Binh đoàn Azov hay còn gọi là Biệt đội Tác chiến Đặc biệt Azov (tiếng Ukraina: Окремий загін спеціального призначення «Азов»; chữ Latinh: Okremyi zahin spetsialnoho pryznachennia "Azov") còn được gọi là Lữ đoàn Azov (Полк Азов/Polk Azov) là một lực lượng vũ trang[1] thuộc biên chế Lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraine. Binh đoàn này có căn cứ chính tại Mariupol thuộc vùng duyên hải của biển Azov[2]. Ban đầu, Binh đoàn Azov thành lập với vai trò là một lực lượng dân quân bán quân sự tình nguyện vào tháng 5 năm 2014[3] và kể từ đó lực lượng này đã chiến đấu, giao tranh quyết liệt với Lực lượng ly khai thân Nga ở Donbas trong Chiến tranh Donbas, trong đó Binh đoàn Azov đã tham gia trận chiến Mariupol vào tháng 5 đến tháng 6 năm 2014 khi Chính phủ Ukraina tái chiếm Mariupol từ các lực lượng Nga và phe ly khai thân Nga vào tháng 6 năm 2014.
Ban đầu lực lượng này hoạt động như một đại đội cảnh sát tình nguyện, cho đến khi được chính thức hợp nhất vào Vệ binh Quốc gia vào ngày 11 tháng 11 năm 2014[4][5]. Trong cuộc tấn công của Nga vào Ukraine năm 2022, tư tưởng tân phát xít cùng các hoạt động của binh đoàn này đã được Nga sử dụng như một trong những lý do để xâm lược Ukraine và cũng như công cụ tuyên truyền trong Cuộc vây hãm Mariupol (nơi binh đoàn này đóng vai trò quan trọng trong việc phòng thủ thành phố)[6]. Binh đoàn Azov đã chống trả quyết liệt, gây tổn thất cho Quân đội Nga và là một mục tiêu hàng đầu mà Nga luôn muốn xóa sổ.
Vào tháng 3 năm 2015, Andriy Diachenko, phát ngôn viên của Binh đoàn Azov, nói với báo USA Today rằng có từ 10% đến 20% thành viên của Binh đoàn là theo hệ tư tưởng tân Quốc xã[12][13], tuy nhiên, con số thực tế có thể cao hơn, cũng như phần lớn các thành viên còn lại có xu hướng thân cận với chủ nghĩa dân tộc cực đoan.
Các tài liệu cho rằng tiểu đoàn Azov theo chủ nghĩa Tân phát xít gồm:
McKenzie, Nick; Tozer, Joel (22 tháng 8 năm 2021). “Fears of neo-Nazis in military ranks after ex-soldier's passport cancelled”. The Age (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 8 tháng 4 năm 2022. Mr Sretenovic was intercepted by ASIO and the Australian Border Force at Melbourne Airport in January 2020 bearing a ticket to Belgrade, Serbia. He later told supporters he was travelling to meet a girlfriend and Serbian relatives. But state and federal authorities, who had spent months investigating him, believed he was planning to travel to Ukraine to fight with the Azov Battalion, a neo-Nazi militia fighting Russian forces.
Bacigalupo, James; Valeri, Robin Maria; Borgeson, Kevin (14 tháng 1 năm 2022). Cyberhate: The Far Right in the Digital Age. Rowman & Littlefield. tr.113. ISBN978-1-7936-0698-3– qua Google Books. The ascendency of a transnational global fascist terrorist network has drawn accelerationists seeking military training with openly neo-Nazi, white supremacist, anti-Semitic organizations like the Azov battalion, who recruited from...
Koehler, Daniel (7 tháng 10 năm 2019). “A Threat from Within? Exploring the Link between the Extreme Right and the Military”. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 8 năm 2022. Truy cập ngày 9 tháng 4 năm 2022. His own involvement in the militant extreme right movement predated his enlistment and Smith also was trying to join the neo-Nazi paramilitary Azov battalion and fight on their side in the Ukrainian conflict.Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
Allchorn, William (21 tháng 12 năm 2021). Moving beyond Islamist Extremism. BoD – Books on Demand. tr.35. ISBN978-3-8382-1490-0– qua Google Books. ...antisemitic and white-supremacist conspiracy theories circulated by openly neo-fascist and neo-Nazi groups, such as the Azov Battalion in the Ukraine...
Mudde, Cas (25 tháng 10 năm 2019). The Far Right Today. John Wiley & Sons. ISBN978-1-5095-3685-6– qua Google Books. ...march through the streets of Kyiv, sometimes in torchlight processions, to commemorate old and new far-right heroes, including those of the neo-Nazi Azov Battalion, which fights against the Russian-backed occupation of Crimea.
Frankel Pratt, Simon; LaRoche, Christopher David (29 tháng 3 năm 2022). “Ukraine's Refugees Are Close Enough for European Solidarity”. Foreign Policy (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 8 tháng 4 năm 2022. Minority media narratives focusing on the activities of the neo-Nazi Azov Battalion participating in Ukraine's defense have not generated broader fears that Ukrainian refugee flows harbor potential terrorist elements
Роз'яснення щодо статусу спецпідрозділу 'Азов'[Clarification as to the status of Special Forces 'Azov']. ngu.gov.ua (bằng tiếng Ukraina). 23 tháng 4 năm 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 7 năm 2015. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2016.
Jones, Seth G. (2018). “The Rise of Far-Right Extremism in the United States”. www.csis.org (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 8 tháng 4 năm 2022. ...groups like the Azov Battalion, a paramilitary unit of the Ukrainian National Guard, which the FBI says is associated with neo-Nazi ideology.