manaedje

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Bodje « man- » (!!! a-z aveuri) avou l’ cawete « -aedje ».

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /ma.ˈnɛt͡ʃ/ /mɛ.ˈnat͡ʃ/ /mwɛ̃.ˈnat͡ʃ/ /mwɛ̃ʀ.ˈnat͡ʃ/ /mwɛ̃.ˈnaːt͡ʃ/ (betchfessî ae) .
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /ma.ˈnɛt͡ʃ/

Sustantif

singulî	pluriyal
manaedje	manaedjes

manaedje omrin

1. Cope di djins marieyes.
   • On manaedje c' est on rashonnaedje di deus djins ki dvèt sopoirter des sitouwåcions k' i n' årént nén viké s' il årént yeu dmoré tchaeke di s' costé — Louis Baijot (fråze rifondowe).
2. plaece wice k' i dmorèt, måjhon.
   • A falou k' i vindaxhe si manaedje — Sintake Rimåke (fråze rifondowe).
   • A ! Si dj’ aveu des rintes, ou kéke moyén d’ poleur
     Viker sins fé l’ bracneu, dji dmeurreus e m’ manaedje. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.188, “Li Brac’neu” (fråze rifondowe).

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

1. ahesses del måjhone.
   • Il a confondou l' manaedje.
   • Vos dirîz k’ nos deus pôves djubets,
     Vont piede leu manaedje avå l’ rowe— Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.29, “On Baguège Jus d’la Mouse” (fråze rifondowe).

   F. ménage, vaisselle.

   sipiyî l' manaedje : broyî ene sacwè k' on-z a dandjî.

   rl a: broye-manaedje.

2. ovraedje po tni ene måjhon nete.
   • Eyet s' manaedje, waitîz l' aler; come ele li sait astårer. — Odon Fabry (fråze rifondowe).

   feme di manaedje : meskene.

   • Ti profitéves d' on moumint d' inatincion del feme di manaedje po fé cure so l' ecnêye deus inglitins — Gilbert Mottard (fråze rifondowe).
3. famile.
   • Ele fijheut sacwants comissions, pol manaedje, divant di riprinde li wapeur — Bernard Louis (fråze rifondowe).
   • Tchaeke manaedje aveut on polî padrî l' måjhone.
   • Qwand l’ gros cinsî fait fé s’ mèhenèdje,
     Qwè qu’i ruc’mande a sès ovrîs,
     On lait dès påtes ås pôves manèdjes…
     Et mi, dji prind l’ grain ki d’meûre å drî !
     — Martin Lejeune, On såye sès éles, 1895.
   • C' esteut la k' nos grands-peres, astaplés come des royes,
     Divant l' legne ki blaméve, racontént sins façon
     Å manaedje rapoûlé, les contes et les råvions
     Ki fjhént påmer d' rire ou ki dnént l' tchå di poye
     — Louis Lagauche, "Mayon" (1923), p. 8 (fråze rifondowe).

   F. famille.

Disfondowes: manèdje, mwin.nadje, mwinrnadje, mwin.nâdje, mènadje.

Ratourneures

1. manaedje di cénk francs u : manaedje ki n' va pus k' so ene fesse u : on manaedje ki va a schî-fesse : cope di djins ki n' s' etindèt pus, la k' on s' margaye tofer.
   • Ça våt mî k' on manaedje di cénk francs wice k' on fwait ene foice po l' efant — Jacques Lefebvre (fråze rifondowe). (tchanté pa Véronique Roba)
2. tchaeconk si manaedje et l' Bon Diu po tertos : i n' fåt nén aler stitchî s' narene dins les manaedjes des ôtes.

Parintaedje

• manaedjreye
• manaedjî, manaedjeu, manaedjmint, manaedjåve
• dismanaedjî, dismanaedjmint

Mots d’ aplacaedje

• broye-manaedje, gåte-manaedje, tribole-manaedje
• feme di manaedje

Rilomêye do mot

Li mot dins on tite di live, di gazete, di soce, di marke

• «On dit k' les manaedjes ni vont pus»: pîce di teyåte da C. Derycke.

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• mènadje : G204
• mwînnâdje : C8
• manèdje : E1, G204
• minnâdje : O4

E rfondou walon :

• manaedje : R9 ^(lére), R13

Ratournaedjes

manaedje

• Francès : ménage ^(fr), couple ^(fr)

måjhon

leu la k' on dmeure

• Francès : habitation ^(fr)