![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Portrait_of_Ruhollah_Khomeini.jpg/640px-Portrait_of_Ruhollah_Khomeini.jpg&w=640&q=50)
Ruhollah Khomeini
From Wikipedia, the free encyclopedia
Hi Sayyid Ruhollah Mostafavi Mūsavi Khomeini o kundi man Ruhollah Jomeini (Pinersa سید روحاللّه مصطفوی موسوی خمینی, Pinersa nga pagluwas: [ruːholˈlɑːhe muːsæˈviːje χomeiˈniː], 24 Setyembre 1902 – 3 Hunyo 1989) nga kilalado liwat ha Katundan nga Kalibotan nga Ayatollah Khomeini,[11] usá nga Irani nga politiko ngan klerigo o namumuno ha relihiyon. Hiyá an nagtukod han Republika Islamika han Iran ngan namuno han 1979 nga Irani nga Rebolusyon, nga nagdangat han pagtanggal tikang ha poder han kataposán nga Shah han Iran nga hi Mohammad Reza Pahlavi, ngan an kataposan han 2,500 ka tuig nga monarkiiya Persiano. Sunod han rebolusyon, hi Khomeini amo an nagin Supremo nga Lider o Supremo nga Namumuno, usá nga posisyon nga ginhimo dida han batakan-balaod han Republika Islamika nga amo an gihataasi hin ranggo nga otoridad ha politika ngan relihiyon han nasod, nga diin iya ini ginkaptan kutob han iya kamatay. Ginsundan hiya ni Ali Khamenei han 4 Hunyo 1989.
- Diri angay igkalipat kan Ali Khamenei
Gran Ayatollah Sayyid Ruhollah Khomeini | |
---|---|
سید روحالله موسوی خمینی | |
![]() Hi Ruhollah Khomeini | |
Syahan nga Supremo nga Namumuno han Iran | |
Ha puwesto 11 Pebrero 1979 – 3 Hunyo 1989 | |
Mangulo |
Abolhassan Banisadr Mohammad-Ali Rajai Ali Khamenei |
Primer Ministro |
Mehdi Bazargan Mohammad-Ali Rajai Mohammad-Javad Bahonar Mohammadreza Mahdavi Kani Mir-Hossein Mousavi |
Gin-unahan ni |
Mohammad Reza Pahlavi nga namumuno hin estado |
Ginsundan ni | Ali Khamenei |
Personal nga mga detalye | |
Natawo |
24 Septyembre 1902(1902-09-24)[1][2][3][4][5] Khomeyn, Iran |
Namatay |
3 Hunyo 1989 (edad 86) Tehran, Iran |
Lugar hin pahuwayan | Mausoleo ni Ruhollah Khomeini |
Nasyonalidad | Irani |
(Mga) Asawa | Khadijeh Saqafi (k. 1929) |
Mga anak |
Mostafa Zahra Sadiqeh Farideh Ahmad |
Pirma |
![]() |
Websayt | www.imam-khomeini.ir |
Título | Gran Ayatollah |
Personal | |
Relihiyon | Islam |
Denomination | Duodecimo nga Shīʿā[6][7][8] |
Jurisprudence | Ja'fari |
Creed | Usuli |
Notable idea(s) | Bag-o nga pagbandilyo han Pagbantay |
Notable work(s) | Ika-Kap-atan nga Hadith, Kashf al-Asrar, Tahrir al-Wasilah, Islamiko nga Kagamhanan |
Alma mater | Qom nga Seminaryo |
Teachers | Ayatollah Seyyed Hossein Borujerdi |
Mga Estilo ni Ruhollah Khomeini | |
---|---|
Kasarigan nga Estilo | Eminente nga marji' al-taqlid, Ayatullah al-Uzma Imam Khumayni[9] |
Estilo ha pagyakan | Imam Khomeini[10] |
Estilo ha relihiyon | Ayatullah al-Uzma Ruhollah Khomeini[10] |
Natawo hi Khomeini han 1902 ha Khomeyn, ha yana nga lalawigan han Markazi han Iran. Ginpatay an iya amay han 1903 han lima ka bulan pa la hi Khomeini.[12] Nagtikang hiya pag-aram han Quran ngan han Pinersa nga yinaknan tikang hin pagkabata ngan ginbuligan hiyá han iya pag-aram ha relihiyon han iya mga urupod, upod han patod han iya iroy ngan magurang nga bugto nga lalaki.
