Ploatntektoniek
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ploatntektoniek (van 't Grieks tekton, wa da "bouwer" of "daklegger" betêkent) beschryft de grôotschoalse bewegiengn van d'eirde zyn lithosfeer. De theorie omvat d'oudere conceptn van continentoale drift, ountwikkeld in 't begin van de twientigste êeuwe deur Alfred Wegener, met 't principe van zêebodemsprêedienge (ountwikkeld in de tsestiger joarn).
De lithosfeer is upgebrookn in wa da tektonische ploatn wordt genoemd. In 't gevol van d'eirde zyn d'er acht grôte ploatn en nog een aantal mindere ploatn (zie lyste hierounder). De ploatn dryvn up den asthenosfeer en beweegn in reloatie met mankoar. De grenzn tussn twêe ploatn kan êen van de volgende drie gevolln zyn:
- grenzn woarda ploatn noar mankoar toe beweegn en botsn
- grenzn woarda ploatn van mankoar wegbeweegn, met een sprêediengscenter tussn de twêe
- grenzn woarda ploatn langs mankoar schuuvn (transformfoutn)
Eirdbeviengn, vulkoann, gebergtevormienge en oceoantroggn koomn ollemoale vôorn an de grenzn tussn tektonische ploatn. De relatieve bewegiengssnelheid varieert van 50 toet 100 mm per joar.