Banwá

An banwá^[1] o sagbót (Iningles:Grass) (Pambansa:Damo) usa ka gropo hin mga tanom. Daramo nga klase may ada an banwa sugad han paray, tikog, tubo, tangbo, kawayan, trigo, tanglad, kogon, ngan tigbaw.

an paray, orayza sativa

Para hin iba nga mga kagamit han Banwa, pakadto ha Banwa (pansayod).

An tulo nga pamilya han banwa amo an pamilya Poaceae (kilala liwat na Gramineae), pamilya Cyperaceae ngan pamilya Juncaceae. Ha Gramineae ada an paray, trigo, kawayan, mais, ngan tangbo.

Mga Gamit

Daramo an pinaggagamitan han mga banwa lain pa ha pagkaon han mga hayop na sugad sa karabaw, baka, kabayo ug kanding. Ha paray nagtitikang an bugas ug pilit. An Mais gamit ha pagkaon ha tawo ngan hayop. Ginkukuhaan liwat ini asyete nga gamit panluto. Ha tubo naman nagtitikang an asukar ngan molasses. An tikog ginagamit panhimo banig. An kawayan ginagamit ha panhimo mga kalawid, o pan'alad. An patong ngan kabugawan gamit panhimo mga lingkuran ug balay. Didi liwat ginkukuha an dabong. Ha trigo naman nagtitikang an harina na pantinapay. An tangbo ginagamit panhimo silhig-tangbo. An tanglad ginagamit na panakot ha panluto.

Haros natananan kun diri natanan na myembro san banwa pwede gamiton sa paghimo papel.

Ebolusyon

Tubtob sanhi, an mga fossil nagtututdo na an banwa nag-evolve sadton 55 milyon katuig an nakalabay. An mga naingun sa banwa na phytoliths san Cretaceous dinosaur coprolite nas'iisdog sa edad ngadto sa 66 milyon katuig an nakalabay.^[2][3] Sa mga bag'o na dating san tribu san paray na Oryzeae nagpapaimud na nagtitikang sa naabot sa 107 ngadto 129 milyon katuig an nakalabay.^[4]

An relasyon san mga subfamilies Bambusoideae, Ehrhartoideae ngan Pooideae sa BEP clade nagsusumat na an Bambusoideae ngan Pooideae mas harani na urupod kaysa ngadto san Ehrhartoideae.^[5] An pagburublag sinin mga subfamily nahinabo sulod sa 4 milyon katuig.

tanglad

Mga kasarigan

1. Abuyen, Tomas A. Diksyunaryo Waray-Waray [Visaya] English-Tagalog. Kalayaan Press Mktg. Ent., Inc. Quezon City. Tuig 2000. ISBN 971-08-6050-X. Pakli Ihap 34.
2. Piperno, D. R. (2005). "Dinosaurs Dined on Grass". Science. 310 (5751): 1126hor = Piperno, D.R. doi:10.1126/science.1121020. PMID 16293745. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
3. Prasad, V. (2005). "Dinosaur Coprolites and the Early Evolution of Grasses and Grazers". Science(Washington). 310 (5751): 1177–1180. doi:10.1126/science.1118806. PMID 16293759. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
4. Prasad V, Strömberg CA, Leaché AD, Samant B, Patnaik R, Tang L, Mohabey DM, Ge S, Sahni A. (2011). Late Cretaceous origin of the rice tribe provides evidence for early diversification in Poaceae. Nat Commun. 2:480. doi:10.1038/ncomms1482 PMID 21934664
5. Wu ZQ, Ge S (2011) The phylogeny of the BEP clade in grasses revisited: Evidence from the whole-genome sequences of chloroplasts. Mol Phylogenet Evol