Hi Khomeini usá nga marja ("kuruhaon hin pagsunod o pagsubad") ha Imamismo nga Shia Islam, usá nga Mujtahid o kundi man faqih (usá nga experto ha Sharia) ngan nagsurat hin labaw hin 40 nga mga libro, kundi kilalado hiya tungod han iya mga ginbuhat ha politika. Mga 15 ka tuig hiyá ha gawas han nasod ha exilio tungod han iya pagtipa han kataposán nga shah. Ha iya mga pagsurat ngan mga pagwali, iya ginpadukwag an teoriya han welayat-el faqih, an "Pagbantay han Islamiko nga Magbabalaod (kleriko o relihiyoso nga kagamhanan)", nga maglakip hin theokratiko nga pagdumara ha politika hin Islamiko nga mga magbabalaod. Iní nga prinsipyo (bisan man kun diri kilalado han darudako nga publiko ugsa han rebolusyon),[13][14] gindugáng dida han bag-o nga Iranyano nga konstitusyon[15] katapos iní ginbutáng hin referendum.[16] Sumala han The New York Times, gintawag ni Khomeini an demokrasya nga baga hin prostitusyon.[17] Gindedebate kon an mga ideya ni Khomeini naangay hit demokrasya ngan kun naghunahuna ba hiya nga magin demokratiko an Republika Islamika.[18] Hiya an Man of the Year han 1979 han Time magazin tungod han iya impluwensya ha internasyonal nga larangan,[19] ngan ginpahayag nga hi Khomeini amo an "virtual nga nawong han Shia nga Islam ha kultura han katawhan han Katundan".[20] Han 1982, naka-eskapo hiya hin usá nga paningkamot hin kudeta militar.[21] Kilalado liwat hi Khomeini tungod han iya suporta han mga nannguha hin hostage dida han krisis hin hostage ha Iran,[22] an iya fatwa nga nagpatawag hin pagpatay han British nga Indyano nga nobelista nga hi Salman Rushdie,[19][23] ngan han iya pagtawag han Estados Unidos nga "Dako nga Satanas" ngan han Soviet Union nga "Gurugutiay nga Satanas."[24] Gin-criticize hi Khomeini tungod hiní nga mga buhat ngan han pagtalapas han mga katungod hin katawhan han mga Iranyano (upod an iya pagtugon hin pagpabitay hin mga yukot nga priso ha politika, mga kriminal hin gera ngan mga bihag han Iran–Iraq War).[25][26][27][28][29]
Gindayaw gihapon hiyá nga "usá nga karismatiko nga namumuno hin dako nga pagkapopular",[30] usá nga "kampeon hin Islamico nga pagkabanhaw" hin mga Shia nga iskolar,[20] nga naningkamot nga magtukod hin mag-upay nga mga relasyon ha mga Sunni ngan mga Shia,[31] ngan usá nga dako nga nagpadukwag ha teoriya politika ngan estratehiya ha politika nga populista nga relihiyoso-hin-paglantaw.[32][33] Ginkaptan ni Khomeini an titulo nga Gran Ayatollah ngan opisyal hiya nga tinatawag nga Imam Khomeini ha sulod han Iran[34] ngan han mga naugop ha iya ha langyaw.[10] Ha iba, tinatawag hiya nga Ayatollah Khomeini.[35] Ha Iran, an iya lubnganan nga gintabonan hin cupola nga bulawan ha sementeryo han Behesht-e Zahrāʾ ha Tehran nagin usá nga santuaryo para han mga nasunod ha iya,[36] ngan ha balaod ginkikita hiya nga "diri-malalabtan", ngan ginsisirotan an mga Iranyano nga nainsulto ha iya.[37][38]