag-ihap nga naghahatag san populasyon nga 22,019 ngan an panimalay 4,286.
Bisan kon Iningles ngan Tinag-alog an opisyal nga ginagamit nga yinaknan, Winaray an lumad nga yinaknan san katawhan san Las Navas.
Iton bungto usa nga lugar sin agrikultura o pag-uma ngan an pagtanum sin humay usa nga dako nga buruhaton. Pero tikang san bug-os nga kahaluag sin katuaan san bungto, mga 4,733 ka hektarya gintamnan sin humay ngan 3,275.2 ka hektarya gintamnan sin lubi. An mga nahabilin nga mga katunaan gintamnan sin abaca nga mayda kahaluag sin 1,332.5 ka hektarya, iton mga root crop gintanom sa 540 ka hektarya. Iton pagbuhî sin kahayopan ngan mga manok usa nga dako nga buruhaton san ekonomiya san mga gudti nga mga mag-uuma.
Iba nga mga importante nga mga kaangayan sugad siton produkto tikang sin kahoy, tikog, ngan rattan damo gihapon, ngan ini naghahatag sin maupay nga prospekto para sin pagpadukwag san agrikultura ngan sumurunod nga pag-industrialisar pinaagi san gamay ngan medium scale nga mga industriya.
An bungto ginsisirbisyoan san distrito nga hospita sa Catubig, pero mayda an Las Navas kalugaringon nga Rural Health Center didto san poblacion ngan mga barangay health station para san mga serbisyo san pag-ataman san lawas. Mayda usa nga botika o farmacia, an Girlie Drugstore nga nahamutang didto sa La Purisma nga kalsada sa poblacion.
An bungto mayda usa nga rural health physician, usa nga rural health nurse, usa nga sanitary inspector ngan upat nga rural health midwife, ngan mga boluntaryo para sin mga serbisyo san pag-ataman san kalawasan nga tinatawag nga mga Barangay Health Worker san SHWS. Pinaagi sini nga organisasyon san gobyerno nga an mga serbisyo san pagplano san pamilya ngan pag-ataman san kalawasan upod iton pag-immunisar ginbubuhat ngan gin-iimplementa.
An lugar mayda usa nga elementarya nga iskwilahan nga distrito nga naghahatag sin edukasyon san tanan nga level san elementarya sa pira nga bahin san distrito ngan mga 39 nga diri-ngatanan nga level san elementarya nga iskwilahan nga mga barangay primary school.
An Las Navas in may 54 nga pampubliko na eskwelahan pan-elementarya:
|
|
Dinhe san bungto mayda kumpleto nga pag-aram san sekondarya nga diin mga kurso sin Agro–Industrial nga teknolohiya ngan mga basic academic nga mga requirement. Para san pag-iskwila san kolehiyo, iton mga tawo nangangadto sa Catubig, sa University of Eastern Philippines (UEP) ngan iba pa nga mga lugar.
Mayada ini unom na pampubliko na eskwelahan pansekundarya:
|
Makakadtoan an bungto pinaagi sin paglayag san Salog Catubig pinaagi sin mga sakayan nga mayda makina ngan mga baluto. Iton mga pump boat o mga de-makina nga mga sakayan nabiyahe tikang sa Las Navas ngadto sa Catubig ngan an pasahe P 20.00 sa tagsa tawo. Nalugsong iton mga sakayan sa luok sa Catubig ngan sa luok san Las Navas. Nabiyahe iton siyahan nga pump boat tikang sa Las Navas sa 5:00 san kaagahon ngan iton pag-abot sini sa Catubig, didas siton mga 5:30 san aga.
Iton mga de-makina nga sakayan ngan mga baloto amo iton mga ginagamit siton pagbiyahe ngadto ngan tipabalik san mga dirudilain nga mga baranggay samtang iton pagbaktas amo iton paagi siton pagbiyahe tikang san mga baranggay ngadto san poblacion ngan balik.
An main nga sumpay sin komunikasyon tikang sa Las Navas ngadto san iba nga mga lugar amo an post office nga nagsisirbe san bungto ngan an Telecom nga Opisina. An post office nahamutang sa La Purisima nga Dalan sa poblacion tikang sa H. Jolejole nga Distrito ngan an Telecom nga Opisina nahimutang gihapon didto san munisipyo.
Para sin mga long distance call o pagtawag sa kahigrayoan o mga pagtawag sa telepono para sa gawas san probinsya, an mga taga-Las Navas nagamit san mga komunikasyon nga mga facility sa Catarman an kapital san probinsya.
Mayda sistema nga water works (Level II) nga nasirbe siton poblacion san Las Navas. Didto sa mga baranggay san Las Navas sa gawas san poblacion, iton mga panimalay nakuha siton ira mga garamiton nga tubig tikang san mga bubon, mga burabod, mga sinalod tikang san uran, ngan tikang san salog.
Dida san pinaka-iraya nga bahin san bungto nahimutang an mga busay nga tinatawag Pinipisakan. An mga Busay sa Pinipisakan nahimutang mga 15 ka kilometro tikang san bungto san Las Navas ngan mahihingangadtoan ini pinaagi sin mga sakayan.
 | |
| Mga Bungto san Northern Samar | |
| Allen · Biri · Bobon · Capul · Catarman · Catubig · Gamay · Laoang · Lapinig · Las Navas · Lavezares · Lope de Vega · Mapanas · Mondragon · Palapag · Pambujan · Rosario · San Antonio · San Isidro · San Jose · San Roque · San Vicente · Silvino Lobos · Victoria | |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
